Młodzi rolnicy porzucą gospodarstwa? "Idź na etat, tam zarobisz łatwiej"

Ustawa o zrównoważonym rolnictwie wymaga zmian

14 czerwca 2023 r. odbyło się posiedzenie Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi, którego głównym tematem był stan prac nad aktualizacją ustawy o "Strategii zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa". Jednym z obecnych na posiedzeniu posłów, był Jan Krzysztof Ardanowski, który jak sam podkreślił, jest jednym z "współautorów" strategii. Były minister rolnictwa i rozwoju wsi wypowiedział się na temat trudnych wyborów, których trzeba dokonywać w rolnictwie i jego nieprzewidywalności zaznaczając, że trwające nad znowelizowaniem strategii prace, na pewno zostaną dobrze przeprowadzone przez pracowników MRiRW, jednak nie będą stanowiły zabezpieczenia na przyszłość.

– Zakładam i jestem tego pewien, że wszyscy, którzy pracują przy strategii w MRiRW i instytucjach od niego zależnych, eksperci, organizacje rolnicze, najlepiej potrafią wyartykułować to, co w danej chwili jest dla nich problemem, ale to generalnie nie daje nam odpowiedzi, jak będzie wyglądało rolnictwo za kilka, kilkanaście lat. Z pewnym dystansem, w oparciu o doświadczenie, ostrzegałbym przed mitologizowaniem dokumentów. Strategii dotyczących rozwoju Polski, nie tylko sektora rolnego, przez swoje życie widziałem wiele. Czy ktoś je pamięta? Czy miały jakiś istotny wpływ na procesy przemian w Polsce? Są dokumentem niezbędnym ze względu na wymogi Unii Europejskiej, konieczność opisywania zachodzących procesów, ale ich praktyczny wymiar bardzo często życie brutalnie weryfikuje – mówił Ardanowski.

Ardanowski: "Nie w pisaniu strategii jest przyszłość polskiego rolnictwa, a w debacie społecznej"

Jak zauważył poseł Ardanowski, kluczem do zapewnienia godziwej przyszłości polskiemu rolnictwu powinna stać się debata społeczna, dzięki której pracownicy MRiRW będą wiedzieli, w jaki sposób myśleć o przemianach na polskiej wsi, niezbędnych do tego, by rolnictwo w Polsce nie wymarło.

– Dlatego nie w pisaniu kolejnych strategii jest przyszłość polskiego rolnictwa, ale w poważnej debacie społecznej. Podkreślam na każdym kroku, jak Katon Starszy o Kartaginie: przyszłość polskiego rolnictwa, niepewna, niejasna, uzależniona od tylu czynników wewnętrznych i zewnętrznych, powinna być wyjęta z aktualnego doraźnego sporu politycznego. (…) Jeżeli tego nie będzie, to wszystkie kolejne ekipy, nie tylko w MRiRW, ale zarządzające państwem, będą miały coraz większe problemy z zarządzaniem przemianami na polskiej wsi. Pewne pozytywne procesy, które przez te lata udało się wprowadzić, mogą ulec zatrzymaniu, może nastąpić istotny regres. Nie demonizujmy również dokumentów. (…) Strategie trzeba pisać, ale ważniejsza jest pewna determinacja w obranym kierunku. Do końca nie wiem, jaki jest kierunek, przed którym stoi polskie rolnictwo, jaki państwo polskie chce realizować – podsumował Ardanowski.

Dlaczego młodzi rolnicy porzucają pracę na wsi?

Tuż po pośle Ardanowskim wypowiedział się, poseł Maciej Górski, który przedstawił pokrótce sytuację finansową, jaka obecnie dominuje w polskim rolnictwie. Zdaniem polityka młodzi rolnicy nie mają motywacji do pracy, nie tylko ze względu na niskie zarobki, ale również z powodu braku wiary w to, że może być lepiej. Do pewnego czasu to rodzice byli jednym z największych "motorów napędowych" dla młodych gospodarzy, którzy motywowali ich do pracy na roli. Dziś jednak sytuacja się zmienia i nawet starsi rolnicy widzą, że rolnictwo przestaje mieć sens, a człowiek w czasie 8 godzin, mniejszym nakładem pracy fizycznej zarobi więcej, niż rolnik przez często, cały dzień pracy.

– Najniższa krajowa – 3600 zł. W przyszłym roku będzie ponad 4 tys. zł brutto za prostą pracę. Wyciągnąć 4 tys. zł miesięcznie z gospodarstwa 15–20 ha na czysto w dzisiejszych czasach nie jest łatwo. Ciężko zachęcać młodych ludzi. Jeśli chodzi o podniesienie kwoty "Młodego rolnika" ze 150 tys. zł do 200 tys. zł – za to nie idzie nawet kupić ciągnika stukonnego. To niepotrzebne złośliwości. Ciągnik nie był kupiony, tylko pożyczony. Nie wnikajmy, kto i jak ma w rodzinie. Proszę o tym pomyśleć. Póki co mamy 1,3 mln gospodarstw, w części z nich są następcy, którzy chcą gospodarzyć, ale jeśli słyszą od własnych rodziców: "Idź do roboty, bo tam zarobisz łatwiej, będziesz miał weekendy i niedziele, a nie będziesz zabijał się za 1 tys. zł". Te 1–2 tys. zł dochodu, jaki zostaje z hektara, nie waży tyle samo co 10 lat temu – skwitował Górski.

Inflacja boleśnie dotknęła polskie rolnictwo

Na problem kryzysu w polskim rolnictwie wynikającego m.in. z wysokiej inflacji zwrócił również uwagę naczelny Tygodnika Poradnika Rolniczego w komentarzu do nr 28 z 29 lipca 2023 r., w którym przedstawił statystyczne dane dotyczące zdrowia psychicznego Polaków podupadającego z konieczności wprowadzenia zmian w modelu życia, który został zachwiany z powodu obecnej sytuacji gospodarczej. Większość społeczeństwa nie jest jednak świadoma tego, że to polscy rolnicy najdotkliwiej odczuli wzrost inflacji.

– Wszak rolnicza inflacja sięgała w niektórych miesiącach nawet i 50%, a nie jakichś marnych 16-20%, jak w miastach – napisał naczelny TPR.

Z powodu wzrostu inflacji dochody rolników spadły nawet o 30% miesięcznie, co było wynikiem załamania rynku zbóż i mleka. Po dodaniu oficjalnych kosztów inflacji wynik ten sięga 50-procentowego spadku dochodu w rolnictwie tylko w pierwszych 6 miesiącach roku 2023.

Czy młodzi rolnicy porzucą wieś?

Trudno jest przewidzieć to, co będzie w przyszłości, ponieważ obecna sytuacja nie tylko polskiego, ale również światowego rolnictwa nigdy nie była bardziej niepewna. Dopóki rząd nie wprowadzi zmian, dzięki którym praca w gospodarstwie zacznie się opłacać, to część młodych, pełnych zapału do rolnictwa ludzi, straci go i podejmie pracę w biurach czy zakładach. Część z młodych rolników z pewnością przetrwa ogromny kryzys, ponosząc przy tym olbrzymie koszty, jednak już dziś można się spodziewać, że będą mniejszością przy większości tych, którym nie wystarczy sił na dalszą walkę z systemowymi zmianami i trudną sytuacją gospodarczą.

Oprac. Justyna Czupryniak

Źródło: orka.sejm.gov.pl, Tygodnik Poradnik Rolniczy nr 28