W związku z ogłoszeniem stanu klęski żywiołowej w południowo-zachodniej części kraju, tj. w części województw dolnośląskiego, opolskiego i śląskiego, resort rolnictwa przygotował rozporządzenie, w którym uznaje te obszary za objęte działaniem siły wyższej lub wystąpieniem nadzwyczajnych okoliczności.
Siła wyższa stwierdzona odgórnie
Zgodnie z przepisami rozporządzenia, rolnicy z tych obszarów są zwolnieni z obowiązku złożenia do kierownika biura powiatowego ARiMR pisemnego oświadczenia o wystąpieniu siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności. W województwie dolnośląskim dotyczy to powiatów: dzierżoniowskiego, kamiennogórskiego, karkonoskiego, kłodzkiego, lubańskiego, lwóweckiego, świdnickiego, wałbrzyskiego i ząbkowickiego oraz Wałbrzycha i Jeleniej Góry. W województwie opolskim – powiatów: brzeskiego, głubczycki, kędzierzyńsko-kozielskiego, krapkowickiego, opolskiego, nyskiego i prudnickiego. W województwie śląskim: bielskiego, cieszyńskiego, pszczyńskiego i raciborskiego oraz miasta na prawach powiatu Bielsko-Białej. Lista powiatów może się jednak wydłużyć.
Rolnicy z tych terenów zachowują prawo do otrzymania płatności bezpośrednich, w tym: ekoschematów obszarowych, ekoschematu „Dobrostan zwierząt”, przejściowego wsparcia krajowego oraz płatności: ONW, rolno-środowiskowo-klimatycznych, ekologicznych i zalesieniowych. Wobec tych rolników nie będą stosowane kary za niespełnienie warunków i wymogów dotyczących przyznawania płatności, jak również za niespełnienie norm i wymogów warunkowości.
Resort rolnictwa zapowiada także wypłatę wyższych zaliczek na poczet dopłat bezpośrednich i przyspieszenie wypłaty dopłat końcowych zarówno z pierwszego, jak i drugiego filaru WPR.
W przypadku zobowiązań podjętych na podstawie umowy o przyznaniu pomocy z PROW 2014–2020 oraz PS dla WPR 2023–2027 zgłoszenie wystąpienia siły wyższej należy złożyć do ARiMR w terminie 15 dni roboczych od ustania stanu klęski żywiołowej. Jeżeli rolnik nie dopełnił w terminie podjętych zobowiązań wynikających z decyzji administracyjnej, może złożyć wniosek o przywrócenie terminu. Ma na to14 dni od ustania stanu klęski żywiołowej.
W przypadku innych zobowiązań, niż te powyżej, taki dokument powinien być dostarczony ARiMR w ciągu 7 dni od ustania stanu klęski.
Kontrole i tak będą, ale tam gdzie muszą - zapowiada resport rolnictwa
W rejonach dotkniętych powodzią zostają zawieszone kontrole realizowane w ramach działań planowych jednostek podległych ministrowi rolnictwa. Prowadzone będą jedynie kontrole dotyczące bezpieczeństwa żywności oraz pasz dla zwierząt. Resort apeluje, aby pamiętać, że zboża, pasze treściwe i objętościowe, a także inne płody rolne zalane wodami powodziowymi nie nadają się do spożycia przez ludzi, a także do skarmiania zwierząt. Mogą być wykorzystywane jedynie do celów przemysłowych.
Planowana pomoc klęskowa
Czesław Siekierski, minister rolnictwa, zwrócił się do wojewodów z prośbą o powoływanie po opadnięciu wód powodziowych, najszybciej jak będzie to możliwe, komisji szacujących straty w gospodarstwach rolnych. Wystąpił także do Komisji Europejskiej o uruchomienie środków z rezerwy celowej ze specjalnego budżetu Unii Europejskiej na pomoc dla rolników, których gospodarstwa rolne zostały dotknięte stanem klęski żywiołowej.
