Pożyteczne, ale ich jad bywa niebezpieczny

Ukąszenie pszczoły dla większości z nas jest po prostu niemiłym doświadczeniem. By poradzić sobie z jego skutkami, większości z nas wystarczą domowe sposoby. Ale jeśli ukąsi cię kilka pszczół na raz, albo jedna, ale jesteś uczulony na jad tych owadów, będzie potrzebna natychmiastowa interwencja medyczna.

Od lekkiej do ciężkiej

Użądlenie przez pszczołę prowadzić może do całego szeregu reakcji – od chwilowego dyskomfortu i bólu do ciężkiej reakcji alergicznej. Taki wachlarz objawów dotyczyć może także jednej osoby. Jeśli raz zareagowaliśmy w jakiś sposób, nie oznacza to, że kolejne użądlenie skończy się tak samo. Może być mniej, ale też bardziej uciążliwe.

U znakomitej większości wystąpi tzw. łagodna reakcja – nieprzerwany, rwący i palący ból w miejscu ukąszenia, a także czerwona obwódka i lekki obrzęk. Oczywiście, jak w każdym innym przypadku, należy szybko i ostrożnie wyjąć żądło. Szybko, czyli najlepiej w ciągu pierwszych 30 sekund od ukąszenia. Ostrożnie, czyli nie ściskając od góry dwoma palcami – w ten sposób można uszkodzić woreczek z jadem i spowodować wniknięcie większej ilości jadu do tkanek. Najlepiej żądło podważać jednym palcem albo ściąć żyletką czy nożyczkami wierzch, a potem usunąć resztę. Do miejsca ukąszenia dobrze jest przyłożyć lód. Natychmiast podaj go do ssania, jeśli ukąszenie nastąpiło wewnątrz jamy ustnej.

Powtarzające się użądlenia, wbrew pozorom, nie powodują przyzwyczajenia się organizmu do jadu pszczól, ale rozwinięcie się poważnej alergii na niego 

Reakcja umiarkowana na użądlenie pszczoły czy szerszenia to bardzo silne zaczerwienienie i opuchlizna, która sukcesywnie powiększa się, nawet przez kolejny dzień lub dwa. Reakcje umiarkowane potrzebują do zagojenia 5 do 10 dni. W miejscu ukąszenia należy robić okłady z altacetem lub dowolnym preparatem na ukąszenia. Dobrze może zrobić także przyjmowanie przez kilka dni doustnie preparatu przeciwhistaminowego, czyli tabletek na alergię – są dostępne bez recepty. Z domowych sposobów dobrze sprawdza się też przykładanie przekrojonej na pół cebuli.

U nieuczulonego człowieka, który padnie ofiarą jednoczesnych wielokrotnych użądleń, pojawiają się zwykle nudności, wymioty i biegunka, ból głowy, silne zawroty głowy, gorączka i słabość lub omdlenia. Użądlenia mnogie (w jednym czasie) mogą stanowić niebezpieczeństwo dla dzieci, osób starszych i mających problemy z sercem lub układem oddechowym. Pamiętać natomiast trzeba, że bycie regularnie żądlonym (nawet pojedynczo) może prowadzić do rozwinięcia się uczulenia na jad, a tym samym sprowadzić ryzyko ciężkiej reakcji alergicznej.

Rozwija się ona tak szybko, że nie będziemy mieć wątpliwości co do jej zaistnienia. Zwykle dzieje się to w ciągu kilkunastu minut.

Uwaga, wstrząs!

Jeśli po ukąszeniu coś nagle dzieje się z całą skórą – występuje na całej jej powierzchni pokrzywka, silne swędzenie, skóra robi się czerwona, albo przeciwnie, bardzo blada, to sygnał ostrej reakcji. Towarzyszą jej trudności z oddychaniem, puchnięcie gardła i języka, słabo wyczuwalne, ale szybkie tętno, nudności, wymioty, biegunka, zawroty głowy, omdlenie albo wręcz utrata przytomności. To sygnały, że natychmiast musi interweniować lekarz!

Jeśli widzisz takie objawy, dzwoń pod numer 112.  Jeśli jest pod ręką zastrzyk z adrenaliną (epinefryną), użyj go natychmiast. Nie obawiaj się, jeśli nigdy go sobie lub komuś nie robiłeś. Wystarczy strzykawkę przyłożyć do uda, nacisnąć i chwilę przytrzymać przez 10 sekund.

• A może szczepionka?
  Skąd wiemy, ze jesteśmy uczuleni na jad? Można wcześniej wykonać testy skórne bądź badanie krwi.  Ale dokładnej wiedzy dostarcza, niestety, dopiero pierwsze użądlenie. U osób źle reagujących na jad pszczół i innych owadów można natomiast zastosować rodzaj szczepionki polegającej na odczulaniu. Polega to na regularnym, trwającym nawet kilka lat, podawaniu zastrzyków z minimalnymi ilościami jadu. 

Zbawienna strzykawka

Taki zastrzyk może uratować tobie lub komuś życie. Robi się go za pomocą strzykawki z zamontowaną ukrytą igłą, która po naciśnięciu w odpowiednim miejscu, wkłuwa się w skórę. Działa to trochę jak pen do nakłuwania palca w celu pobrania krwi. Strzykawka zawiera skoncentrowaną substancję, która powoduje natychmiastowe wręcz ustąpienie niebezpiecznego obrzęku i ostrych objawów. Preparat sprzedawany jest pod nazwą EpiPen albo Adrenalina WZF, w postaci automatycznej strzykawki albo ampułko-strzykawki. Istnieją specjalne jego wersje dla dzieci i seniorów. Lek wydawany jest na receptę, kosztuje ok. 30 zł (Adrenalina WZF). Dużo droższa jest ampułkostrzykawka EpiPen – kosztuje ponad 270 zł (odpłatność 100%). Ten lek powinien mieć przy sobie każdy, kto choć raz doświadczył silnych objawów po ukąszeniu owadów. Adrenalina jest praparatem ratującym życie w sensie dosłownym. Pamiętajmy, na wstrząs anafilaktyczny, a także śmierć z jego powodu, bardziej narażeni są dorośli niż dzieci.

Karolina Kasperek