Od 1 stycznia 2026 duże zmiany dla sołtysów. Więcej praw i nowe obowiązki
Obowiązkowe ubezpieczenia, nowe zasady finansowania lokalnych inwestycji oraz większy udział sołtysów w decyzjach gminnych – to najważniejsze punkty noweli. Od nowego roku wójt będzie mógł upoważnić sołtysa do zarządzania mieniem komunalnym, np. świetlicą wiejską, placem zabaw czy terenem rekreacyjnym. Takie rozwiązanie ma przyspieszyć podejmowanie decyzji i usprawnić gospodarowanie majątkiem na poziomie sołectwa: – Wójt może upoważnić przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej do zawierania umów związanych z określonym w statucie zarządzaniem i korzystaniem z mienia komunalnego – zapisano w ustawie z 12 września 2025 roku o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim.
Kolejna ważna zmiana dotyczy udziału sołtysów w pracach organów gminy. Od nowego roku będą oni mogli uczestniczyć nie tylko w sesjach rady, ale także w posiedzeniach komisji rady gminy. Choć nie zyskają prawa głosu, to ich obecność pozwoli lepiej reprezentować potrzeby mieszkańców wsi, w tym rolników, przy omawianiu kwestii lokalnych inwestycji czy funduszy.
Obowiązkowe ubezpieczenie sołtysa
Od 1 stycznia 2026 roku każdy sołtys będzie objęty obowiązkowym ubezpieczeniem, co ma zapewnić mu lepszą ochronę podczas wykonywania obowiązków służbowych. To szczególnie ważne, ponieważ wielu sołtysów aktywnie uczestniczy w realizacji inwestycji wiejskich, spotkaniach z mieszkańcami czy organizacji lokalnych wydarzeń.
Zmiana zasad funduszu sołeckiego
Zmiany obejmują również zasady korzystania z funduszu sołeckiego – kluczowego narzędzia finansowania projektów wiejskich. Nowelizacja pozwala wójtowi odrzucać jedynie te zadania z wniosku, które nie spełniają wymogów ustawowych, zamiast całego dokumentu. Dzięki temu sołectwa nie stracą środków z powodu pojedynczych błędów.
Zmieniono także terminy – w przypadku odrzucenia wniosku lub konkretnego przedsięwzięcia, zebranie wiejskie może przygotować poprawioną wersję, a sołtys będzie miał 14 dni na jej ponowne złożenie (wcześniej było to tylko 7 dni).
Konwent przewodniczących jednostek pomocniczych gminy
Wójt zyska możliwość powołania konwentu przewodniczących jednostek pomocniczych gminy, czyli m.in. sołtysów. Konwent będzie pełnił funkcję opiniodawczo-doradczą, wspierając wójta w podejmowaniu decyzji dotyczących rozwoju gminy: – W zarządzeniu, o którym mowa w ust. 1, wójt określa zakres działania konwentu i tryb jego działania oraz może określić zasady wypłacania diety i zwrotu kosztów podróży przysługujących przewodniczącym organów wykonawczych jednostek pomocniczych za udział w posiedzeniach konwentu – czytamy w noweli.
Ustawa dopuszcza także tworzenie młodzieżowych rad jednostek pomocniczych, które mają zachęcać młodych mieszkańców do aktywnego udziału w życiu lokalnym i nauki samorządności.
Nowe przepisy wzmocią rolę sołectw
Nowe przepisy mają wzmocnić rolę sołectw jako rzeczywistych gospodarzy terenów wiejskich. Dzięki większym uprawnieniom sołtysów i uproszczeniu zasad korzystania z funduszu sołeckiego, lokalne społeczności będą mogły szybciej reagować na potrzeby wsi, np. w zakresie remontów dróg czy modernizacji np. świetlic.
Zmiany te mają również ułatwić współpracę między sołectwem a gminą i sprawne realizowanie inwestycji ważnych dla rolników.
Podsumowanie dla wsi i rolników:
- obowiązkowe ubezpieczenie sołtysów,
- możliwość zarządzania mieniem komunalnym,
- udział sołtysa w komisjach rady gminy,
- prostsze zasady korzystania z funduszu sołeckiego,
- wydłużony termin na poprawki wniosków do 14 dni,
- powołanie konwentu i młodzieżowych rad.
Źródło: Tekst ustawy przyjęty przez Senat bez poprawek: USTAWA z dnia 12 września 2025 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz ustawy o funduszu sołeckim