Ponadto resort chce, aby poszkodowani rolnicy mogli skorzystać także z niewykorzystanej puli pieniędzy z PROW 2014–2020 na „Inwestycje odtwarzające potencjał produkcji rolnej”.
Producenci rolni mogą ubiegać się o ulgi w podatku rolnym, pomoc w opłatach składek KRUS oraz pomoc w opłatach na rzecz KOWR. Minister rolnictwa zapowiedział także, że KOWR będzie organizować pomoc dla poszkodowanych rolników w oparciu o produkty, np. pasze, pochodzące ze spółek Skarbu Państwa zlokalizowanych na terenach nieobjętych powodzią.
Resort rolnictwa zapowiedział również, że stacje chemiczno-rolnicze będą nieodpłatnie wykonywały badania gleb z zalanych terenów. Wydłużony zostanie także okres przystosowania gospodarstw do przechowywania nawozów naturalnych.
Pomoc doraźna - ile i dla kogo?
Wszyscy poszkodowani, w tym rolnicy, będą mogli wnioskować o tzw. pomoc doraźną. Składają się na nią zasiłek celowy, który dla rodziny albo osoby samotnie gospodarującej nie może przekroczyć 8000 zł, oraz jednorazowy zasiłek powodziowy, który nie może przekroczyć 2000 zł.
W przypadku zasiłku w kwocie do 8000 zł, gdy w budynku mieszkalnym jednorodzinnym lub w jednym lokalu mieszkalnym prowadzonych jest faktycznie kilka gospodarstw domowych przez poszczególne rodziny lub osoby samotnie gospodarujące, pomocą może być objęta każda z nich. Wnioski o pomoc doraźną będą przyjmowały ośrodki pomocy społecznej lub urzędy gminy (miasta). Wniosek należy złożyć nie później niż 30 dni od powodzi. Wsparcie ma być wypłacane niezwłocznie. Przy czym zasiłek celowy nie później niż w terminie 3 dni roboczych od daty otrzymania środków na ten cel od wojewody, a zasiłek jednorazowy nie później niż w terminie 2 dni od dnia wydania decyzji w sprawie przyznania zasiłku.
Obie formy pomocy mogą być przyznawane niezależnie od kryterium dochodowego. Jest ona przeznaczona dla osób, które znalazły się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, w której nie mogą zaspokoić niezbędnych potrzeb bytowych w oparciu o posiadane środki własne.
Przez budynek mieszkalny rozumie się także budynek gospodarczy służący zaspokajaniu niezbędnych potrzeb bytowych rodziny lub osoby samotnie gospodarującej, w szczególności budynek inwentarski, tj. budynek przeznaczony np. do hodowli niewielkiej liczby zwierząt gospodarskich, mający na celu pozyskiwanie żywności na własne potrzeby. Pomoc nie przysługuje w przypadku innego przeznaczenia budynku gospodarczego (inwentarskiego), np. w ramach działalności rolniczej na cele produkcji rolnej przeznaczonej do sprzedaży rynkowej lub związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, w tym wykorzystywanych jako np. garaże, lokale usługowe itp.
Ile pieniędzy na remont, a ile na i odbudowę?
Poszkodowani mogą składać wnioski także o bezzwrotną pomoc na remont lub odbudowę uszkodzonych budynków:
-
do 200 000 zł na remont/odbudowę budynku mieszkalnego,
-
do 100 000 zł na remont/odbudowę budynków gospodarczych.
Kwoty zasiłków przyznawane są w przypadku oszacowania procentu zniszczeń/uszkodzeń na poziomie co najmniej 5%, a ich wysokość zależy od oszacowanego procentu zniszczenia lub uszkodzenia. Najwyższe wsparcie należy się w sytuacji oszacowania szkody na poziomie powyżej 81%. Oszacowania wysokości szkód dokonuje osoba posiadająca uprawnienia zawodowe w zakresie szacowania nieruchomości albo komisja do spraw szacowania strat powołana przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta), w której bierze udział pracownik organu nadzoru budowlanego wykonujący zadania służbowe. Z tej pomocy będzie trzeba się rozliczyć.
