Choroby niedoborowe kukurydzy - jak im zapobiegać?

Aby zapobiegać chorobom niedoborowym kukurydzy, konieczne jest jej nawożenie mikroelementami. Z badań wynika, że przez liście najszybciej pobierany jest azot, następnie magnez i sód.

Efektywna metoda nawożenia kukurydzy

Główną zaletą dolistnego dokarmiania jest szybkość i efektywność działania aplikowanego składnika. W przypadku mikroelementów przyjmuje się, iż są one 10-, a niektóre nawet 30-krotnie lepiej wykorzystywane przez rośliny w porównaniu z ich doglebowym stosowaniem.

Dostarczenie roślinom składników pokarmowych drogą dolistną ma wiele zalet. m.in. poprawia jakość ziarna i zapewnia lepsze wyrównanie plonu, pozwala uzupełnić niedobry nawożenia przedsiewnego, rośliny zdecydowanie szybciej i lepiej wykorzystują azot, magnez i mikroelementy, znacznie zmniejsza koszty związane z oddzielną aplikacją pojedynczych agrochemikaliów oraz obniża ryzyko przenawożenia danym składnikiem, gdyż nawozy dolistne aplikuje się w niewielkich dawkach i w okresach największego zapotrzebowania roślin na określony składnik pokarmowy.

Decyzja o nawożeniu mikroelementami powinna być podjęta przede wszystkim po analizie gleby na zawartość przyswajalnych form mikroelementów w glebie lub jeśli z różnych względów nie możemy jej wykonać, po dokładnej lustracji plantacji kukurydzy. Dolistne dokarmianie roślin zalecane jest przede wszystkim w gospodarstwach uzyskujących wysokie plony kukurydzy oraz uprawianej w monokulturze. Stosowanie tego zabiegu uzasadnione jest także na plantacjach, na których proces pobierania składników pokarmowych przez korzenie jest utrudniony ze względu na warunki termiczne. Jest to także alternatywa uwzględniająca możliwość przyswajania przez rośliny składników pokarmowych w różnych fazach ich rozwoju. Tak zdarza się na przykład w fazie krzewienia roślin, gdy składniki pokarmowe są zbyt wolno pobierane, co prowadzi do zahamowania wzrostu roślin.

Cynk, mangan, miedź i bor najważniejsze w uprawie kukurydzy

Cynk, mangan, miedź i bor to najważniejsze dla kukurydzy mikropierwiastki i w związku z tym niezbędne do prawidłowego jej rozwoju. Bor decyduje o prawidłowym wzroście roślin i reguluje procesy kwitnienia, zawiązywania nasion oraz dba o gospodarkę wodną roślin. Zwiększa również efektywność stosowanych nawozów NPK. Miedź to składnik enzymów oddechowych oraz utleniających. Niedostateczne odżywienie miedzią powoduje słabe zapylanie, zaburza rozwój ziaren oraz kolb.

Mangan odpowiada za prawidłowy przebieg procesu fotosyntezy. Poza tym jest ważnym czynnikiem biosyntezy kwasów tłuszczowych, aktywuje wzrost rośliny, wiąże wolne rodniki, powstające w warunkach stresowych. Ten mikroelement bierze głównie udział w fotosyntezie i w tworzeniu chloroplastów, jest także ważnym czynnikiem biosyntezy kwasów tłuszczowych, aktywuje wzrost rośliny, wiąże wolne rodniki, powstające w warunkach stresowych.

Cynk jest przede wszystkim składnikiem enzymów łańcucha fotosyntezy. Zwiększa odporność roślin na suszę i choroby oraz poprawia efektywność nawożenia azotowego.

Objawy niedoborowe na polu kukurydzy

Gdy kukurydzy brakuje powyższych mikroelementów, roślina zaczyna chorować, dając różne zauważalne gołym okiem objawy. Bor jest składnikiem najlepiej przyswajanym z gleb o odczynie lekko kwaśnym i obojętnym. Niedobory tego pierwiastka występują więc w glebach zarówno zbyt zakwaszonych, jak i zasadowych. Także w okresie suszy, a więc niedoboru wody zmniejsza się dostępność boru dla roślin. Brak tego mikroelementu silnie hamuje wzrost kukurydzy i powoduje zaburzenia kwitnienia, co w efekcie redukuje liczbę zawiązanych ziaren w kolbach.

Miedź, podobnie jak cynk, jest słabiej przyswajalna z gleb zasobnych w materię organiczną, która silnie ją sorbuje. W efekcie czyniąc podłoże mało dostępnym w ten mikroelement dla roślin. Charakterystycznym objawem braku miedzi jest słabe zawiązywanie kolb. Najbardziej wrażliwe są młode liście, które przy znacznym niedoborze tego pierwiastka, więdną i skręcają się. Często pojawiają się również na nich brązowe plamy. Długotrwały brak miedzi może spowalniać wzrost całej rośliny.

