Jak przygotować strategię ochrony ziemniaków?

Każdy sezon jest jednak inny, każda odmiana ma określoną odporność na zarazę, a sama zaraza pojawia się w innych terminach zależnie od rejonu kraju. Bywały lata, że w strefie Pomorza atakowała dopiero w lipcu, ale i lata, kiedy objawy zarazy widoczne były przed zwarciem międzyrzędzi.  

Od czego zależy intensywność ochrony ziemniaka przed zarazą?

Intensywność ochrony powinna być dopasowana do odporności odmian, ich wczesności i przeznaczenia. Powinna też uwzględniać agrotechnikę, w tym zabiegi pobudzania i podkiełkowywania sadzeniaków. Między innymi na tych założeniach opierają się zalecenia ochrony ziemniaków przed zarazą zawarte w „Metodyce integrowanej ochrony ziemniaka”. Integrowanie ochrony nakazuje ograniczyć zabiegi chemiczne do minimum. 

Z działań niechemicznych, które można podjąć przed sadzeniem jest to właściwy płodozmian, zmianowanie, nawożenie, odpowiednia technika uprawy, zwalczanie chwastów i dobór do uprawy odmian odporniejszych.

Z działań ograniczających zarazę w trakcie sadzenia najważniejsze jest używanie zdrowych kwalifikowanych sadzeniaków i ich zaprawianie, a także podkiełkowywanie i pobudzanie sadzeniaków i właściwe formowanie redlin. Potem z zarazą, jeżeli zagraża plantacji, trzeba się rozprawić ostatecznie przez stosowanie zrównoważonych i skutecznych systemów ochrony chemicznej. Pamiętajmy, że jest już w Polsce problemem – o czym niedawno pisaliśmy – atak odglebowy zarazy i porażenie przed zwarciem międzyrzędzi ziemniaków, a także pojawianie się agresywnych ras zarazy odpornych na środki chemiczne.  

Pogoda czasem krzyżuje plany - również plan ochrony przed zarazą

Pierwszy zabieg chroniący ziemniaki przed zarazą jest kluczowy i zdaniem wielu ekspertów powinien być stosowany zapobiegawczo. Kolejne zabiegi mają za zadanie utrzymać ciągłość ochrony. Normalnie ziemniaki nie są zagrożone zarazą do momentu zwarcia międzyrzędzi, ale jeżeli zaraza atakuje z gleby, może pojawić się wcześniej.

Do profilaktycznego ograniczenia tych wczesnych infekcji w okresie od wschodów ziemniaka do tworzenia pierwszych liści nadają się fungicydy powierzchniowe (kontaktowe), a w warunkach wilgotnej wiosny z czym mamy teraz do czynienia – fungicydy o działaniu wgłębnym. Normalnie w tym okresie (czyli do wschodów i tworzenia liści) zarazy na plantacji nie ma. Jedynie przy wczesnej infekcji odglebowej i silnej presji trzeba zarazę ograniczać (wystarczy najczęściej jeden maksymalnie trzy zabiegi). Jeżeli zaraza pojawi się później, tj. w czasie intensywnego wzrostu – na pierwszy zabieg chroniący nowe przyrosty najlepiej zastosować fungicydy układowe (systemiczne).

Często zmieniające się warunki pogodowe wymuszają modyfikację zaplanowanej ochrony ziemniaka przed zarazą. Wybór takiego a nie innego środka wymusza fakt, że musimy wykonać zabieg tuż przed spodziewanym deszczem, czy np. to, że teraz możemy wykonać zabieg i wiemy, że warunki wilgotnościowe uniemożliwią nam wjazd na plantację przez co najmniej 10 następnych dni.

Nie można oczywiście chronić upraw nadgorliwie (przesadnie) i nie można polegać ciągle na tych samych preparatach prowadzących do tworzenia się odporności zarazy. Ochronę trzeba dopasować do podatności odmian i ich wczesności, a dobór działania preparatów do faz rozwoju.

Wczesne, późne, niska i wysoka odporność – czym różni się ochrona?

• W ziemniakach bardzo wczesnych na zbiór po 55–65 dniach nie trzeba stosować chemicznej ochrony przeciwko zarazie ziemniaka. W ziemniakach bardzo wczesnych i wczesnych zbieranych po dojrzeniu, zaleca się wykonać pierwszy zabieg po 45–50 dniach od posadzenia (preparaty systemiczne), kolejny zabieg (preparat kontaktowy) po 10–14 dniach od pierwszego i ewentualnie w warunkach dużego zagrożenia zarazą kolejny zabieg po 5–7 dniach.
• W ziemniakach późnych o niskiej odporności na zarazę (3–5 w 9-stopniowej skali) pierwszy zabieg na zarazę wykonujemy w 50–55 dni od posadzenia (preparat systemiczny), kolejny zabieg po 10 dniach od pierwszego (preparat wgłębny lub kontaktowy), następne zabiegi po 7 dniach (jeżeli poprzednio użyto preparatu kontaktowego) lub po 7–10 dniach (jeżeli wcześniej użyto preparatu wgłębnego). Preparaty wgłębne i kontaktowe powinny być stosowane przemiennie. Ostatni zabieg preparatami dobrze chroniącymi bulwy przed zarazą należy wykonać do połowy sierpnia w odmianach średnio wczesnych i do początku września w pozostałych odmianach.
• W ziemniakach późnych o wysokiej odporności na zarazę (6 i większej w skali 9-stopniowej) pierwszy zabieg wykonuje się ok. 60 dni od posadzenia (preparat systemiczny) kolejny po 14 dniach od pierwszego (preparat wgłębny lub kontaktowy), następne zabiegi po 7 dniach (jeżeli poprzednio użyto preparatu kontaktowego) lub po14 dniach (jeżeli wcześniej użyto preparatu wgłębnego). Preparaty wgłębne i kontaktowe powinny być stosowane przemiennie. Ostatni zabieg preparatami dobrze chroniącymi bulwy przed zarazą należy wykonać do początku września w pozostałych odmianach. 

 
Marek Kalinowski