Wsparcie należy się tylko do obiektów, w którym w dniu zdarzenia klęskowego było prowadzone gospodarstwo domowe. Jeżeli w budynku lub lokalu mieszkalnym prowadzonych jest faktycznie kilka gospodarstw domowych, o pomoc może ubiegać się każde odrębnie. Przyznana im pomoc nie może jednak przekroczyć wysokości kosztów niezbędnych do usunięcia szkód w całym obiekcie.
Warto także zaznaczyć, że urząd gminy, rozpatrując wniosek o tę pomoc, weźmie pod uwagę uzyskane odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia budynku. Co ważne, wysokość pomocy na remont i odbudowę zostanie pomniejszona o kwotę uzyskanej pomocy doraźnej, jeśli wsparcie to zostanie przyznane i przeznaczone na prace związane z remontem budynku lub lokalu mieszkalnego.
Wnioski o tę pomoc należy złożyć także w OPS lub urzędzie gminy (miasta) nie później niż 30 dni od powodzi.
Pomoc dla dzieci i uczniów
Dzieci i uczniowie z rodzin poszkodowanych wskutek powodzi mogą korzystać ze wsparcia dostępnego z rządowego programu na lata 2022–2024. Jest ono jednak przewidziane jedynie dla rodzin dzieci i uczniów, którym przyznano zasiłek celowy (do 8000 zł) w związku ze stratami poniesionymi w wyniku wystąpienia żywiołu spowodowanymi w gospodarstwach domowych, uniemożliwiającymi dzieciom i uczniom prawidłowe funkcjonowanie w szkole.
Dla dzieci z tych rodzin przewidziano: zasiłek losowy, wyjazd terapeutyczny lub zajęcia terapeutyczno-edukacyjne.
Zasiłek losowy w wysokości 1000 zł mogą otrzymać dzieci realizujące obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne i uczniowie uczęszczający do szkół wszystkich typów kształcący się w tych szkołach w formie dziennej. Z kolei z wyjazdu terapeutyczno-edukacyjnego jedynie uczniowie. Maksymalna kwota dofinansowania wyjazdu wynosi 1540 zł na ucznia. Dopuszczalne jest łączenie obu tych form wsparcia do łącznej kwoty 2540 zł.
Uczniowie, którzy nie korzystają z wyjazdów terapeutyczno-edukacyjnych, mogą skorzystać z zajęć terapeutyczno-edukacyjnych. Wsparcie na organizację zajęć wynosi 500 zł na jedno dziecko lub ucznia. Jest ono przewidziane dla dzieci realizujących obowiązkowe roczne przygotowanie przedszkolne, uczniów uczęszczający do klas I–III szkoły podstawowej lub klas I–III ogólnokształcącej szkoły muzycznej I stopnia oraz uczniów uczęszczających do szkół wszystkich typów, kształcących się w tych szkołach w formie dziennej, posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego.
Informacje o warunkach otrzymania tych rodzajów pomocy oraz terminach składania wniosków rodzice uzyskają w urzędzie gminy. Warunkiem otrzymania pomocy jest przedstawienie dokumentu potwierdzającego przyznanie zasiłku celowego z pomocy społecznej w kwocie do 8000 zł.
Jakie wsparcie dla osób niepełnosprawnych?
Ponadto powiatowe centra pomocy rodzinie będą przyjmowały wnioski o pomoc od osób z niepełnosprawnościami, które posiadają aktualne orzeczenie o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności. Przewidziano dla nich jednorazowe świadczenie do 2000 zł na rehabilitację społeczną oraz jednorazowe świadczenie stanowiące rekompensatę poniesionych strat lub pokrycie kosztów przeprowadzenia naprawy sprzętu.
Studenci z terenów powodziowych mogą starać się na swoich uczelniach o zapomogi w związku z trudną sytuacją życiową. Wysokość zapomogi jest ustalana przez uczelnię.
Magdalena Szymańska
fot. Mariusz Drozdz
