Zwierzęta wydzielają ciepło i parę wodną. Świnie cechuje niekorzystny stosunek masy serca do masy ciała i idące za tym znacznie większe obciążenie włókien mięśnia sercowego. Zwierzęta te cechują się też zagęszczoną krwią. Dlatego mają trudności z oddawaniem nadmiaru ciepła w skrajnie wysokich temperaturach, mogących powodować padnięcia dorosłych osobników. Ponadto temperatura 32°C może obniżyć przyrosty nawet o 30%.
Wymiana, nie przeciągi
Nawet w zimie trzeba utrzymywać choćby minimalny dopływ świeżego powietrza, które jest niezbędne dla organizmu i odprowadzenia szkodliwych gazów. Dla zwierząt istotna jest prędkość oraz kierunek ruchu powietrza. Duży ruch powietrza w niskich temperaturach zwiększa ochładzanie i przez to przemianę materii. Powoduje to straty paszy na dodatkową produkcję ciepła. W okresie letnim dzieje się dokładnie na odwrót, gdyż zwiększony ruch powietrza pozwala łatwiej pozbyć się nadmiaru ciepła. Latem, gdy jest gorąco, zbytnie otwarcie wlotów powietrza powoduje zawirowania i przeciągi. Jeśli mamy za dużo otwartych przestrzeni, to wloty mogą stać się wylotami powietrza i tak naprawdę nie trafi ono do przestrzeni dla zwierząt.
Poprzez próby z zamgławianiem powietrza można sprawdzić, jak zachowa się ono w danym pomieszczeniu i przy zastosowanym systemie wentylacji
W przypadku wentylacji mechanicznej ruch powietrza następuje dzięki wentylatorom poprzez zmianę ciśnienia. Wielkość (średnica) wentylatorów jest uzależniona od typu budynku, powierzchni pomieszczenia oraz grupy technologicznej zwierząt. Wentylatory dodatkowo mogą być wyposażone w specjalna kratkę, która zapobiega wprowadzaniu zimnego powietrza w czasie, gdy wentylator nie pracuje. Dodatkowo uniemożliwia dostęp wody podczas deszczuoraz nie wprowadza promieni słonecznych do środka budynku.
Sufit perforowany montowany jest w porodówkach i na odchowalni. Powietrze przedostające się do pomieszczenia wcześniej ogrzewa się w kanałach doprowadzających i równomiernie wchodzi do środka
W nowoczesnym budownictwie stosuje się najczęściej system wlotów powietrza, których sterowanie odbywa się za pomocą czujników temperatur podpiętych pod komputer sterujący całym klimatem w chlewni. Natomiast kominy wentylacyjne służą do wyprowadzania zużytego powietrza na zewnątrz. Mogą być też montowane specjalne systemy schładzania i zraszania stosowane do zbijania temperatury w bardzo upalne dni.
Konsekwencje złej wentylacji
Konsekwencje błędów związanych z warunkami środowiskowymi to utrata zdrowia zwierząt oraz obniżenie wyników produkcyjnych. Przegrzanie organizmu jest równie niebezpieczne co wychłodzenie. Zbyt wysoka temperatura wywołuje niepokój, otępienie, chwiejny chód, przyspieszony oddech, zwiększenie wydzielania moczu i śliny, wzrost temperatury oraz sinicę błon śluzowych. W rozrodzie dochodzi do zaburzeń w owulacji, trudności w zapłodnieniu, ograniczenia żywotności komórek rozrodczych.
Okna powinny być źródłem światła, natomiast powietrze powinno być wprowadzane z zewnątrz za pomocą regulowanych czujnikami wlotów
Najczęściej wykorzystywana obecnie w produkcji trzody chlewnej jest mechaniczna wentylacja podciśnieniowa. W tym systemie wentylatory zasysają zanieczyszczone powietrze z budynku, a na jego miejsce otworami nawiewnymi napływa świeże powietrze. Najczęściej otwory nawiewne i wywiewne występują po przeciwnych stronach budynku, co sprzyja przepływowi powietrza przez całą jego szerokość.
Szkodliwe gazy
Ważne jest umiejscowienie wlotów powietrza oraz wentylatorów na odpowiedniej wysokości. W przypadku tych pierwszych chodzi o to, by chłodne powietrze nie padało bezpośrednio na zwierzęta, natomiast wentylatory muszą sprawnie usuwać je na zewnątrz. Zwierzęta muszą mieć odpowiedni mikroklimat i czyste powietrze oraz nie może unosić się odór spod podłogi.
Przy odprowadzaniu powietrza za pomocą wentylatorów ważne jest, aby nie tworzyły się przeciągi i podmuchy groźne dla prosiąt
Zbyt duże wahania temperatur, zła wilgotność powietrza i przeciągi mogą być również przyczyną kanibalizmu u świń. Podobnie jak wysokie stężenie szkodliwych gazów spowodowane niedostateczną wentylacją. Aby ustalić, czy wentylacja i warunki dla zwierząt są dobre, należy brać pod uwagę trzy parametry jednocześnie: temperaturę, wilgotność oraz prędkość przepływu powietrza. Wilgotność względna powinna być utrzymywana w budynkach dla trzody chlewnej na poziomie 50–80%. Powyżej tej wartości wzrasta ryzyko chorób. Natomiast poniżej 50% wzrasta poziom pyłu i problemy oddechowe, wzrasta też koszt wentylacji.
Dominika Stancelewska
