Bobik: lista odmian zalecanych na 2025 rokMarek Kalinowski/Canva
StoryEditorUprawa

Bobik: lista odmian zalecanych

05.02.2025., 08:00h

Bobik jest wart zainteresowania i uprawy, a stosunkowo niewielki areał w porównaniu z łubinem to wynik wysokich wymagań glebowych. Wymaga do uprawy gleb najlepszych, ale też jest rośliną bobowatą o największym potencjale produkcyjnym. Z bobowatych grubonasiennych plonuje w Polsce najwyżej.

Dziś przed wiosennymi siewami roślin jarych przypominamy podstawową agrotechnikę bobiku, a przede wszystkim prezentujemy rekomendacje odmian przygotowywanych w sieci doświadczalnej COBORU i porównanie najważniejszych cech (w tabeli). Na listach 13 województw tworzących LOZ bobiku rekomendowanych na 2024 r. było 11 odmian (LOZ na mapie).

Bobik - zalecenia agrotechniczne dla uprawy

Przejdźmy do podstawowych zaleceń agrotechnicznych bobiku. Wymagania glebowe i agrotechnika bobików niskotaninowych są takie same jak odmian wysokotaninowych. Najlepiej uprawiać je na glebach o odczynie obojętnym pH, klasy od I do IIIa, na stanowisku po zbożach.

Stanowiska o średniej zasobności w fosfor i potas powinny być nawożone tymi składnikami w ilości 60–80 kg P2O5/ha i potasem – 80–120 kg K2O/ha. Oczywiście nawozić trzeba pod oczekiwany plon, a bobik na 1 t nasion potrzebuje: ok. 17 kg fosforu (P2O5), 40 kg potasu (K2O), 40 kg wapnia (CaO), 8 kg magnezu (MgO) i 8 kg siarki (S). Potrzebuje też mikroelementów: boru, miedzi, manganu, molibdenu i cynku. Przy niedoborach warto dostarczyć je dolistnie – raz przed kwitnieniem i raz po kwitnieniu. Makroelementy, zwłaszcza fosfor, powinniśmy zastosować jesienią, bo bobik wysiewamy bardzo wcześnie, zależnie do rejonu już w drugiej dekadzie marca. Jeżeli zamierzamy siać bobik (głębokość siewu to 8, nawet 12 cm) zwykłym siewnikiem zbożowym, musimy doprawić glebę na głębokość siewu. Przy tej okazji nie będzie błędem zastosowanie nawożenia przedsiewnego P i K wiosną.

image
Odmiany z białymi kwiatami i z ciemną plamką melaninową zawierają ok.10 razy więcej taniny niż bobiki niskotaninowe z kwiatami całkowicie białymi .
FOTO: Marek Kalinowski

Bobik to wydajna roślina i licząc na wysokie plony na start warto zastosować niewielką porcję ok. 30 kg N/ha. Wszystko zależy jednak od przedplonu, ale i od przebiegu zimy. Bo jeżeli jest korzystna dla mineralizacji azotu glebowego, dawkę azotu można ograniczyć albo nawet zrezygnować.

Bobik - kiedy siać i na jaką głębokość?

Bobik należy siać wcześnie i głęboko (na 8 a nawet 12 cm), przy rozstawie międzyrzędzi 20–30 cm, w takim zagęszczeniu, aby po wschodach odmian niesamokończących uzyskać obsadę 45–50 roślin/m2 (odmian smokończących ok. 55–60 roślin/m2). Praktycy uważają, że najbardziej optymalnym zagęszczeniem dla odmian niesamokończących jest 40 roślin/m2 – wtedy jest najwięcej strąków.

Priorytetem w agrotechnice jest możliwie wczesny siew bobiku, ale w warunkach nieniszczących struktury gleby. Nasiona muszą spęcznieć i wschodzą już od 1°C. Oczywiście chłód spowalnia kiełkowanie i rozwój, ale dla bobiku ten okres jest korzystny. Przy wczesnym siewie są jeszcze zapasy potrzebnej wody pozimowej, a początkowy wzrost w takich warunkach sprzyja rozwojowi silnego sytemu korzeniowego. Ewentualne przymrozki po wschodach (siewki wytrzymują do minus 7°C) sprzyjają pełnej jarowizacji, obfitemu kwitnieniu i plonowaniu.

Odmiany bobiku z Krajowego rejestru 

Obecnie w Krajowym rejestrze znajduje się 12 odmian bobiku, w tym 3 odmiany niesamokończące niskotaninowe: Albus, Dominoi Fernando, 8 odmian niesamokończących wysokotaninowych: Amina, Apollo, Bobas, Capri, Cartoon, Fanfare, Genius i Mystic oraz jedna odmiana samokończąca wysokotaninowa – Granit. Są jeszcze w obrocie nasiona odmian wykreślonych z KR. Do czerwca 2025 r. może być w obrocie odmiana Amigo i Diego i rok dłużej odmiana Julia. W badaniach urzędowych jest obecnie 6 odmian bobiku i cztery z nich mają szansę na rejestrację w tym roku.

