Jesienne nawożenie użytków zielonych

Racjonalne nawożenie, umożliwiające uzyskiwanie wysokich plonów roślin uprawnych, jest możliwe tylko na podstawie podstawowych badań gleby. To dotyczy również użytków zielonych. Jeżeli są to użytki krótkotrwałe, zasobność stanowiska i odczyn pH gleby powinniśmy zbadać przed ich założeniem. Jeżeli mamy trwałe użytki zielone, powinniśmy także badać ich zasobność w przyswajalne formy składników pokarmowych okresowo, raz na 4 lata. Tylko wtedy możemy je nawozić optymalnie i w razie potrzeby regulować ich pH małymi dawkami nawozów wapniowych.

Zachęcam do wykonania analiz chemicznych gleby na użytkach zielonych. W porównaniu z gruntami ornymi, do takiej analizy pobiera się reprezentatywne próbki z profilu 5–20 cm.  Oznacza to, że przed pobieraniem takich próbek (niezależnie czy zalecaną laską glebową, czy szpadlem)  na użytkach zielonych najpierw zdejmujemy (odcinamy) górną warstwę 0–5 cm i z tej odkrywki pobieramy próbki z profilu 5–20 cm.

Pod rośliny uprawy polowej fosfor w całości powinien być stosowany jesienią. Na użytkach zielonych wskazane jest stosowanie fosforu jesienią  i wiosną. Na łąkach zaleca się stosować jesienią od 1/4 do 1/2 całorocznej dawki fosforu (reszta na łąkach wczesną wiosną, a na pastwiskach wczesną wiosną i po trzecim wypasie). Jedynym przeciwwskazaniem do nawożenia użytków zielonych jesienią fosforem (i innymi składnikami) są stanowiska w tym okresie zalewane.

Poziom nawożenia fosforem zależy od rodzaju gleby i jej zasobności i w zaleceniach można spotkać dość znaczne rozpiętości. Generalnie w większości polskich gleb widoczny jest niedobór potasu, czyli niska jego zasobność i na takich stanowiskach roczna dawka nie powinna być mniejsza niż 100 kg P2O5/ha, chociaż liczne badania za optymalne na takie gleby (organiczne i lekkie mineralne)  wskazują całoroczne dawki fosforu w ilości  60–100 kg P2O5/ ha. Na glebach o wysokiej zasobności w fosfor zaleca się całoroczną dawkę fosforu w ilości 40–80 kg P2O5/ha.

Na łąki stosuje się stosunkowo wysokie dawki potasu, ale ze względu na luksusowe pobieranie tego składnika, nie można przekraczać zalecanych dawek. Na glebach o średniej zasobności w potas przy intensywnym wielokośnym użytkowaniu łąk, całoroczne dawki potasu powinny wynosić od 100 do 160 kg K2O/ha, na pastwiskach 60–120 kg K2O/ha.  Jeżeli całoroczne dawki przekraczają 80 kg K2O/ ha, 1/3 tej ilości powinniśmy zastosować na łąkach i pastwiskach jesienią razem z nawozem fosforowym. Zaleca się, aby jednorazowa  stosowana dawka potasu nie była większa niż 50 kg K2O/ha.


Fot. Marek Kalinowski

• Odpowiednie nawożenie jesienią w tym odpowiednio wysokie dawki fosforu są ważne dla rozwoju roślin motylkowych i są gwarantem utrzymania ich wysokiego udziału w runi

Do nawożenia użytków zielonych trzeba dodać jedną ważną uwagę. W wielu gospodarstwach powstaje gnojówka i jest ona stosowana także do nawożenia użytków zielonych. W przypadku stosowania właśnie gnojówki, nawożenie mineralne potasem w całym sezonie powinniśmy ograniczyć do minimum.

Przy dużych całorocznych dawkach azotu niezbędne jest nawożenie użytków zielonych siarką, bo jest ona  pobierana przez rośliny w dużych ilościach, a ponadto wywiera olbrzymi wpływ na efektywność azotu. Przyjmuje się, że dawka siarki powinna stanowić 1/4 dawki azotu. A zatem, przy rocznej dawce 200 kg N powinniśmy stosować nawet 50 kg siarki, z czego jej część można zastosować późną jesienią.

Duże znaczenie ma też nawożenie użytków zielonych wapniem oraz magnezem (zwłaszcza na glebach organicznych). Rocznie powinno się stosować  na glebach organicznych ok. 100–150 kg MgO/ ha, a na glebach mineralnych 50–100 kg/ha MgO. Zapotrzebowanie na siarkę i magnez można pokryć nawozami w postaci siarczanu magnezu i kizerytu. Z uwagi na dobrą rozpuszczalność tego typu nawozów, najlepiej jest je zastosować bardzo wczesną wiosną przed ruszeniem wegetacji, lub niewielką część już jesienią.

Na glebach mineralnych magnez i wapń można dostarczyć roślinom w postaci wapna magnezowego lub mączki dolomitowej, a sam wapń najlepiej uzupełnić na użytkach zielonych węglanowymi nawozami wapniowymi. Lokalnie ciekawym, wartościowym i często relatywnie tanim nawozem zawierającym siarkę i wapń jest siarczan wapnia (sypki i w formie granulowanej). Warto dodać, że duże znaczenie  dla plonowania użytków zielonych ma także sód i na rynku są specjalistyczne nawozy dedykowane użytkom zielonym, zwłaszcza z dużym udziałem motylkowych, zawierające: sód, potas, magnez i siarkę.