Pożar kombajnu w żniwa: jak go unikąć? Co zrobić, kiedy się zapali?

Przez pośpiech w czasie żniw często dochodzi do pożaru kombajnu

Żniwa często przypominają walkę z czasem. Każdy rolnik chce jak najszybciej i najskuteczniej zebrać doroczne plony i zgromadzić zapasy, z których będzie korzystał przez cały rok lub przeznaczy je na sprzedaż. Niestety, pośpiech jest najgorszym doradcą wszystkich żniwiarzy. Choć wydawać by się mogło, że zasady związane z prawidłowym użytkowaniem kombajnu dla każdego operatora są oczywiste, to nie zawsze tak jest. Niektórzy kombajniści w wyniku pośpiechu lub z powodu niechęci, nie stosuje się do zaleceń proponowanych przez producentów i w niewłaściwy sposób korzysta z maszyny, co nierzadko jest główną przyczyną pożarów instalacji elektrycznej czy mechanicznych części pojazdu.

Część rolników czy operatorów kombajnów zapomina o zasadach, których powinni przestrzegać, by uniknąć niebezpieczeństwa. Każdy użytkownik ma obowiązek skrupulatnego zapoznania się z instrukcją obsługi konkretnego sprzętu, w tym wypadku kombajnu, a także z ustalonymi przepisami BHP. Ich znajomość jest niezbędna, by móc w prawidłowy i bezpieczny sposób korzystać z maszyny.

Jakie są najczęstsze przyczyny pożaru maszyn rolniczych w czasie żniw?

Przyczyn pożarów kombajnów może być wiele. Przepisy BHP przewidują również pożary z powodu:

• zwarcia instalacji elektrycznej – szczególnie w miejscach połączeń zanieczyszczonych mieszaniną pyłu z olejami (występujące często po zakończeniu pracy wskutek nieodłączenia akumulatorów);
• owinięcia się masy zbożowej na wałach odrzutnika lub bębna młócącego, powodujące miejscowy wzrost temperatury;
• nadmiernego poślizgu pasów, powodującego wzrost temperatury;
• zatarcia łożysk wskutek niedostatecznego ich smarowania,
• jazdy kombajnem przy zaciągniętym hamulcu ręcznym;
• wykonywania prac spawalniczych na kombajnie bez właściwego zabezpieczenia

Pierwsze przykazanie: należy wyczyści kombajn po sezonie i przed sezonem

Przygotowanie kombajnu do sezonu to jedno z podstawowych zadań, należących do obowiązków użytkownika maszyny, którego powinien się podjąć. Wyprowadzenie kombajnu w pole bez uprzedniego przeglądu wymaga nie lada odwagi. Garażowanie maszyny nie może stanowić podstawy przekonania o jej sprawności.

– Czyszczenie powinno stanowić nieodłączny element przygotowania kombajnu do pracy. Każdy użytkownik przed rozpoczęciem sezonu żniwnego ma obowiązek dokładnego oczyszczenia z pyłu i kurzu silnika, hamulców i przekładni, które ulegają zabrudzeniu, nawet jeśli maszyna była przechowywana w pomieszczeniu zamkniętym i oczyszczona po zakończeniu prac polowych latem – podkreśla Krzysztof Burdziuk, szef serwisu Claas Polska. 

Jak dodaje ekspert, kurz zgromadzony w nadmiernej ilości, szczególnie w wymienionych wcześniej częściach, działa jak zapałka, ponieważ zatyka poszczególne mechanizmy, doprowadza do tarcia i wywołuje zapłon. Należy również dokonać przeglądu przewodów elektrycznych. Bez względu na to w jaki sposób kombajn był przechowywany podczas zimy, do jego wnętrza mogły wejść gryzonie, które przegryzają przewody. Jeśli kable są nieizolowane prawidłowo, to podczas pracy maszyny może wytworzyć się iskra, która doprowadzi do pożaru.

Po drugie, należy czyścić kombajn codziennie, przy pogodzie i niepogodzie

Dokładny przegląd kombajnu przed rozpoczęciem sezonu nie zapewni jednak spokoju dla operatorów i rolników na całe żniwa. Wpływ warunków atmosferycznych na przebieg zbiorów jest bardzo duży. Zmienna pogoda, obdarzająca rolników deszczem i słońcem bywa zabójcza dla wszystkich części maszyny, bo jak się okazuje nie tylko upał, ale również zbyt często padające deszcze mogą przyczynić się do pożaru kombajnu.