Jak widać, ubywa odmian niskotaninowych, które są największym osiągnięciem w polskiej hodowli bobików, najlepiej nadają się na cele paszowe i preferują je mieszalnie pasz. Wraz z wielką poprawą tej cechy jakościowej decydującej o znacznie wyższej przydatności nasion w żywieniu zwierząt było uzyskanie dla odmian niskotaninowych w całości białej barwy kwiatów i białoszarych bądź białobeżowych nasion, które nie ciemnieją w czasie przechowywania. Jasna barwa okrywy nasiennej to łatwa cecha rozpoznawcza nasion bobiku o niskiej zawartości tanin.

image
Poza białą barwą kwiatów oznaką obniżonej zawartości taniny jest jasna barwa nasion. Nasiona bobików zawierają w suchej masie 28–30% białka ogólnego i 8,6–10,2 włókna surowego
FOTO: Marek Kalinowski

LOZ bobiku na sezon 2025 

Na mapie pokazujemy dziś zeszłoroczne rekomendacje, tj. LOZ na 2024, ponieważ zawsze COBORU publikuje nowe zalecenia wiosną. Zmiany pewnie będą, ale też rekomendacje są wynikiem wieloletnich badań i na LOZ bobiku rewolucji nie będzie. Liderem LOZ zalecanym do uprawy w 13 województwach jest Apollo, a zaraz za nim odmiana Trumpet, Capri i Fanfare. Trumpet ze Wspólnotowego katalogu CCA, to odmiana plonująca najwyżej ze wszystkich w sezonach 2021–2023. W 2021 r. plonowała na poziomie 112% wzorca (plon wzorca wyniósł 41,2 q/ha), w 2022 na poziomie 113% wzorca (plon wzorca wyniósł 45,0 q/ha), w 2023 r. na poziomie 110% wzorca (plon wzorca wyniósł 41,1 q/ha). W ub.r., który dla bobiku był trudny, wyżej plonującą na poziomie 111% wzorca okazała się nowa odmiana Genius (plon wzorca wyniósł 35,0 q/ha). W grupie najwyżej plonujących w ostatnich sezonach były też dwie odmiany wpisane do Krajowego rejestru w 2023 r. – Cartoon i Mystic. Szybko znalazły się na Listach Odmian Zalecanych bobiku na 2024 r. Można oczekiwać, że na LOZ szybko trafi wspomniany Genius – może po aktualizacji rekomendacji już w tym roku. Poniżej charakterystyka najczęściej rekomendowanych odmian LOZ na 2024 r.

  • Apollo wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r. jest odmianą niesamokończącą, wysokotaninową, przeznaczoną do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia średni. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na wyleganie w fazie końca kwitnienia dość duża i przed zbiorem średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość, askochytozę bobiku i rdzę bobiku) – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża.
  • Trumpet – to odmiana niesamokończąca, wysokotaninowa z katalogu wspólnotowego CCA. Nie jest wpisana do KR, ale uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO. Ma bardzo wysoki potencjał plonowania. Chociaż w opisach COBORU charakteryzuje się średnią odpornością na rdzę bobiku, czekoladową plamistość i askochytozę, to hodowca opisuje odmianę z naciskiem na podwyższoną odporność na czekoladową plamistość, która jest główną chorobą bobików. Rośliny odmiany są średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie w fazie końca kwitnienia i przed zbiorem. Termin kwitnienia jest nieco późniejszy, dojrzewania średni. Równomierność dojrzewania dobra. Zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego duża.
  • Capri – to odmiana niesamokończąca wpisana do KR w 2018 r., przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, białka bardzo duży. Termin kwitnienia wczesny, dojrzewania dość wczesny. Okres kwitnienia dość krótki. Równomierność dojrzewania dobra. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i rdzę bobiku) – średnia, na askochytozę bobiku – średnia do dość małej. Masa 1000 nasion bardzo duża. Zawartość białka ogólnego w nasionach dość mała, zawartość włókna surowego średnia.
  • Fanfare wpisano do Krajowego rejestru w 2017 r. To odmiana syntetyczna, niesamokończąca przeznaczona do uprawy na nasiona. Plon nasion bardzo duży, plon białka duży. Termin kwitnienia i dojrzewania wczesny. Wysokość roślin średnia. Odporność na choroby powodowane przez patogeny pochodzenia grzybowego (czekoladową plamistość i askochytozę bobiku) – mała, na rdzę bobiku – średnia. Masa 1000 nasion bardzo duża, zawartość białka ogólnego w nasionach mała, zawartość włókna surowego
  • duża.
image
Bobik: lista odmian zalecanych na 2025 rok
FOTO: Marek Kalinowski/Canva

Przeczytaj również:

image
Uprawa

Najnowsze odmiany bobowatych: czym się wyróżniają?

Marek Kalinowski

Warsaw
wi_00
mon
wi_00
tue
wi_00
wed
wi_00
thu
wi_00
fri
wi_00
10. luty 2025 14:44