Kleszcze mogą pozostać aktywne przez cały rok. Jednak aktywność tych roztoczy na ogół przyspiesza od kwietnia do września. Zwiększa się wraz ze wzrostem temperatury powietrza. Wtedy też częściej przebywamy na wolnym powietrzu. Niedojrzałe kleszcze wielkości główki szpilki zwane są nimfami.
Mówi się, że są odpowiedzialne za około 98% wszystkich ukąszeń kleszczy. Aktywność nimf osiąga szczyt od maja do lipca. Dziś kolejny raz uczulamy na to, by po każdym spacerze przyjrzeć się dokładnie całemu ciału i wytrząsnąć odzież. Przede wszystkim jednak baczniej chcemy przyjrzeć się sposobom, w jakie możemy ograniczać populację kleszczy wokół domu.
Kleszcze nie spadają z drzew. Ulubionymi kryjówkami są nieskoszone obszary z chwastami i wysoką trawą, zwłaszcza gdy miejsca te są wilgotne i zacienione. Gdy w pobliżu znajdują się trawniki, kleszcze również przenoszą się na skoszone obszary. Nisko wiszące krzewy w ogrodach, pryzmy liści, ściółka lub nasadzenia przy fundamentach to także siedliska kleszczy.
Jakie opryski na kleszcze?
Substancjami do oprysków ogrodu o udowodnionej badaniami skuteczności są niektóre substancje czynne z grupy pyretroidów. Między innymi w badaniach polskich naukowców z Lublina zaobserwowano, że pyretroidy zmniejszyły liczbę i masę jaj oraz zmieniły parametry procesu składania jaj. Stosowanie badanych dawek pyretroidów prowadziło do zaburzeń rozwoju zarodkowego kleszcza gatunku Ixodes ricinus (kleszcza pospolitego), tj. wydłużenia rozwoju, wyklucia się kilku prawidłowych larw, obumarcia licznych jaj i zarodków w różnych stadiach rozwojowych oraz zahamowania wylęgu larw.
Na portalach ogrodniczych i stronach ze środkami owadobójczymi znajdziemy też propozycje środków naturalnych. Wśród nich są preparaty z wyciągami z roślin i olejkami eterycznymi, których kleszcze bardzo nie lubią.
Jakie olejki stosować w walce z kleszczami?
Olejek cedrowy zabija i odstrasza kleszcze, powodując ich odwodnienie, utrudniając oddychanie, zakłócając feromony i emulgując tłuszcze w organizmie. Olejek cedrowy w sprayu można znaleźć w większości sklepów ogrodniczych, ale można też zrobić go samemu. W butelce z rozpylaczem należy wymieszać 1–2 łyżeczki olejku eterycznego z drzewa cedrowego z 1 szklanką wody. Mieszanką trzeba spryskiwać obwód swojej posiadłości co kilka tygodni (lub tak często, jak uznamy za potrzebne). Przyda się też olejek neem – wyciąg z nasion miodli indyjskiej. Kiedy nakarmione nim kleszcze tracą apetyt, stają się bezpłodne i umierają z głodu. Po nałożeniu bezpośrednio na ciało kleszcza olejek zatyka drogi oddechowe kleszcza i powoduje jego uduszenie. Aby chronić swoje obejście przed kleszczami, dodaj 2 łyżeczki olejku do 4 szklanek wody w butelce ze spryskiwaczem. Mieszankę nakładaj na podłoże, zwłaszcza w miejscach zacienionych z dużą ilością trawy i chwastów.
Kleszcze nie znoszą zapachu czosnku
Olejek czosnkowy z kolei działa odstraszająco na kleszcze ze względu na ostry zapach, który zniechęca je do żerowania i składania jaj. Aby zrobić spray czosnkowy w domu, drobno posiekaj 2–4 główki czosnku i pozostaw na noc w szklance wody. Następnego dnia dodaj mieszaninę do butelki z rozpylaczem i spryskaj roztworem podwórko czy trawnik.
Olejek miętowy to kolejny olejek eteryczny o silnym zapachu, którego można użyć do odstraszania kleszczy. W butelce z rozpylaczem wymieszaj 8 kropli olejku z mięty pieprzowej ze szklanką wody. Spryskaj mieszanką obwód podwórka oraz obszary, w którym kleszcze są aktywne. Zastosuj ponownie, gdy zapach zacznie słabnąć, co zwykle dzieje się po 1–2 tygodniach.
Ziemia okrzemkowa to naturalnie występująca substancja wytwarzana z ostrych, mikroskopijnych skamieniałości alg morskich. Proszek z nich może być używany do zabijania różnych szkodników, w tym kleszczy. Niszczy on wosk powlekający ich ciało, powodując ich wysychanie i śmierć z powodu odwodnienia. Możesz rozsypać ziemię okrzemkową wokół domu i podwórka. Zrób z niej linię o szerokości 2,5–5 cm.
Stosuj też kilka wskazówek, które proponuje m.in. Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) w Stanach Zjednoczonych. Poleca kilka prostych technik kształtowania krajobrazu, które mogą pomóc w zmniejszeniu populacji kleszczy.
Usuń ściółkę z liści. Usuń wysoką trawę i zamiataj wokół domów i na skraju trawników. Umieść barierę o szerokości około metra z wiórów lub żwiru między trawnikami a obszarami zalesionymi, aby ograniczyć migrację kleszczy do obszarów rekreacyjnych. Często koś trawnik. Drewno na opał składuj w suchym miejscu (zniechęca gryzonie). Urządzenia do rekreacji, sportu i zabaw, ale też tarasy sytuuj z dala od krawędzi podwórka i drzew. Odstraszaj niechciane zwierzęta (takie jak sarny czy bezpańskie psy) przed wchodzeniem na podwórko, budując ogrodzenia. Usuń stare meble, materace lub śmieci z podwórka, które mogą dać kleszczom miejsce do ukrycia się.
Karolina Kasperek
Fot. Pixabay
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 19/2023 na str. 89. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
