Szkolna Akademia Renowacji – tu młodzież uczy się sztuki odbudowy ciągników
Akademia jest miejscem, gdzie pod okiem najlepszych specjalistów zajmujących się restauracją legendarnych marek ciągników młodzi pasjonaci rolniczej techniki poznają budowę, zasadę działania i sztukę renowacji. Młodzież ma trudne zadanie, bo jak przyznają członkowie Klubu, nauka opiera się na Zetorze 25K. Ciągnik ten uznawany jest za jeden z trudniejszych do odbudowy ze względu na zastosowane w nim rozwiązania techniczne.
– W Akademii realizujemy ideę przekazywania wiedzy, umiejętności i kompetencji. Robią to starsi koledzy, mistrzowie, od których młodzież chce się nauczyć zasad właściwej renowacji. Kilka lat temu kupiliśmy zdewastowanego Zetora K25. Został całkowicie rozebrany. Zdemontowane zostały wszystkie jego elementy. Akademia postępuje etapami. Aktualnie realizujemy trzecią część. Podczas każdej z nich skupiamy się na odbudowywaniu innych elementów ciągnika. Podczas pierwszej, kiedy maszyna miała wiele swoich części do odbudowy, skupiliśmy się na uruchomieniu silnika. Efekty pracy młodych adeptów mechanicznego rzemiosła prezentujemy podczas różnych wydarzeń – mówi Rafał Rosolski, zastępca prezesa Klubu Traktor i Maszyna.
Ciągnik był prezentowany podczas poznańskich targów Retro Motor Show, można było go także obejrzeć przy okazji ostatniego Międzynarodowego Festiwalu Starych Ciągników i Maszyn Rolniczych, który pod koniec sierpnia odbywał się w Wilkowicach. Odnowioną, choć jeszcze w pełni nieodrestaurowaną maszynę, można było również zobaczyć podczas wystawy Agro Show w Bednarach na stanowisku Agro HortiMedia wydawcy „Tygodnika Poradnika Rolniczego”.
Ostatni etap odbudowy – elektryka i oświetlenie Zetora
Stan prezentowanego ciągnika pozwalał na jego uruchomienie a nawet poruszanie się. Brakowało jednak odnowionych błotników oraz maski. Obecnie maszyna posiada te elementy, choć nadal nie jest kompletna. Ostatni etap działalności Szkolnej Akademii Renowacji będzie stanowiło skompletowanie układu elektrycznego i uzupełnienie oświetlenia. Wsparcia oraz środków na realizację przedsięwzięcia udzielił Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego.
– Nadrzędnym celem Akademii nie jest pełne odnowienie Zetora. To tylko efekt ubocznych naszych działań. Oczywiście zależy nam na doprowadzeniu go do stanu pełniej sprawności zgodnie ze sztuką, jednak naszym podstawowym zadaniem jest praktyczne wyszkolenie młodzieży. Uczestnicy Akademii zgłębiają tajniki renowacji i remontu, poznają ciągnik i jego budowę. Realizujemy procesy przekazania wiedzy i kompetencji od naszych mistrzów. To nie traktor jest najważniejszy, lecz młodzież, z którą pracujemy – zapewnia Rafał Rosolski.
Dlaczego stare części są cenniejsze niż złoto?
W Szkolnej Akademii Renowacji udział bierze kilku chłopaków. Uczenie odbywa się poprzez praktykę, nie ma zajęć teoretycznych. Praca przy ciągniku odbywa się najczęściej w soboty w warsztacie mistrza członka Klubu „Traktor i Maszyna”. Renowacja starych ciągników, to proces żmudny, często wymagający dużo cierpliwości. W przeciwieństwie do napraw współczesnych maszyn po części nie można wybrać się do najbliższego sklepu z zaopatrzeniem rolniczym. Kolekcjonerzy odbudowujący stare maszyny mnóstwo czasu poświęcają, aby znaleźć potrzebne elementy. Przeszukiwane są więc strony i platformy internetowe, części mogą pochodzić od innych kolekcjonerów, którzy mają je w zapasie i najczęściej bardzo je cenią oraz są po prostu dorabiane w specjalistycznych zakładach lub warsztatach.
– Czasem dochodzimy do momentu, kiedy brakuje jakiejś specjalnej uszczelki. Bez niej nie możemy prowadzić dalszych czynności związanych z odbudową ciągnika. Musimy czekać i wytrwale poszukiwać do skutku, bo bez uszczelki nie możemy dalej działać. Młodzież uczy się, że odbudowa ciągników to nie tylko wiedza na temat ich budowy, ale także pokora, która wymaga sporej cierpliwości i wytrwałości. Ważne, aby nie poddawać się na etapie poszukiwania części. To nie jest łatwe, bo niektóre części poszukiwane są miesiącami – informuje Rafał Rosolski.
