sadownictwo

Stare odmiany jabłoni wracają do łask

Obecnie na rynku znajdujemy wiele odmian, a naukowcy wciąż wzbogacają ofertę. Tworzą różne krzyżówki o wyjątkowych walorach smakowych, ładnie wybarwione i pokaźnych rozmiarów. Wśród odmian uprawianych przez naszych rodziców i dziadków też znajdziemy pozycje, które zasługują na ponowne wprowadzenie do uprawy.

Jabłonie preferują gleby o przeciętnej żyzności, klasy III i IV. Pod drzewa karłowe i półkarłowe można przeznaczyć lekkie gleby gliniaste. Jeśli dysponujemy terenem, gdzie występują gleby próchnicze, średnio zwięzłe, o odczynie, który oscyluje w granicach pH 5,5–6,5, posadźmy jabłonie i cieszmy się owocami z własnego ogrodu. Jesień najbardziej sprzyja sadzeniu. Ciepłe dni i wilgotne podłoże ułatwiają przyjęcie się drzewek. Najlepsze ku temu warunki panują zwykle od początku października i trwają do listopada nim nadejdą przymrozki. Nie opóźniajmy jednak terminu, bo mimo panujących ciepłych dni drzewka nie zdążą przygotować się do nadejścia zimy.

Warto poszukać dobrego materiału nasadzeniowego w certyfikowanych szkółkach, opatrzonego etykietą, na której widnieje adres szkółki, podkładka, na której została zaszczepiona odmiana szlachetna. Oto kilka propozycji odmian, których smak pamięta się z dzieciństwa: Kosztela, Ananas Berżenicki, Beforest, Koksa pomarańczowa, Kronselska, Reneta Landsberska (doskonała również na przetwory), Malinowa Oberlandzka, Reneta Złota, Singe Tillisch, Oliwka żółta, a także jabłka niezastąpione w przetwórstwie domowym: Antonówka Półtorafuntowa (również do spożycia bezpośredniego), Boiken, Cesarz Wilhelm czy Antonówka zwykła.

Historia i odmiany starych jabłoni

Kosztela – polska odmiana, ulubione jabłko króla Jana III Sobieskiego. Charakteryzuje się dużą odpornością na mróz i choroby, ma szeroką, gęstą koronę. Owoce są średniej wielkości, pokryte błyszczącą mocną skórką, lekko woskowaną, zielonokremową, z lekkim pomarańczowym rumieńcem od strony nasłonecznionej. Jabłko ma lekko spłaszczony kształt, miąższ zwarty, soczysty, słodki, bardzo wyrazisty z mocnym aromatem. Dojrzałość zbiorczą osiąga w połowie września, lecz najlepszy smak jest odczuwalny po miesiącu od zbioru, czyli od października. Można przechowywać do wiosny.

Ananas Berżenicki – odmiana pochodząca z Wileńszczyzny, odporna na mróz, mało podatna na choroby. Drzewo rośnie bardzo silnie, tworzy koronę bez skłonności do zagęszczania. Owocuje średnio obficie, ale corocznie. Owoce są duże, pokryte błyszczącą żółtawą skórką z lekkim rumieńcem. Miąższ kruchy, średnio soczysty, bardzo smaczny, słodkawo-kwaśny. Ananas jest odmianą letnią, gotową do zbioru pod koniec sierpnia, do spożycia najlepsze po tygodniu. Podobnie jak wiele odmian letnich, nie nadaje się do przechowywania.

Beforest – odmiana pochodząca z Kanady, odporna na mróz i choroby. Drzewo rośnie bardzo silnie, tworzy rozłożystą koronę. Bardzo obficie owocuje, ale aby zapewnić coroczne owocowanie należy w czerwcu przerzedzać zawiązki. Owoce osiągają dojrzałość pod koniec września, nie opadają przed zbiorem i można je przechowywać do stycznia. Są średniej wielkości, kulisto-spłaszczone, skórka sucha, delikatnie ordzewiona, cienka, zielonożółta z silnym paskowanym rumieńcem. Miąższ jędrny, kruchy, bardzo soczysty, słodki, o korzennym posmaku i aromacie, pyszny.

Koksa pomarańczowa – jedna z najsmaczniejszych odmian, pochodzi z Anglii. Odmiana tworzy kulistą koronę, z lekko zwisającymi pędami, gałązki są cienkie. Owocuje obficie i często przemiennie a im starsze drzewo, tym owocowanie obfitsze. Owoce są średniej wielkości, kulistospłaszczone, często ordzewione. Pokryte marmurkowatą skórką z rozmytym, paskowanym czerwono-pomarańczowym rumieńcem. Miąższ jest ścisły, białokremowy, soczysty, aromatyczny, winno-słodki. Koksa dojrzewa pod koniec września lub na początku października. Do konsumpcji najlepsza w listopadzie lub grudniu, po wcześniejszym przechowywaniu w chłodnym pomieszczeniu. Niestety, odmiana wrażliwa na mródz i mączniaka. Jest obcopylna.

Kronselska – inaczej zwana Oliwką Kronselską jest odmianą pochodzącą z Francji, jest odporna na mróz i śrenio odporna na mączniaka, ale wrażliwa na parcha. Drzewo tworzy kulistą, regularną koronę, z lekko przewieszającymi się pędami. Owocuje bardzo obficie, ale przemiennie. By uzyskać dorodne owoce, należy przerzedzać zawiązki. Owoce są nierówne, jedne duże, inne małe, kulistospłaszczone, lekko karbowane przy kielichu, pokryte zielonożółtą skórką ze słabym woskowanym nalotem, rozmytym pomarańczowym rumieńcem. Miąższ jest kruchy, kremowy, gruboziarnisty, bardzo soczysty i aromatyczny. Dojrzewają pod koniec sierpnia do drugiej dekady września. Łatwo opadają po dojrzeniu a przechowywać można najwyżej do miesiąca od zbioru.

Landsberska – inaczej zwana Renetą Landsberską, została wyhodowana w Gorzowie Wielkopolskim w XIX w., podatna na parcha i mączniaka oraz choroby kory i drewna. Tworzy szeroko rozłożoną koronę, nieco spłaszczoną i luźną. Owocuje obficie, lecz przemiennie, ale można ją zmusić do corocznego owocowania przerzedzając zawiązki. Odmiana rodzi owoce średnie bądź duże, ale przy zbyt obfitym owocowaniu ulegają drobnieniu. Kształt owoców jest kulisty, nieco spłaszczony, skórka zielonożółta z delikatnym pomarańczowym rumieńcem od strony nasłonecznionej, gładka, czasem tłusta. Miąższ jest zielonożółty, smaczny, soczysty, winny. Idealna odmiana do wypieków, wyrobu win, cydru i soków. Jabłka zbieramy pod koniec września, nie opadają. Do spożycia nadają się w listopadzie. Można przechowywać je do grudnia w normalnych przechowalniach.