Karol Bujoczek: Panie ministrze, piątek to dzień Wielkopolski. Pan - jakby nie było - jest najmłodszym z grona kierownictw ministerstwa rolnictwa. Kwalifikuje się tam Pan także do definicji młodego rolnika. Łatwo Pan dzisiaj rozmawiał z tymi młodymi rolnikami, bo to w nich jest przyszłość, ale tu zawsze się pojawiają jakieś wątpliwości, czy ci młodzi dzisiaj rzeczywiście tak są zainteresowani tym, aby w rolnictwo wchodzić. Wiemy, że w Unii Europejskiej mamy największy udział młodych rolników, ale nic nie jest dane raz na zawsze.
Wiceminister Adam Nowak: Tak. No faktycznie, co do młodego rolnika spełniam wszelkie kryteria. Nie jestem młodym rolnikiem w praktyce tylko dlatego, że służba publiczna powołała mnie do ministerstwa i nie skorzystałem z tego naboru wniosków o premię. Gospodarstwo do przejęcia 17-hektarowe w województwie łódzkim czeka i wspólnie z rodzicami je prowadzimy. Natomiast co do tych wyzwań i i działań, to wiecie, Państwo młodość to cecha, która szybko przemija. Chociaż faktycznie, póki co jestem najmłodszym z członków kierownictwa resortu rolnictwa i jest mi łatwiej rozmawiać z młodzieżą. Ja przez lata byłem zaangażowany właśnie w proces edukacji młodzieży, ich włączania społecznego, reprezentowała młodych rolników na arenie krajowej i europejskiej. Wydaje mi się, że właśnie taki bezpośredni kontakt też staram się poprzez sieć szkół rolniczych z młodymi rolnikami mieć, wiedzieć jakie są ich główne tematy, priorytety. To jest bardzo trudne pytanie i trudna odpowiedź, której miałbym udzielić - co z tymi młodymi rolnikami, czego dzisiaj też ci młodzi rolnicy oczekują? Wiemy, że każde pokolenie ma inną specyfikę, ale oczekują tego samego czego starsi rolnicy oczekiwali przed laty: godnych warunków życia, pewnej stabilności i tego, żeby z pracy w gospodarstwie rolnym utrzymać rodzinę. Oczywiście, żeby ta praca też pozwoliła im tą rodzinę założyć. Dlatego na Europejskim Kongresie Odnowy i Rozwoju Wsi mówimy nie tylko o rolnictwie i bezpieczeństwie żywnościowym realizowanym w gospodarstwach rolnych, ale mówimy o rozwoju obszarów wiejskich. Rodziny rolnicze też potrzebują dobrych dróg, dostępu do infrastruktury i tej społecznej i tej wodno-kanalizacyjnej. Potrzebują wszystkich tych elementów: dostępu do służby, zdrowia, edukacji, takiego dobrego komfortu życia, który daje możliwość życia w pewnym standardzie na obszarach wiejskich i który jest niezbędny do funkcjonowania rodziny rolniczej.
Karol Bujoczek: Zdajemy sobie sprawę z tego też, że to podstawowe założenie, żeby osiągać określony dochód wynika z konieczności produkowania też na określonym poziomie. Oczywiście po wejściu do Unii Europejskiej cieszymy się tym dynamicznym rozwojem, ale jak popatrzymy, to oczywiście rosną płacę i średnia krajowa. Dzisiaj płaca w gospodarce w tych kluczowych działach to 8700 zł brutto. Trudno nawet w ponad przeciętnym gospodarstwie rolnym uzyskać tego typu dochody, a zatem te dochody muszą być zagwarantowane w rodzinach rolniczych, żeby ci młodzi zechcieli po prostu przejmować te gospodarstwa.
Wiceminister Adam Nowak: Dlatego widzimy, że te parytety dochodowe na wsi i te. Sytuacja ekonomiczna faktycznie uległa dużej zmianie. Dlatego rolnicy podejmują te 2 kluczowe działania z zakresu koncentracji, produkcji i specjalizacji, żeby sprostać tym wyzwaniom. I dzisiaj widzimy, że rolnicy ci rolnicy, którzy prowadzą profesjonalne gospodarstwa średnie i duże prowadzą je z wykorzystaniem nowych maszyn, nowych technologii. To jest rolnictwo bazujące na wiedzy i nowych technologiach. Mają bardzo wysoki i wszechstronny poziom wiedzy, bo to jest naprawdę bardzo wymagająca praca. Praca na wsi zawsze była pod względem pracy fizycznej, wymagająca, ale dziś rolnik jest przedsiębiorcą, musi się kierować rachunkiem ekonomicznym, konkurować na rynku, często również wspierać się pracownikami spoza swojej rodziny i gospodarstwa. Ale przy tym powinna być przewidywalność tej produkcji. Ale zarówno zakresie cen – bo nie wszystko w kontrakcie da się uwzględnić – jak i warunków pogodowych nie da się uwzględnić. Niestety zmiany klimatu, co byśmy nie mówili, doprowadziły do tego, że ta sytuacja, zwłaszcza z dostępem do wody jest coraz gorsza.
