O czym pamiętać, wybierając pszenicę ozimą do siewu?
Pszenica zwyczajna ozima jest zbożem o największym areale uprawy. Poza plonowaniem pamiętajmy o zimotrwałości. To w naszym klimacie podstawowe kryterium doboru odmian zbóż ozimych. Przyzwoita i bezpieczna zimotrwałość pszenicy ozimej powinna wynosić co najmniej 4 w skali 9-stopniowej.
Warto używać zaprawionego materiału kwalifikowanego i korzystać z postępu hodowlanego. Nowe odmiany są plenne, a przy okazji wiele z nich cechuje się wyjątkową odpornością na patogeny. Priorytetem wyboru odmian pszenicy ozimej do uprawy w Polsce zawsze powinna być zimotrwałość na poziomie co najmniej 4 w skali 9-stopniowej. Praktycznie od dekady, od sezonu 2015/2016 z dużymi wymarznięciami, zimy strat nie wyrządzały. Jeżeli zdarzały się przesiewy ozimin, to z powodu zawirusowania plantacji przez mszyce.
Nie zapominajmy o znaczeniu zimotrwałości w naszym klimacie. Z aktualnych danych COBORU wynika, że najbardziej zimotrwałą odmianą z oceną 6 w skali 9-stopniowej jest Ostroga.
Zobacz też: Jęczmień ozimy: Lista Odmian Zalecanych 2025
Kolejne wśród najbardziej zimotrwałych z oceną 5,5 są:
- Lokata,
- Euforia,
- Hondia,
- Medalistka.
Ocenę 5 mają:
- Rotax,
- Alabama,
- Capri,
- SY Yukon,
- Plejada,
- Belissa,
- Tytanika,
- Maxus,
- Impresja,
- Intuicja.
To wysoki poziom zimotrwałości. Z oceną powyżej 4 jest bardzo dużo odmian, w rejestrze są też plenne odmiany, ale z zimotrwałością zaledwie 2 w skali 9-stopniowej.
Odporność i tolerancja na choroby w pszenicy ozimej
Warto zwrócić uwagę na cechy odporności i tolerancji odmian na choroby, dzięki czemu łatwiej będzie uzyskać zadowalające plony przy uprawie pszenicy w zmianowaniu po zbożach lub zredukować zużycie środków ochrony w poprawnym zmianowaniu. Nie ma pod tym względem odmian wybitnych, ale są między nimi duże różnice.
W przypadku np. rdzy żółtej (podobnie rdzy brunatnej) wiele odmian w skali 9-stopniowej ma wycenioną odporność (w praktyce to raczej tolerancja) na 7, a najniższe oceny dla kilku odmian to zaledwie 2–3. Różnice są znaczne i podobnie przedstawia się to w przypadku kompleksu chorób podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, septoriozy paskowanej liści, fuzariozy kłosów.
LOZ pszenicy ozimej na sezon 2025
Biorąc pod uwagę ważne cechy odmian starajmy się zawężać wybór do Listy Odmian Zalecanych do uprawy w województwach. Te informacje opracowane na podstawie danych COBORU znajdziecie na mapie. W sumie na LOZ pszenicy ozimej na 2025 r. jest 17 odmian z grupy A, 33 odmiany z grupy B i jedna odmiana (Tonnage) z grupy C.
Brakuje w rekomendacjach bardzo przydatnych z kilku powodów odmian ościstych pszenicy ozimej. Nie ma również pszenicy orkisz ozimej (w KR są wpisane: Galicja, Rokosz, SM Amalte, SM Fides, SM Orkus i Speldorado) i pszenicy twardej ozimej (w KR są wpisane: Ceres, SM Eris, SM Metis i SM Tetyda). Poniżej prezentujemy skrócone charakterystyki czterech najczęściej rekomendowanych odmian na LOZ – dwie liderki odmian jakościowych chlebowych w grupie A (Euforia i RGT Kilimanjaro) oraz dwie liderki odmian chlebowych w grupie B (Revolver i Venecja).
- Euforia - odmiana jakościowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2018 r. Zimotrwałość 5,5 w skali 9-stopniowej. Odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę żółtą, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – średnia, na brunatną plamistość liści – dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość wczesny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
- RGT Kilimanjaro - odmiana jakościowa (grupa A) wpisana do Krajowego rejestru w 2014 r. Zimotrwałość mała do średniej – 4 w skali 9-stopniowej. Odporność na rdzę brunatną, septoriozy liści, septoriozę plew i fuzariozę kłosów – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę żółtą i brunatną plamistość liści – średnia, na mączniaka prawdziwego – dość mała. Rośliny dość niskie o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i wyrównanie ziarna przeciętne, gęstość w stanie zsypnym dość duża. Odporność na porastanie w kłosie średnia, liczba opadania bardzo duża. Zawartość białka dość duża. Wskaźnik sedymentacyjny SDS duży do bardzo dużego. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Revolver - odmiana chlebowa (grupa B) wpisana do Krajowego rejestru w 2021 r. Zimotrwałość 4,5 w skali 9-stopniowej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozy liści – duża, na brunatną plamistość liści i fuzariozę kłosów – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego i septoriozę plew – średnia, na rdzę żółtą – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość mała, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka dość mała, ilość glutenu mała do bardzo małej. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- Venecja - odmiana z pogranicza grup technologicznych A i B wpisana do Krajowego rejestru w 2019 r. W badaniach rejestrowych zaliczona do grupy A, aktualnie przypisana (także na LOZ) do grupy B. Zimotrwałość 4 w skali 9-stopniowej. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego i septoriozę plew – średnia, na rdzę brunatną, rdzę żółtą, brunatną plamistość liści, septoriozy liści i fuzariozę kłosów – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie w kłosie przeciętna, liczba opadania duża do bardzo dużej. Zawartość białka średnia, ilość glutenu dość mała. Wskaźnik sedymentacyjny SDS bardzo duży. Wydajność ogólna mąki średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
Marek Kalinowski
