Pojawienie się choroby w sadzie jest uzależnione w dużej mierze od przebiegu pogody zimą, jak również podczas sezonu wegetacyjnego. Sprawca zimuje w uśpionych pąkach liściowych i kwiatowych. Wiosną grzybnia wytwarza zarodniki konidialne i rozpoczyna infekcję wraz z rozpoczęciem wegetacji.
Słabiej porażone pędy rozwijają zakażone liście
Mocno porażone pąki nie rozwijają się i opadają, a słabiej porażone mogą się rozwijać, lecz rozwijające się liście są zakażone. Liście przez cały okres wegetacji pokrywają się białym nalotem, są drobne, na wydłużonych ogonkach, blaszka liściowa marszczy się i zwija a po pewnym czasie zasycha. Mączysty nalot pokrywa również wierzchołki pędów, szczególnie długopędów. Na pędach i długopędach nalot jest bardziej zbity, o szarym odcieniu, z czasem brunatnieje, zwłaszcza gdy pojawią się otocznie grzyba, drobne, kuliste ciemnobrunatne lub czarne o średnicy ok. 1 milimetra.
Porażone pędy pozostają zahamowane we wzroście, są zdeformowane i zdrobniałe. Porażone kwiaty natomiast są również zdrobniałe, niedorośnięte, o niewykształconych odpowiednio pręcikach i słupkach, po pewnym czasie obumierają i nie zawiązują owoców. Porażeniu ulegają również owoce w stadium zawiązków, jak i owoców wyrośniętych a infekcję zauważymy po ordzewieniu skórki. Przy słabym porażeniu na skórce widoczne są cienkie rdzawe nitki, tworząc delikatną siatkę, gdy owoc mocno został zainfekowany powstają duże rozległe plamy ordzewień. Kiedyś ordzewienie przypisywano uszkodzeniom kwiatów przez przymrozki lub złemu stosowaniu oprysków. Jest to jednak wynik zniszczenia skórki przez pasożytującego grzyba. Jako ciekawostkę warto dodać, że na owocach nigdy nie tworzy się biały nalot, charakterystyczny dla pędów, liści i kwiatów.
- Mączniak prawdziwy poraża pędy, liście, kwiaty, a także owoce
Mączniak inaczej niż parch, może zarażać bez udziału wilgoci
Mączniak zimuje w postaci grzybni, która znajduje się między łuskami pąków, do których przerasta z pędów w początkowej fazie ich powstawania. Okres zakażania pąków kwiatowych jest dość krótki i trwa przez maj i czerwiec, gdyż po stwardnieniu łusek pąków, nie mogą być już one zakażone. Dłuższy jest natomiast okres porażenia pędów, który trwa do czasu przyrastania ich wierzchołków. Wiosną grzyb rozwija się wraz z pąkami opanowując pierwsze listki, na których przed kwitnieniem pojawia się nalot utworzony ze skupień zarodników konidialnych. Zarodniki przenoszone są przez wiatr na rozwijające się kwiaty i liście. Okres maksymalnego wzrostu pędów, który trwa do początków lipca jest uznawany za okres najsilniejszego porażenia.
W odróżnieniu od parcha, mączniak może zarażać bez udziału wilgoci a choroba jest szczególnie groźna w latach z mniejszą ilością opadów atmosferycznych, gdy panują wysokie temperatury latem oraz podczas łagodnych zim. Czynnikiem decydującym o załamaniu się infekcji są mroźne zimy, gdy temperatura spada a pąki porażone przez chorobę są delikatniejsze i przemarzają. Badania dowiodły, że temperatura poniżej minus 25 stopni, szczególnie w styczniu i lutym, doprowadziła do wyniszczenia zimujących form mączniaka bytujących na przemarzniętych pąkach. Przewlekłe opady oraz długotrwała susza i silne nasłonecznienie skutecznie hamują rozwój choroby.
Lustracja pędów i wycinka porażonych
W początkowym okresie wegetacji, czyli od chwili ukazania się liści w fazie mysiego ucha aż do kwitnienia, należy dokładnie zlustrować rośliny i wyciąć wszystkie pędy z widocznymi objawami choroby. Pędy wycinamy poniżej liści z widocznym porażeniem. Tak samo postępujemy z krótkopędami a wycięte części niszczymy. Ważny jest również dobór odmian do uprawy i lepiej wybierać te charakteryzujące się większą odpornością na mączniaka jabłoni. Wśród nich jest m.in. Antonówka, Boskoop Red, Celeste, Topaz, Starkrimson, Spartan, Piglos, Katja, Goldstar, Oliwka Żółta, James Grieve. Profilaktycznie możemy rozpocząć ochronę preparatami miedziowymi lub roślinnymi z pokrzyw, czosnku czy rumianku podobnie jak w przypadku parcha jabłoni i gruszy. Wszystkie odznaczają się działaniem przeciwgrzybowym.
- Pierwsze pojawiające się zaczątki liści okalających pąki kwiatowe nazywamy fazą mysiego ucha
Fot. Małgorzata Wyrzykowska
Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 19/2022 na str. 37. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR: Zamów prenumeratę.
