Rzepak jary, zależnie od rozkładu opadów, plonuje o 20% do 50% niżej niż rzepak ozimy. Takie są średnie statystyki tego gatunku. Jednak w rejonach, gdzie suma opadów przekracza 600 mm może plonować prawie na równi z formą ozimą.
Kiedy wysiać rzepak jary?
Rzepak jary najlepiej udaje się na dobrych glebach i w tych rejonach, gdzie roczna suma opadów jest relatywnie wysoka. Ważnym czynnikiem warunkującym dobre plonowanie jest pH gleby powyżej 5,8. Rzepak jary lubi gleby żyzne, próchniczne i zasobne w wapń, ale nie podmokłe i najlepiej w zmianowaniu po bobowatych lub mieszankach zbożowo-strączkowych.
Hodowcy rzepaku jarego zalecają jego jak najwcześniejszy siew (na początku kwietnia) w ilości ok. 3,5 kg nasion/ha na głębokości 1,5–2,0 cm w dobrze przygotowaną glebę. Z przeprowadzonych badań wynika, że opóźnienie jego siewu o 14 dni w stosunku do najwcześniejszego powoduje spadek plonów aż o 30%.
Nawożenie azotem, jeżeli jego obliczona dawka pod oczekiwany plon nie przekracza 80 kg/ha, należy zastosować w całości przedsiewnie. W zależności od rodzaju przedplonu i zasobności gleb, zalecane dawki fosforu wynoszą od 40 do 75 kg P2O5/ha, a potasu od 110 do 150 kg K2O/ha. Fosfor i potas powinniśmy zastosować jesienią, a jeżeli wiosną, to w formie nawozów wieloskładnikowych (najlepiej NPK + S) przedsiewnie mieszając nawozy z glebą.
Które odmiany rzepaku jarego mają mniejsze wymagania glebowe?
Mniejsze wymagania w stosunku do gleb i nawożenia mają populacyjne (liniowe) odmiany rzepaku jarego. Mają oczywiście niższy potencjał plonowania od odmian mieszańcowych, ale też kilka korzystnych cech. Są bardziej odporne na choroby atakujące rzepak i dobrze reagują na wcześniejszy wysiew. Tańszy jest też ich materiał siewny. Odmiany mieszańcowe o wyższym potencjale plonowania są bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne oraz pękanie łuszczyn. Mają też silniejszy system korzeniowy.
Słodyszek rzepakowy w rzepaku jarym jest znacznie groźniejszy niż w ozimym. Wynika to oczywiście z innego rytmu rozwoju, a czynnikiem sprzyjającym inwazji szkodnika w formie jarej jest chłodna wiosna.
LOZ rzepaku jarego na sezon 2024
Listy Odmian Zalecanych rzepaku jarego tworzą dwa województwa, kujawsko-pomorskie i podkarpackie. Jeszcze w 2021 r. LOZ rzepaku jarego tworzyło także woj. zachodniopomorskie.
Na tegorocznej Liście Odmian Zalecanych do uprawy w woj. kujawsko-pomorskim są:
- Lakritz F1,
- Lavina F1,
- Lumen F1,
- Brander F1 (z katalogu CCA),
- Fantom,
- Gustaw,
- Laur.
W woj. podkarpackim:
- Lakritz F1,
- Lavina F1,
- Lumen F1.
Czym charakteryzują się odmiany z LOZ?
Poniżej przedstawiamyskróconą charakterystykę odmian wpisanych do Krajowego rejestru (wg COBORU) w kolejności od najnowszych, a w tabeli porównanie wybranych cech.
Laur – jest odmianą populacyjną, wpisaną do Krajowego rejestru w 2022 r. Plon nasion duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej dość mała. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
Fantom – jest odmianą populacyjną, wpisaną do Krajowego rejestru w 2021 r. Plon nasion duży. Zawartość tłuszczu w nasionach dość duża, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
Gustaw – jest odmianą populacyjną, wpisaną do Krajowego rejestru w 2020 r. Plon nasion duży. Zawartość tłuszczu w nasionach dość duża, glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej średnia. Masa 1000 nasion mniejsza od średniej. Termin początku kwitnienia nieco wcześniejszy od średniego, dojrzałości technicznej średni. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
Lakritz – jest odmianą mieszańcową, wpisaną do Krajowego rejestru w 2020 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu i glukozynolanów w nasionach średnia. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżową – średnia.
Lavina – jest odmianą mieszańcową, wpisaną do Krajowego rejestru w 2020 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach średnia, glukozynolanów powyżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej średni. Rośliny dość niskie, o dużej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową i czerń krzyżowych – średnia.
Lumen – jest odmianą mieszańcową, wpisaną do Krajowego rejestru w 2016 r. Plon nasion bardzo duży. Zawartość tłuszczu w nasionach większa od średniej. Glukozynolanów poniżej średniej. Zawartość białka w suchej masie beztłuszczowej dość mała. Masa 1000 nasion średnia. Termin początku kwitnienia i dojrzałości technicznej nieco wcześniejszy od średniego. Rośliny średniej wysokości, o nieco większej od średniej odporności na wyleganie. Odporność na zgniliznę twardzikową większa od średniej, na czerń krzyżowych – średnia.
Markus – jest odmianą populacyjną, wpisaną do Krajowego rejestru w 2010 r. Zawartość tłuszczu w nasionach poniżej średniej, glukozynolanów przeciętna. Zawartość białka ogólnego w suchej masie beztłuszczowej względnie mała, włókna mniejsza od średniej. Masa 1000 nasion średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin początku kwitnienia i dojrzewania średni. Podatność na porażenie przez czerń krzyżowych – średnia.
Marek Kalinowski
