Raport z prac Strategicznego Dialogu o Przyszłości Rolnictwa w UE
W środę 4 września 2024 r. przewodniczącej Komisji Europejskiej, Ursuli von der Leyen został przedstawiony raport z prac Strategicznego Dialogu o Przyszłości Rolnictwa w Unii Europejskiej. Został on opracowany pod kierownictwem prof. Petera Strohschneidera, a w pracach zespołu wzięli udział m.in. przedstawiciele rolników z Copa-Cogeca.
– Musimy zrobić więcej – i zrobimy więcej – aby chronić naszych rolników i uczynić system rolno-spożywczy bardziej odpornym, bardziej konkurencyjnym, ale co najważniejsze, również bardziej zrównoważonym – zapewniała Ursula von der Leyen.
Dopłaty bezpośrednie na nowych zasadach
Cały raport to ponad 100 stron, w których przedstawiono obecną sytuację unijnego rolnictwa oraz zaprezentowano różne rozwiązania. Jednym z nich jest reforma Wspólnej Polityki Rolnej, w tym zmian w dopłatach do rolnictwa.
Z zaleceń dokumentu wynika, że reforma WPR musi zostać tak przeprowadzona, aby było zapewnione odpowiednie finansowanie zarówno na transformację rolnictwa na bardziej zrównoważone i przyjazne środowisku, jak i pod kątem rozszerzenia UE, w tym o Ukrainę.
– Wsparcie dochodów rolników z WPR musi być lepiej ukierunkowane na aktywnych rolników, którzy go najbardziej potrzebują, nie tylko ze względu na racjonalne budżetowanie publiczne, ale także w celu uniknięcia negatywnych zjawisk, takich jak wpływ na ceny gruntów i dzierżawy, które sprawiają, że produkcja rolna jest droższa i utrudnia zmianę pokoleniową – można przeczytać w zaleceniach raportu.
Raport zaleca także, aby dopłaty w jak największym stopniu wspierały dochód małych gospodarstwach, młodych rolników, gospodarstwach mieszanych oraz tych położonych na obszarach o ograniczeniach naturalnych.
– Należy odejść od obecnych płatności obszarowych w kierunku skutecznego wsparcia dochodów rolników w oparciu o na rentowności ekonomicznej gospodarstw – to kolejna z rekomendacji raportu.
Jednak szczegóły takiego rozwiązania ma dopiero wypracować specjalny zespół pod nadzorem KE. Takie rozwiązanie powinno być przyjęte na tyle szybko, aby zostało wdrożone już do WPR na lata 2028–2035.
UE nie odejdzie od Zielonego Ładu, co najwyżej zmieni finansowanie
Podczas konferencji z podsumowania prac grupy pod przewodnictwem prof. Strohschneidera szefowa KE jasno określiła, że cele klimatyczne jakie wyznaczyła UE muszą być zachowane.
– Trzymamy się celów klimatycznych. Musimy porozmawiać o tym, jaki jest najlepszy sposób osiągnięcia celów klimatycznych – powiedziała von der Leyen.
Znalazło to swoje odzwierciedlenie także w samym raporcie. Jego autorzy uważają, że dodatkowe działania i usługi ekosystemowe wykonywane przez rolników przynoszą korzyści całemu społeczeństwu, ale obecnie nie są odpowiednia wynagradzane.
– Dlatego też konieczne jest odpowiednie nagradzanie i motywowanie rolników do wdrażania i kontynuowania świadczenia tych usług. Takie płatności środowiskowe powinny wykraczać poza to, co jest wymagane przez przepisy UE i mieć na celu osiągnięcie najwyższych ambicji w zakresie środowiska, klimatu i dobrostanu zwierząt – dodają autorzy raportu.
W raporcie można także przeczytać, że państwa członkowskie w ramach krajowego budżetu WPR powinny określić minimum 32% środków na instrumenty rolno-środowiskowe i klimatyczne w obecnej WPR i „ze znacznym rocznym wzrostem tego udziału w ciągu następnych dwóch okresów WPR”.
Raport zawiera również kilka zaleceń mających na celu wzmocnienie pozycji rolników w łańcuchu wartości, w tym działania w zakresie sprzedaży poniżej kosztów, poprawy przejrzystości, zajęcia się nieuczciwymi praktykami handlowymi i promowania modelu spółdzielczego.
Kiedy będą znane szczegół reformy Wspólnej Polityki Rolnej?
Ursula von der Leyen zapewniła także, że w ciągu 100 dni od powstania nowej Komisji Europejskiej przedstawi dokładnie założenia reformy Wspólnej Polityki Rolnej w oparciu o raport Strategicznego Dialogu o Przyszłości Rolnictwa w UE. Ale jak podkreślała szefowa KE, nowe rozwiązania muszą opierać się na trzech założeniach.
– Po pierwsze, musimy zapewnić naszym rolnikom sprawiedliwe i wystarczające dochody. Ponieważ dzięki europejskim rolnikom Europa ma najlepszą jakość żywności na świecie. Muszą więc otrzymać środki do życia, na jakie zasługują – mówiła przewodnicząca Komisji Europejskiej.
– Po drugie, bardzo ważne, musimy wspierać rolnictwo, które pracuje dla natury i z naturą. Wiemy, że można to zrobić tylko dzięki wydajnemu systemowi nagród i zachęt. I wreszcie, musimy nadal ograniczać biurokrację, zwłaszcza w przypadku małych i rodzinnych gospodarstw rolnych. Na początku tego roku wprowadziliśmy środki mające na celu uwolnienie ich od kontroli i kar związanych z WPR. Chcemy więc kontynuować tę drogę, wspólnie z naszymi państwami członkowskimi – dodała Ursula von der Leyen.
Paweł Mikos
