Od lipca 2024 r. w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi działa Zespół ds. monitorowania rynku zbóż, którym kieruje Michał Kołodziejczak, wiceminister rolnictwa. 13 sierpnia przedstawiono raport z prac zespołu i opisano sytuacją na rynku zbóż w Polsce.
Trzeba przyznać, że oficjalne dane są przygnębiające. A są to dane często uśrednione, więc wiele gospodarstw ma jeszcze gorszą sytuację niż wynika z informacji resortu rolnictwa.
Koniec żniw w połowie sierpnia i nietypowa pogoda przez cały sezon
Zespół ds. monitorowania rynku zbóż w MRiRW przeanalizował przebieg żniw w 2024 r. W większości kraju zbiory zbóż zakończyły się jeszcze w lipcu, jedynie na północy kraju żniwa jeszcze trwają, ale i tu powinny zakończyć się w drugim tygodniu sierpnia.
Zespół rynkowy resortu rolnictwa w swoim opracowaniu zwraca uwagę na nietypowe warunki pogodowe w mijającym sezonie Najpierw mieliśmy bardzo ciepłą jesień i zaskakująco ciepły luty 2024 roku, co przyczyniło się do szybkiego startu wegetacji, a chwilę później, bo w kwietniu przyszła fala przymrozków. Do tego w wielu regionach doszła susza, co odbiło się na wysokości i jakości plonów.
Zbiory pszenicy o 6% niższe
W swoim raporcie o wysokości zbioru zbóż Zespół rynkowy powołuje się na dane ze "Wstępnego szacunku głównych ziemiopłodów rolnych i ogrodniczych" opublikowany przez Główny Urząd Statystyczny.
Z informacji zebranych przez GUS. wynika, że tegoroczne zbiory zbóż podstawowych z mieszankami, czyli bez kukurydzy, prosa i gryki, są wstępnie oszacowane na poziomie 25,6 mln ton wobec 26,5 mln ton w 2023 r., czyli o 1 mln ton mniej niż przed rokiem (spadek o 4%). W przypadku zbiorów pszenicy, GUS podaje, że rolnicy łącznie zbiorą ok. 12,3 mln ton wobec 13,2 mln ton w 2023 r., tj. o ponad 0,8 mln ton (6 proc.) mniej niż poprzednie żniwa.
Ceny zbóż niższe nawet o 52% i niższe niż 3 lata temu
Dane przedstawione przez Zespół rynkowy pod kierownictwem Michała Kołodziejczaka pokazują też ponury obraz rynku pod kątem cen zbóż w skupach. A i tu trzeba pamiętać, że są to ceny ze Zintegrowanego Systemu Rolniczej Informacji Rynkowej (ZSRIR), które są cenami ważonymi wolumenem, co oznacza, że największy wpływ na średnią cenę mają te transakcje, które dotyczą największych ilości zakupionego zboża. W praktyce oznacza to, że ceny w skupie za mniejsze partie są jeszcze niższe niż te prezentowane przez resort rolnictwa.
– W okresie od 29 lipca do 4 sierpnia 2024 r. ceny zbóż w Polsce w porównaniu do sytuacji sprzed roku czy dwóch lat były niższe o 10-52 proc. Ceny zbóż są obecnie również poniżej poziomu z 2021 r. (niższe średnio o 14 proc.), jednak wyższe niż w 2020 r. – można przeczytać w raporcie.
Nie ma się co dziwić, że przy takich stawkach wielu rolników decyduje się na magazynowanie ziarna w oczekiwaniu na lepsze ceny w skupach.
Należy utrzymać wysoki eksport polskiego zboża
Zespół rynku zbóż w MRiRW podaje także, że w poprzednim roku Polska wyeksportowała 13,7 mln ton zbóż, czyli o 50 proc. więcej niż w 2022 roku. Co istotne, aż 40 proc. trafiło na rynki państw spoza UE. Z kolei w okresie od stycznia do maja 2024 r. eksport zbóż z Polski wyniósł prawie 5 mln ton zbóż.
– W związku z prognozowaną wysoką produkcją zbóż w Polsce w 2024 r., w celu zbilansowania rynku, w bieżącym sezonie konieczne będzie utrzymanie wysokiego eksportu zbóż – rekomendują eksperci z Zespołu.
Resort podjate także, że w przypadku tranzyt zbóż z Ukrainy przez terytorium Polski nie odnotowano niepokojących trendów w tym zakresie. Tranzyt pszenicy, kukurydzy i rzepaku w ostatnim miesiącu wyniósł ok. 160 tys. ton.
Jaka jest sytuacja na światowym rynku zbóż?
W ocenie sytuacji na światowych rynkach zbóż, Zespół powołuje się na najnowsze dane Międzynarodowej Rady Zbożowej (IGC), która szacuje, że w sezonie 2024/2025 produkcja zbóż na świecie może być rekordowa i wynieść 2 320,9 mln ton. Oznacza to wzrost produkcji o 21,7 mln ton, czyli o 0,9 proc. w stosunku do poprzedniego sezonu. Należy tu dodać, że zbiory pszenicy będą znacznie niższe we Francji, na Węgrzech, w Rumunii, Włoszech i Rosji czy Ukrainie, ale za to wysokie zbiory pszenicy sa prognozowane w USA, Kanadzie, Australii, Argentynie, Chinach czy Kazachstanie zbiory pszenicy będą wysokie, a wysokie zbiory kukurydzy odnotują głównie USA, Brazylia, Argentyna.
Co ważne, zużycie zbóż na świecie będzie większe od produkcji, a w związku z tym stan zapasów na koniec sezonu wyniesie 586,0 mln ton i będzie niższy o 0,6 proc. w stosunku do ubiegłego roku.
W jaki sposób sytuacja na globalnym rynku zbóż wpłynie na ceny zbóż w polskich skupach? Tego Zespół rynku zbożowego w MRiRW już nie podaje. Ale możesz dowiedzieć się o prognozach ekspertów rynku zbóż w artykule: Kto i co będzie wpływać na ceny zbóż w najbliższym czasie?
Paweł Mikos