Niedobór cynku również prowadzi do zahamowania wzrostu roślin z powodu małej ilości auksyn – hormonów roślinnych stymulujących ten proces. W efekcie liście rosną, ale są mniejsze. Symptomem choroby u kukurydzy są białe pasy po obu stronach głównego nerwu liścia. Zwykle niedobór cynku pojawia się na glebach świeżo wapnowanych oraz przenawożonych fosforem. W praktyce, ze znacznym deficytem cynku spotkamy się także na plantacjach kukurydzy prowadzonych w długoletniej monokulturze. Z badań wynika, że kukurydza jest szczególnie wrażliwa na braki tego mikroelementu we wczesnych fazach rozwojowych.

Na glebach o wysokim pH występuje problem dostępności manganu dla kukurydzy. Szacuje się, że 85% gleb wykazuje średnią, a 8% wysoką zasobność w ten pierwiastek, a więc naturalne zasoby manganu, w większości naszych gleb, są znaczne. Kłopot polega jednak na tym, że mangan nie zawsze jest dobrze przyswajany przez rośliny. Na glebach zakwaszonych z niedoborami manganu spotykamy się rzadko, gdyż niskie pH stymuluje przyswajalność tego mikroelementu. Problem pojawia się na glebach niezakwaszonych i w dobrych kulturach. Długotrwały niedobór manganu powoduje spadek ogólnej kondycji roślin, zaburza prawidłowy wzrost i rozwój roślin oraz zwiększa porażenie kukurydzy przez choroby.

Jaki preparat wybrać?

Na krajowym rynku istnieje szeroka gama nawozów dolistnych (ponad 200) i dlatego warto mieć wiedzę, czym kierować się przy wyborze konkretnego produktu pod określone uprawy. Pomimo dużej liczby preparatów w tej grupie nawozów, oferta nie jest jednak aż tak różnorodna, gdyż producenci wprowadzając nowe środki na rynek, rzadko modyfikują podstawowy skład nawozu. Zazwyczaj zmianie ulegają tylko proporcje składników lub dodawane są inne związki chelatujące czy kompleksujące, fitohormony oraz adiuwanty. Dlatego też należy czytać etykiety i porównywać nawozy z innymi. Biorąc pod uwagę wyniki badań, ze względu na formę chemiczną nawozu i wykorzystanie składników pokarmowych przez rośliny, znacznie lepsze są produkty, w których składniki występują w postaci organicznych związków chelatujących lub innych kompleksów organiczno-mineralnych, w porównaniu do nawozów, w których składniki występują w postaci soli. W przypadku tych drugich, przy ich aplikacji istotne znaczenie odgrywa bowiem fitotoksyczność, która może występować już przy stosunkowo niskich koncentracjach. Stosowanie chelatów zapewnia szybszą absorpcję i przemieszczanie się składników w roślinie, a ponadto sprzyja ich metabolizmowi. Najważniejszym kryterium w wyborze nawozu jest koncentracja składników i związana z tym możliwość zaspokajania potrzeb pokarmowych naszych roślin, a także właściwości fizykochemiczne nawozu.

W uprawie kukurydzy można wykorzystywać gotowe, wieloskładnikowe nawozy płynne, przeznaczone do dolistnego dokarmiania tylko kukurydzy (oznaczonych literami KU) np. Plonovit Ku, nawozy uniwersalne do dokarmiania różnych gatunków roślin czy też nawozy mikroelementowe w formie schelatyzowanej, czyli dobrze rozpuszczalnej w wodzie. W intensywnych technologiach uprawy kukurydzy zaleca się, niezależnie od nawożenia doglebowego.

Zabieg dolistnego dokarmiania kukurydzy można wykonywać w okresie od fazy 6 liścia (niektórzy zalecają takie zabiegi już od 3 liści) do fazy, w której rośliny osiągną około 40 cm wzrostu. Maksymalnie trzy opryski można wykonywać w odstępach co 6–10 dni. Natomiast, w kolejnych etapach rozwojowych, gdy kukurydza jest wyższa, nawożenia nalistnego roślin na ogół się nie wykonuje. Zawsze przed wykonaniem dolistnego nawożenia kukurydzy, zaleca się dokonać lustracji plantacji, zwracając szczególną uwagę na rozwój systemu korzeniowego. Przy słabo rozwiniętym systemie korzeniowym, często występują trudności w pobieraniu cynku i fosforu. Wówczas interwencyjnie zaleca się zasilić kukurydzę dolistnie fosforem i mikroelementami.

Warto przypomnieć, iż w ostatnich latach na krajowym rynku nastąpił znaczny postęp technologiczny w nawozach dolistnych, który dotyczy m.in. czynnika chelatującego i kompleksującego. Jako czynnik chelatujący wprowadzono IDHA, który po aplikacji ulega prawie całkowitej biodegradacji. Natomiast nowością wśród czynników kompleksujących są aminokwasy. Obecnie na naszym rynku pojawiły się już stymulatory z aminokwasami do aplikacji dolistnej również kukurydzy, np. MICROFERT (preparat aminokwasowy o działaniu biostymulującym) czy Plonvit PHOSPHO.

Nowością wśród nawozów dolistnych są również nanonawozy dolistne, które ze względu na bardzo małe rozmiary związków, uzyskują większą powierzchnię czynną, co przekłada się na szybszą absorpcję i przemieszczanie składników w roślinie, np. Nano Active czy Nano Active Forte z N i K zawierające najważniejsze mikroelementy dla kukurydzy.

Dr Dorota Pikuła
IUNG-PIB Puławy