– Nie można powiedzieć, że wpływ warunków atmosferycznych na pracę kombajnu jest znikomy. Silnik każdej maszyny, pracującej w wysokiej temperaturze, jest narażony na pożar ze względu na nadmierne nagrzanie. Zbyt często padający deszcz, prowadzi do przerostu zbóż i pojawienia się pleśni na kłosach, która jest czynnikiem zwiększającym pylenie podczas zbiorów. Osad z pleśni opadający na poszczególne części kombajnu powoduje skutki podobne do tych, wywoływanych przez kurz i również może doprowadzić do pożaru. Czyszczenie kombajnu w sezonie żniwnym powinno być codziennością każdego operatora – dodaje Krzysztof Burdziuk.

Trzecia zasada bezpiecznych żniw to uważać na kamienie, które mogą dostać się do kombajnu 

Czystość kombajnu to jednak nie wszystko, ponieważ warto zadbać również o porządek na polu. Oczyszczenie ziemi z nadmiaru kamieni to bardzo dobra praktyka, zmniejszająca ryzyko pochwycenia ich przez kombajn.

– Kiedy w cepy bębna młócącego uderzy kamień, może wytworzyć się iskra, która doprowadzi do pożaru w układzie omłotowym kombajnu. Sytuacja wygląda podobnie w chwili złamania przez kamień bagnetu w hederze, ponieważ uderzanie w metalowe części również prowadzi do wytworzenia czynnika zapalnego i może być przyczyną pożaru –  wskazuje ekspert z Claas Polska. 

Po czwarte, zadbaj o wyposażenie ppoż kombajnu. 

Przed wyruszeniem w pole należy także zadbać o odpowiednie wyposażenie przeciwpożarowe maszyny rolniczej. Strażacy wskazują, że kombajn powinien mieć na pokładzie 2 sprawne gaśnice przeciwpożarowe:

• gaśnica proszkowa (GP - 6 ABC ) przeznaczona do gaszenia źródła ognia w instalacji elektrycznej i silniku,
• gaśnica pianowa, do pozostałych mechanizmów kombajnu.

– Pierwsza z nich powinna znajdować się w kabinie kierowcy, a drugą należy umieścić na zewnątrz kombajnu. Operator powinien kontrolować datę ważności gaśnicy, by w przypadku zagrożenia pożarem móc reagować jak najszybciej – informuje Marcin Chodkowski, oficer prasowy PSP w Kole. Gaśnice powinny być utrzymane w stałej sprawności technicznej i kontrolowane przez uprawnionego konserwatora.

Z kolei strażacy z PSP w Świdwinie przypominają także, aby operator kombajnu nie palił wyrobów tytoniowych w czasie pracy oraz nie używał otwartego ognia. Kombajnista powinien również zwracać uwagę na to niebezpieczeństwo osobom zbliżającym się do jego maszyny rolniczej. 

– Każde pozostawienie kombajnu i oddalenie się od niego wymaga odłączenia akumulatorów za pomocą wyłącznika – dodaje asp. Bartłomiej Kozicki, rzecznik prasowy PSP w Świdwinie.       

Jak reagować, gdy zapali się kombajn zbożowy?

Pierwszą czynnością, której powinien się podjąć operator kombajnu po dostrzeżeniu płomieni jest odjechanie od nieściętego zboża i zgaszenie silnika w maszynie. Następnie kombajnista powinien użyć gaśnicy oraz powiadomić straż pożarną o palącej się maszynie.

– Warto, by operator kombajnu, na wszelki wypadek, zabrał ze sobą na pole łopatę i wodę w zbiorniku, by móc gasić ewentualny pożar rżyska i zapobiec rozprzestrzenianiu ognia na sąsiednie pola – dodaje Marcin Chodkowski z kolskiej straży pożarnej. 

– Dobrą praktyką podczas żniw jest zabezpieczenie w postaci ciągnika rozlicznego z pługiem lub agregatem, dzięki któremu w przypadku wystąpienia pożaru płodów rolnych można wykonać pas przeciwpożarowy uniemożliwiający rozprzestrzenianie się ognia – podpowiada Bartłomiej Kozicki.

Wszystkim rolnikom i operatorom kombajnów życzymy spokojnych i bezpiecznych żniw, bez konieczności wzywania straży pożarnej. 

Justyna Czupryniak
Fot. OSP Ostrowiec, zdjęcie ilustrujące