Rolnicy, którzy nie otrzymali zapłaty za produkty rolne zbyte podmiotowi prowadzącemu skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, który stał się niewypłacalny w 2023 roku i ubiegali się w KOWR o rekompensaty, a KOWR je uznał, otrzymają je w pełnej wysokości. Tak wynika z projektu rozporządzenia w sprawie procentowej stawki stosowanej do ustalenia w 2024 r. wysokości rekompensaty wypłacanej z Funduszu Ochrony Rolnictwa.
Ilu rolników wnioskowało o wypłatę rekompensat za produkty sprzedane niewypłacalnemu podmiotowi w 2023 r.?
O wypłatę rekompensat wnioskowało w tym roku 890 rolników na kwotę 40,7 mln zł, natomiast do wypłaty rekompensat zakwalifikowano 661 wniosków na kwotę 27,4 mln zł. Decyzje o przyznaniu rekompensaty będą wydawane przez dyrektorów oddziałów terenowych KOWR do końca czerwca. Rekompensaty wypłacane będą w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja stała się ostateczna. Z dniem wypłaty rekompensaty wierzytelności rolnika do wysokości wypłaconych rekompensat przechodzą na KOWR.
W jaki sposób jest ustalana wysokość rekompensaty procentowej?
Rekompensatę ustala się jako iloczyn procentowej stawki ustalonej w projektowanym rozporządzeniu i kwoty należności netto za zbyte produkty rolne, za które producent rolny nie otrzymał zapłaty. W 2024 r. KOWR wypłaci rekompensaty ze środków dotacji celowej przekazanej mu przez ministra rolnictwa.
Od kiedy działa FOR?
Fundusz Ochrony Rolnictwa działa od ubiegłego roku. Rolnicy, którzy starali się wtedy o wypłatę rekompensat, również otrzymali pełne rekompensaty. Zostały one wypłacone także ze środków budżetu państwa, z którego przeznaczono na ten cel 50 mln zł.
Które podmioty mają obowiązek dokonywania wpłaty na FOR?
Od tego roku do wpłat na FOR są obowiązane podmioty prowadzące skup, przechowywanie, obróbkę lub przetwórstwo produktów rolnych, zwane „podmiotami skupującymi”, będące podatnikami podatku od towarów i usług. Obowiązek dokonywania wpłaty na FOR dotyczy każdego podmiotu skupującego, który dokonał zakupu bezpośrednio od producenta rolnego danego produktu, oraz dotyczy producenta rolnego, który jest nabywającym dany produkt w celu jego dalszej odsprzedaży. Wpłaty dokonywane są za okresy kwartalne.
Pierwsze wpłaty za pierwszy kwartał br. powinny być realizowane począwszy od drugiego kwartału. W ustawie o FOR zapisano, że jeżeli środki zgromadzone na Funduszu na dzień 31 marca 2024 r. okażą się niewystarczające na wypłatę rekompensat w pełnej wysokości, minister rolnictwa może przekazać dotację celową dla Krajowego Ośrodka na ten cel. I tak się też stało.
Jak wysokie są wpłaty na FOR?
Wpłaty są naliczane w wysokości 0,125% wartości produktów rolnych bez podatku od towarów i usług, która jest ustalana na podstawie faktur VAT i faktur VAT RR uwzględnianych w deklaracjach podatkowych. Podmiot skupujący, który nie przekaże kwartalnej deklaracji o wysokości naliczonych wpłat na Fundusz, podlega karze pieniężnej w wysokości 60 zł za każdy dzień opóźnienia, lecz nie wyższej niż 10 tys. zł.
Zgodnie z Ustawą o FOR, od tego roku wnioski o rekompensaty rolnicy składają między 1 lutego a 31 marca.
Dlaczego podmioty skupujące płody rolne chcą likwidacji FOR?
Podmioty skupujące płody rolne bardzo krytycznie podchodzą do obciążenia ich tą składką. Pod koniec marca br. 12 organizacji branżowych, w tym wszystkie mleczarskie, wystąpiły z pismem do ministra rolnictwa, w którym wzywają do likwidacji Funduszu Ochrony Rolnictwa.
Sprzeciw budzą następujące rozwiązania zawarte w ustawie:
- utworzenie jednego funduszu dla wszystkich branż,
- obligatoryjność wpłat na Fundusz,
- negatywny wpływ Funduszu na ceny skupu,
- pominięcie faktu istnienia już obowiązujących rozwiązań prawnych w tej sprawie,
- nierównowaga pomiędzy liczbą podmiotów zobowiązanych do wpłat i uprawnionych do rekompensat,
- zachęta do patologicznych działań na pograniczu prawa,
- zwiększenie obciążeń administracyjnych i finansowych dla podmiotów skupujących,
- zbyt długi okres do wypłat rekompensat.
Magdalena Szymańska