Warsztaty mechaniczne – od piaskowania po rozruch silnika
Proces odbudowy starego ciągnika składa się z kilku części. Kolekcjonerzy zwykle kupują maszyny szczęśliwie odnalezione, które przez dziesiątki lat rdzewiały zarastając chwastami i krzewami. W skrajnych przypadkach zdarzają się sytuacje, że to co zostało z maszyny, trzeba wyrywać z ziemi. Na początku odbywa się ratowanie tego, co się da i tego co w ogóle zostało z maszyny. Wszystkie możliwe do odkręcenia elementy są rozkręcane. Metalowe elementy są następnie piaskowane, uzupełniane i malowane na nowo. Są jednak części mechaniczne, których obróbka i przygotowanie do dalszego składania trzeba przeprowadzić w specjalistycznych zakładach rzemieślniczych.
Szkolna Akademia Renowacji prowadzona jest od 2021 r. Jak informuje Klub „Traktor i Maszyna”, w pierwszym etapie pod okiem mistrzów Klubu młodzież przeprowadziła demontaż Zetora 25K. Zostały umyte wszystkie elementy oraz odbyły się warsztaty piaskowania i gruntowania. Wykonany został również montaż skrzyni biegów i podnośnika, wału korbowego w bloku silnika i zespolona obudowa sprzęgła ze skrzynią biegów, a także podłączono skrzynię z silnikiem. Jednostka napędowa ostatecznie została zamontowana. Wymieniono wadliwe części i podzespoły a profesjonalna firma dokonała szlifu wału korbowego, osiowania bloku oraz przeprowadziła regenerację układu kierowniczego oraz naprawę główną przedniej osi.
Szkolna Akademia Renowacji 2.0 – kolejny krok w nauce młodych pasjonatów
W 2024 r. Klub „Traktor i Maszyna” realizował projekt Szkolna Akademia Renowacji 2.0, który był kontynuacją wcześniejszego przedsięwzięcia. Przy Zetorze 25K przeprowadzone zostały kolejne czynności związane z jego odbudową. Odbyły się więc warsztaty mechaniczne nauki naprawy wybranych układów ciągnika (układu smarowania silnika, układu paliwowego silnika, układu chłodzenia silnika), montaż podzespołów i osprzętu, regulacja i rozruchu silnika oraz warsztaty blacharsko-malarskie, podczas których adepci renowacji uczyli się prostowania, cynowania, szlifowania, gruntowania i malowania.
Mistrzowie renowacji przekazują wiedzę kolejnemu pokoleniu
Zajęcia w Szkolnej Akademii realizowali mistrzowie renowacji zabytkowych ciągników i maszyn rolniczych z klubu „Traktor i Maszyna”: Krzysztof Szymczak, Bernard Stiller i Jan Demczyszak – kolekcjonerzy, mechanicy i wybitni znawcy techniki rolniczej i renowacji. Prace Szkolnej Akademii Renowacji wspomagali także: Jan Wolniewicz, Marcin Parzonka i Adam Derlichowski. Zostało przeprowadzonych ponad 100 godzin zajęć dydaktycznych. „Traktor i Maszyna” zapewnia, że zadanie przyczyniło się do rozszerzenia wśród uczestników kompetencji zawodowych w zakresie wiedzy, naprawy i renowacji zabytkowych ciągników rolniczych. Nastąpił międzypokoleniowy przekaz wiedzy i umiejętności, a rezultatem rzeczowym była renowacja Zetora 25K. Zrealizowano wszystkie zakładane zadania w zakresie naprawy i renowacji układów silnika (smarowania, paliwowego i chłodzenia), montażu podzespołów i osprzętu, regulacji i rozruchu silnika oraz prostowania, cynowania, szlifowania, gruntowania i malowania.
W 2025 r. Szkolna Akademii Renowacji przeprowadza czynności, które mają doprowadzić do dokończenia renowacji Zetora 25K. Poza elementami oświetlenia i instalacji elektrycznej wykonywany jest montaż deski rozdzielczej z zegarami, kolektora wydechowego z tłumikiem, skrzynki narzędziowej oraz zawieszenia tylnego podnośnika i elementów zaczepu.
Efekty pracy młodzieży w Szkolnej Akademii Renowacji oraz niemal ukończonego Zetora 25K można było zobaczyć podczas ostatniej wystawy Agro Show w Bednarach.
Tomasz Ślęzak