Karol Bujoczek: Zarówno z Polski jak i z innych krajów podnoszono zagadnienie dostępności do ziemi i startu w rolnictwie. Teraz obserwujemy tą sytuację w Polsce i wiemy, że tak naprawdę ciężko jest dzisiaj nawet uzdolnionemu młodemu człowiekowi wejść w rolnictwo jeżeli nie ma tam tradycji posiadania tej ziemi. To jest jakby nie było niesamowicie kapitałochłonna dziedzina gospodarki. Nie jest tak łatwo uruchomić gospodarstwo tak jak warsztat jakikolwiek rzemieślniczy czy usługowy.
Wiceminister Nowak: Myślę, że tutaj mamy do czynienia z podobną sytuacją. Często jest dziś w kampanii prezydenckiej nawet podnoszony temat dostępu do mieszkań, zwłaszcza w dużych miastach, gdzie osoby spoza tych miast mają problem, żeby kupić mieszkanie a najpierw jeszcze żeby mieć zdolność kredytową. Analogiczną sytuację mamy w gospodarstwach rolnych - dziś nawet sama ziemia nie wystarczy, jeśli nie jest odpowiedni poziom mechanizacji w gospodarstwie zapewnione to nadrobić do innych koleżanek i kolegów, z którymi o tę ziemię się konkuruje w ramach miejscowości, gminy czy swojego regionu jest bardzo, bardzo trudno.
Karol Bujoczek: Zatem Zawsze będzie to rolnictwo w większym lub mniejszym stopniu związane z kontynuacją tego, co przez pokolenia zostało zrobione.
Wiceminister Nowak: Jeśli popatrzymy na te czynniki produkcji, to mamy ziemię, prace, kapitał, czasem jeszcze wiedzę i innowacje. Tutaj tego nie przeskoczymy i od razu przechodzimy do kwestii jakości pracy i tego, że ta praca jest ciężka. Stąd innowacje w rolnictwie, cyfryzacja, wykorzystanie technologii 4.0, pewnie w niedługiej perspektywie maszyn półautonomicznych i autonomicznych. Ale pokazuje to, że ludzie starają się szukać różnych modeli w gospodarstwo. Niestety małe gospodarstwa nie są w stanie z uwagi na skalę i swoje zasoby tego poziomu wykorzystać i muszą się posiłkować usługami rolniczymi.
Karol Bujoczek: Ci, którzy się zastanawiają i chcą przejmować gospodarstwa, oczekują też podobnego modelu życia, jak ich koledzy, którzy po studiach czy po szkole średniej, zostali w mieście. Też chcą jechać na wakacje, też chcą mieć dzień wolny i widzimy, że o ile pokolenie moich rodziców, czy wręcz moje jeszcze tak nie liczyło tego czasu wolnego, to młodzi oczekują, że będą pracować, ale i odpoczywać.
Wiceminister Nowak: Ja jestem z gospodarstwa z produkcją mleczną i mogę to powiedzieć z pełną odpowiedzialnością, że mój tato ze względów zdrowotnych zrezygnował z bydła mlecznego i w wieku 63 lat po raz pierwszy w życiu wyjechał na krótkie wakacje do sanatorium ratować swoje zdrowie. I po raz pierwszy miał okazję odwiedzenia polskiego morza. To przywiązanie do pracy, do ziemi i gospodarstwa. Ale teraz jak popatrzymy na tą sytuację młodych osób, które stoją przed wyborem, jaką szkołę wybrać, czy iść na studia, czy nie? Jednym z wyzwań, z którym się mierzymy w ministerstwie rolnictwa jest zachęcanie a wręcz takie rekomendowanie młodym osobom w szkołach rolniczych przystępowania do matur. Młodzi ludzie często stwierdzają po co mi matura, po co mają iść na zawsze jakieś studia. My zawsze mówimy: słuchaj, idź, przystąp do matury, może w tym roku jednego przedmiotu nie zdasz, ale podszkolisz się w przyszłym roku, a może za rok lub dwa pójdziesz na studia zaoczne i połączysz to z pracą poza gospodarstwem. Chcę powiedzieć jedną rzecz, bo często ten argument był tak mylnie odbierany, jeśli chodzi o definicję aktywnego rolnika. Spokojnie można łączyć pracę w gospodarstwie rolnym, kilku-, a nawet kilkunastohektarowym z pracą zawodową, o czym powinniśmy częściej dyskutować. Takie gospodarstwa są również aktywne, pełnią ważne funkcje społeczne, gospodarcze, i są żywotne, o czym dzisiaj mówimy chociażby na tym Kongresie.
OBEJRZYJ CAŁY WYWIAD Z WICEMINISTREM NOWAKIEM!
