Umowa o pomocy przy zbiorach: jak ją zawrzeć? Jakie obowiązki ma rolnik?

Pomocnik rolnika – kim jest w świetle przepisów?

Pomocnikiem rolnika jest osoba pełnoletnia, która:

• Posiada obywatelstwo polskie lub
• Jest cudzoziemcem uprawnionym do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
• Jest cudzoziemcem zwolnionym z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

Pomoc przy zbiorach – co na ten temat mówi prawo?

Pomoc przy zbiorach regulują: rozporządzenie unijne oraz ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników. Artykuł 91 a ustawy mówi, że:

przez umowę o pomocy przy zbiorach pomocnik rolnika zobowiązuje się do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych (…) w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.

Umowa o pomocy przy zbiorach jest rodzajem umowy cywilnoprawnej. Nie jest zatem umową w rozumieniu kodeksu pracy.

Umowa o pomocy przy zbiorach - konieczna jest forma pisemna

Umowa o pomocy przy zbiorach musi zostać zawarta na piśmie i przed rozpoczęciem świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.

Ponadto wszelkie zmiany postanowień umowy wymagają również formy pisemnej, pod rygorem nieważności tych zmian.

Co zawiera umowa o pomocy przy zbiorach?

W umowie o pomocy przy zbiorach rolnik zobowiązany jest określić:

• Zakres czynności wykonywanych przez pomocnika rolnika.
• Dzień zawarcia umowy i rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich - jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach.
• Strony umowy: rolnik – pomocnik.
• Przedmiot umowy (zakres czynności pomocnika rolnika). Przy czym inne niż wymienione w ustawie czynności wykonywane w gospodarstwie rolnym przez pomocnika rolnika nie mogą być objęte umową o pomocy przy zbiorach. 
• Obowiązki każdej ze stron umowy.
• Okres i miejsce świadczenia pomocy przez pomocnika rolnika.
• Wynagrodzenie.

Co ważne, w sprawach nieuregulowanych umową o pomocy przy zbiorach zastosowanie mają przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ustawy kodeks cywilny.

Co jest przedmiotem umowy o pomocy przy zbiorach?

Przedmiotem umowy zawartej przez rolnika z pomocnikiem jest przyjęcie do wykonania czynności polegających na pomocy rolnikowi przy zbiorach następujących produktów rolnych:

• chmielu,
• owoców,
• warzyw,
• tytoniu,
• ziół,
• roślin zielarskich.

Zakres czynności pomocnika – rolnik musi podać w umowie

W ramach pomocy przy zbiorach produktów rolnych (chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół, roślin zielarskich), pomocnik rolnika będzie wykonywał czynności, które polegają na:

• zbieraniu produktów rolnych,
• usuwaniu zbędnych części roślin,
• klasyfikowaniu lub sortowaniu zerwanych lub zebranych produktów rolnych,
• przygotowaniu produktów rolnych do transportu, przechowywania lub sprzedaży,
• pielęgnowaniu i poprawie jakości plonów produktów rolnych.

Jakie obowiązki ma rolnik?

Rolnik, który zawiera umowę o pomocy przy zbiorach musi przestrzegać następujących zasad:

• Rolnik musi określić w umowie o pomocy przy zbiorach zakres czynności wykonywanych przez pomocnika rolnika.
• Rolnik musi zapewnić pomocnikowi odpowiednie narzędzia, które będą niezbędne do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych.
• Rolnik musi zgłosić do ubezpieczenia w KRUS pomocników, z którymi zawarł umowę o pomocy. Konkretnie, to zgłasza pomocników do ubezpieczenia wypadkowego, chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia zdrowotnego w KRUS i opłaca za nich składki. Na zgłoszenie do ubezpieczenia rolnik ma 7 dni od dnia zawarcia umowy przy zbiorach, ale nie później niż przed upływem okresu, na który zawarta została umowa.

Zgłoszenie pomocnika przy zbiorach do KRUS - ważne

Zgłoszenia pomocnika do ubezpieczenia w KRUS rolnik dokonuje na formularzu ubezpieczeniowym, który zawiera podstawowe dane zgłaszanej osoby. Obowiązkowi zgłoszenia podlega każdy pomocnik rolnika, z którym zawarta została umowa o pomocy przy zbiorach. Bez względu na to, czy rolnik prowadzi działalności rolniczą w gospodarstwie poniżej 1 ha przeliczeniowego, czy też powyżej.

Podobnie, bez znaczenia jest tutaj fakt, czy rolnik prowadzący działalność rolniczą podlega ubezpieczeniu w KRUS czy w ZUS. Zasadniczym bowiem warunkiem, który trzeba spełniać jest prowadzenie działalności rolniczej.

Co do wynagrodzenia pomocnika, to zgłaszając go do ubezpieczenia w KRUS, rolnik nie musi informować Kasy o wynagrodzeniu.

Jakie obowiązki leżą po stronie pomocnika rolnika?

Pomocnik zobowiązuje się do osobistego świadczenia pomocy rolnikowi na podstawie zawartej umowy. Bardzo ważną kwestią jest, by pomocnik rolnika, jeszcze przed zawarciem umowy o pomocy przy zbiorach, złożył rolnikowi oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez które świadczył pomoc przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich - na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych z jednym lub z kilkoma rolnikami.

Przy czym łączny czas świadczenia takiej pomocy przez pomocnika nie może przekraczać 180 dni w danym roku kalendarzowym.

W przypadku umów, które rolnicy zawierają z obywatelami Ukrainy, przybyłymi do Polski z terytorium Ukrainy od dnia 24 lutego 2022 r., limit 180 dni w roku kalendarzowym nie obowiązuje.  

Wypowiedzenie/rozwiązanie umowy o pomocy przy zbiorach

Zgodnie z przepisami każda ze stron, zarówno rolnik, jak i jego pomocnik, ma prawo wypowiedzieć umowę. W takiej sytuacji umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana. Chyba, że strony w umowie postanowiły inaczej.

oprac. Agnieszka Sawicka