W rzepaku zachodzi dynamiczny postęp hodowlany zwłaszcza w zakresie potencjału plonotwórczego oraz cech odporności i tolerancji. Z każdym rokiem przewagę zyskują pod tym względem odmiany mieszańcowe. Plonują o ponad 10% wyżej od populacyjnych. Odmiany populacyjne mają wielu zwolenników, bo ich atutem jest znacznie niższy koszt materiału siewnego.
Nie ma odmian idealnych
Dziś na podstawie badań COBORU i rekomendacji wojewódzkich zespołów przedstawiamy Listy Odmian Zalecanych rzepaku ozimego. Przy wyborze odmian do uprawy warto z tych list korzystać. Rekomendowane na listach odmiany muszą potwierdzać swój wysoki potencjał plonowania w corocznych badaniach. Jeżeli są wierne, pozostają na LOZ długo, jak wspomniany Monolit. Województwa do siewów jesienią br. rekomendują łącznie 39 odmian, z czego populacyjnych jest 8. Jest jeden mieszaniec z katalogu wspólnotowego (CAA) oraz dwie odmiany kiłoodporne.
Sam fakt znajdowania się odmiany na LOZ jest ważną informacją o jej wartości gospodarczej w danym rejonie, ale większość plantatorów ma bardzo sprecyzowane indywidualne wymagania co do cech odmian. Zależnie od jakości gleb, płodozmianu, mikroklimatu i innych czynników, liczą się takie cechy odmian, jak: wczesność, podatność na wyleganie, zimotrwałość, odporność na choroby. Jak wiemy nie ma odmian idealnych. Przed wyborem odmiany do uprawy warto jej cechom przyjrzeć się bardzo skrupulatnie.
- Mimo że różnica w terminie kwitnienia między odmianami nie jest duża, to ma znaczenie dla plonu i strat wyrządzanych przez szkodniki. Im odmiana późniejsza, tym teoretycznie ma dłuższy okres wiosennej wegetacji i wyższy potencjał. W praktyce późne mieszańce pokazują swoją przewagę nie częściej niż raz na pięć lat. Możliwe, że w tym roku zaplonują najwyżej
- Coraz więcej odmian rzepaku jest genetycznie odporna na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV). Choroba roznoszona przez mszyce może być przyczyną redukcji plonu od 10 do 40%. O zawirusowaniu świadczą antocjanowe przebarwienia brzegów liści, ale podobne objawy mogą być wynikiem żerowania śmietki, niedoborów składników pokarmowych i fitotoksyczności herbicydów
Lista odmian zalecanych rzepaku ozimego na rok 2022
Z informacji zebranych i opracowanych w "Metodyce integrowanej ochrony rzepaku ozimego i jarego" wynika np. że w przypadku ważnej cechy, którą jest termin zakwitania i uzyskiwania dojrzałości różnice między odmianami wynoszą skrajnie do 5 dni. Zdecydowana większość odmian ma średni termin dojrzewania. Mimo że w technologii uprawy rzepaku standardem stało się skracanie, to podatność odmian na wyleganie jest istotną cechą. Ważną cechą odmian jest też podwyższona odporność na najważniejsze choroby, którymi w rzepaku są zgnilizna twardzikowa, sucha zgnilizna kapustnych, choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych. Coraz więcej wprowadzanych odmian ma nowe geny odporności na suchą zgniliznę kapustnych i coraz więcej wprowadza się odmian odpornych na wirusa żółtaczki rzepy w rzepaku (TuYV).
Jak przy każdej LOZ dla konkretnego gatunku są odmiany wysoko i stabilnie plonujące w całym kraju. Na LOZ rzepaku ozimego takimi odmianami w kolejności od najczęściej rekomendowanych są: Birdy, Absolut, Derrick, Architect i DK Excpiro. Należy wspomnieć o znajdujących się na LOZ rzepaku ozimego dwóch odmianach kiłoodpornych: Alasco i Augusta. Poniżej krótka charakterystyka najczęściej rekomendowanych odmian na podstawie "List opisowych odmian rolniczych" COBORU odmian najczęściej rekomendowanych. Więcej szczegółów o ważnych cechach odmian można znaleźć w udostępnianych przez COBORU "Wynikach Porejestrowych Doświadczeń Odmianowych".
- Birdy – odmiana populacyjna wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. Plon nasion na poziomie najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów większa od średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej poniżej średniej. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Zimotrwałość roślin mała. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na czerń krzyżowych większa od średniej, na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi – średnia.
- Absolut – odmiana mieszańcowa wpisana do Krajowego Rejestru w 2018 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach nieco mniejsza od średniej, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin dość duża. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i choroby podstawy łodygi – średnia, na czerń krzyżowych – większa od średniej. Według deklaracji hodowcy odmiana jest odporna na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV).
- Derrick – odmiana populacyjna wpisana do Krajowego Rejestru w 2018 r. Plon nasion dość duży. Zawartość tłuszczu w nasionach mniejsza od średniej, glukozynolanów średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion dość duża. Zimotrwałość roślin mniejsza od przeciętnej. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco późniejszy od średniego. Odporność na zgniliznę twardzikową i choroby podstawy łodygi – większa od średniej, na suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych – średnia.
- Architect – odmiana mieszańcowa wpisana do Krajowego Rejestru w 2017 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej przeciętna. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin duża. Rośliny wysokie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową, suchą zgniliznę kapustnych i czerń krzyżowych – średnia, na choroby podstawy łodygi – mniejsza od średniej. Odmiana odporna na wirusa żółtaczki rzepy (TuYV) – deklaracja hodowcy.
- DK Expiro – odmiana mieszańcowa wpisana do Krajowego Rejestru w 2016 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Zimotrwałość roślin średnia. Rośliny dość wysokie, o nieco mniejszej od średniej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Odporność na zgniliznę twardzikową i suchą zgniliznę kapustnych – większa od średniej, na choroby podstawy łodygi i czerń krzyżowych – średnia.
- Pozycję lidera LOZ rzepaku ozimego na 2021 r. z rekomendacją 10 województw zajmuje odmiana populacyjna Birdy
- Mapa odmian zalecanych rzepaku ozimego na rok 2022 dla każdego województwa
Marek Kalinowski
Zdjęcia:
