Poniżej przypominamy opisową charakterystykę (wg COBORU) odmian owsa jarego najczęściej rekomendowanych do uprawy na LZO (trzy oplewione i dwie nagoziarniste). Na mapie prezentujemy aktualne rekomendacje jeszcze przed weryfikacją na 2018 r.
Owies oplewiony
Owies jary może mieć łuskę w kolorze żółtym, brązowym (prawie czarnym) i białym. Jedną z ciekawszych odmian o ciemnej łusce jest Gniady. W porównaniu do odmian żółtoziarnistych zawiera w łusce więcej fosforu, wapnia, magnezu i sodu, a w ziarnie obłuszczonym zawiera więcej fosforu i magnezu. Podobno z tych powodów konie wyścigowe wolą odmiany owsa o ciemnych łuskach, bo mają one nieco wyższą wartość energetyczną od odmian żółtoziarnistych. Przejdźmy jednak do charakterystyki (wg COBORU) trzech najczęściej goszczących na LZO odmian oplewionych owsa jarego.
Bingo – znajduje się na LZO w 15 województwach. Jest żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy w całym kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę wieńcową – dość duża, na rdzę źdźbłową, helmintosporiozę i septoriozę liści – przeciętna. Rośliny dość wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin wiechowania wczesny, dojrzewania przeciętny. Udział łuski bardzo mały, masa 1000 ziaren bardzo duża, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dość dobre. Zawartość białka przeciętna, tłuszczu dość duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia. Plon ziarna z łuską duży, bez łuski bardzo duży.
Komfort – znajduje się na LZO w 13 woj. odmiana żółtoziarnista, przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską duży do bardzo dużego, bez łuski bardzo duży. Odporność na mączniaka prawdziwego – dość duża, na helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową i źdźbłową – średnia. Rośliny średniej wysokości, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania dość wczesny, dojrzewania średni. Udział łuski dość mały, masa 1000 ziaren średnia, gęstość w stanie zsypnym średnia, wyrównanie ziarna dobre. Zawartość białka dość mała, tłuszczu duża. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
Harnaś – można powiedzieć, że jest to przebój LZO owsa. Harnasia zarejestrowanego w 2014 r. po raz pierwszy w 2015 r. rekomendowało do uprawy woj. śląskie, a obecnie odmiana jest zalecana już w 8 województwach. Harnaś jest żółtoziarnisty przeznaczony do uprawy na terenie całego kraju , z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską jest duży, bez łuski dość duży. Odporność na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę, septoriozę liści, rdzę wieńcową – średnia, na rdzę źdźbłową – dość mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin wiechowania i dojrzewania dość późny. Udział łuski duży, gęstość w stanie zsypnym dość słaba, wyrównanie ziarna średnie. Zawartość białka dość mała, tłuszczu przeciętna. Tolerancja na zakwaszenie gleby średnia.
Owies nagi
Ziarno nieoplewione owsa ma większą koncentrację energii i szereg innych zalet. Poważną wadą wynikającą z dużej zawartości energii w postaci tłuszczu jest jełczenie ziarna przechowywanego w złych warunkach. Obecnie w Krajowym Rejestrze znajduje się 5 odmian nagoziarnistych: Amant (wpisana w 2014 r. i najczęściej rekomendowana na LZO) oraz Siwek, Nagus, Maczo i Polar.
Amant – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 4 województwach. To najnowsza wpisana do Krajowego Rejestru odmiana nagoziarnista owsa. Odmiana jest przeznaczona do uprawy na terenie całego kraju , z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Jej odporność na rdzę wieńcową i źdźbłową jest dość duża, na mączniaka prawdziwego, helmintosporiozę, septoriozę liści – średnia. Rośliny są dość niskie, o bardzo dużej odporności na wyleganie. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża. W porównaniu do wzorcowego Siwka plonuje wyżej i charakteryzuje się w stosunku do niego mniejszym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą zawartością białka i większą zawartością tłuszczu.
Siwek – znajduje się na Listach Zalecanych Odmian w 6 województwach. Jest odmianą zalecaną do uprawy we wszystkich województwach, z wyjątkiem wyżej położonych terenów górskich. Plon ziarna z łuską, jak i bez łuski znacznie powyżej odmiany Polar. Odporność na mączniaka prawdziwego – duża, na helmintosporiozę – dość duża, na rdzę źdźbłową – dość mała, na rdzę wieńcową – mała. Rośliny dość niskie. Termin wiechowania dość późny. W stosunku do odmiany Polar charakteryzuje się podobnym udziałem ziaren oplewionych, mniejszą masą 1000 ziaren, lepszym wyrównaniem, mniejszą gęstością ziarna w stanie zsypnym, mniejszą zawartością białka i tłuszczu.
Marek Kalinowski
