Dobre żywienie loch to zdrowsze i silniejsze prosięta
Lepsza kondycja i zdrowie loch mają wpływ na mikrobiotę i układ odpornościowy prosiąt. Tymczasem systemy utrzymania loch generują wiele stresu i prowadzą do silnego dyskomfortu jelitowego, rozwoju niepożądanych bakterii, wydzielania endotoksyn do krwiobiegu, co wpływa na jakość uzyskanych prosiąt.
Skutki stresu są szkodliwe szczególnie ze względu na zmniejszenie pobrania paszy i zmianę metabolizmu u zwierząt. Trawienie i wykorzystanie składników pokarmowych jest bowiem ważnym źródłem ciepła dla organizmu. Podczas stresu cieplnego świnie instynktownie ograniczają procesy metaboliczne, podczas których generowane są duże ilości energii.
Poza pogorszeniem wyników produkcyjnych, w dłuższej perspektywie może to mieć wpływ na zdrowie i rozród. Szczególnie wrażliwe na zbyt wysoką temperaturę otoczenia są lochy. W upale zmniejsza się nie tylko pobranie paszy, co ma wpływ na produkcję mleka, ale także pogarsza się jej trawienie.
Wysoka temperatura a szczelność jelit – jak to jest powiązane?
Wzrost temperatury może prowadzić do zwiększenia ilości endotoksyn bakteryjnych w układzie krążenia, co wpływa na osłabienie układu odpornościowego loch oraz pogorszenie funkcjonowania bariery jelitowej poprzez zmiany w budowie struktur jelitowych. Wysokie temperatury powodują zwiększoną przepuszczalność ścian jelit u świń, zwiększając ich wrażliwość na patogeny.
Zaburzenia funkcji jelit u loch powodują długie, trudne porody wymagające interwencji, utrudniony jest transfer mikrobioty do prosiąt, pogarsza się jakość siary, więc upośledzona jest ochrona immunologiczna. Porody wydłużają się również ze względu na większą liczebność miotów.
Probiotyki z drożdży – sprzymierzeniec w walce ze stresem
Wykazano, że czas trwania porodu jest krótszy u loch żywionych paszą z dodatkiem drożdży probiotycznych. Podawane lochom w czasie ciąży obniżają stres porodowy, a urodzone prosięta uwalniają mniej kortyzolu, czyli hormonu stresu.
Lochy otrzymujące drożdże probiotyczne wykazują mniej zaparć, które często występują pod koniec ciąży. Mniej samic leży na brzuchu (co jest oznaką dyskomfortu jelitowego) zamiast na boku. Prosięta pochodzące od loch, które otrzymują w paszy drożdże probiotyczne, mają lepszy profil mikrobioty niż te od loch żywionych paszą bez probiotyku.
Drożdże działają także w upały – poprawiają laktację i wzrost prosiąt
Naukowcy z Narodowego Instytutu Badań Rolniczych we Francji wykazali, że żywe drożdże mają pozytywny wpływ zarówno w optymalnych temperaturach otoczenia, jak i w warunkach stresu cieplnego. Jednak suplementacja silniej oddziałuje podczas upałów, ponieważ jest w stanie zrekompensować negatywne skutki wysokiej temperatury.
Pobranie paszy z dodatkiem drożdży przez lochy w okresie laktacji jest znacznie większe w warunkach stresu cieplnego, co przekłada się na lepszy odchów prosiąt. Może to być spowodowane zmianą zachowań żywieniowych, gdyż w badaniu zwiększyła się liczba odpasów pobieranych przez zwierzęta w ciągu dnia zarówno w optymalnej temperaturze, jak i podczas stresu cieplnego.
Drożdże mogą też wywierać pozytywny wpływ na metabolizm energetyczny – mniej energii jest tracone na produkcję ciepła, a tym samym udostępnione do wzrostu świń. Zastosowanie drożdży pozwala na kontrolę procesów trawiennych i uzyskiwanie wyższych przyrostów masy ciała. Prowadzi do lepszej ochrony rezerw ciała loch podczas laktacji. Dzięki temu są one lepiej przygotowane do następnego cyklu reprodukcyjnego.
Suplementacja drożdży – większe mioty, niższa śmiertelność
Badanie przeprowadzone w Brazylii wykazało, że lochy, którym podawano drożdże od 90. dnia ciąży do 24. dnia po porodzie, uzyskiwały w miocie o 0,5 prosięcia żywo urodzonego więcej, a śmiertelność przy urodzeniu spadła z 5 do 4%.
Prosięta wykazały lepszy wzrost w okresie przy maciorach i miały wyższą o ponad 8% masę ciała w porównaniu z prosiętami z grupy kontrolnej, a przy odsadzeniu były cięższe.
Wynikało to z korzystnego wpływu probiotyków na zdrowie poprzez obniżanie zaburzeń trawienia oraz zmniejszenie wpływu patogenów na organizm. Ponadto ich stosowanie zwiększyło dzienne przyrosty dzięki wpływowi na wydzielanie enzymów przez organizm zwierzęcia, co pomogło w procesach trawienia.
Niestrawione resztki pokarmu utrudniają bowiem dostęp soków trawiennych do składników pokarmowych oraz mają zdolności wiązania dużych ilości wody. Jeśli dochodzi do takich sytuacji, pojawiają się biegunki, a także niedobór witamin i składników mineralnych.
Anemia loch to trudniejsze porody i większe straty
Dłuższe porody i większe straty wśród prosiąt mają też lochy z anemią. Ten wydłużony czas porodu można przypisać reakcjom fizjologicznym związanym z niedokrwistością, takim jak zmniejszona siła mięśni i skurczów macicy. Lochy z anemią wykazują zmniejszoną zdolność transportu tlenu, co przyczynia się do wydłużenia czasu porodu. Prowadzi to do niedotlenienia prosiąt i skutkuje częstszym występowaniem martwych urodzeń.
Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Stanowym w Dakocie Południowej w Stanach Zjednoczonych wskazują na różny stopień niedokrwistości na różnych etapach ciąży lub laktacji, przy czym częściej anemia występuje u loch starszych.
Pomimo że w gotowych paszach z zakupu stężenie żelaza najczęściej jest znacznie większe, niż podają zalecenia, zdaniem ekspertów w dalszym ciągu mogą pojawiać się niedobory żelaza w wyniku rosnącego zapotrzebowania organizmu na ten pierwiastek związanego z coraz większą liczebnością miotów.
Suplementacja żelaza w paszach niekoniecznie poprawia ten stan i eliminuje problem, co sugeruje, że przyczyna niedoboru bardziej jest związana z metabolizmem i stratami żelaza.
Znaczenie włókna pokarmowego w paszy dla loch
Czynnikiem wpływającym na poród i odchów prosiąt jest także zawartość włókna w paszy dla loch, które ogranicza zaparcia i przyspiesza akcję porodową. Włókno wpływa na oczyszczenie układu pokarmowego z zalegających dłużej składników pasz oraz wiąże i wspomaga wydalanie niepożądanych produktów trawienia. Działanie włókna zwiększa perystaltykę jelit, a dzięki zdolności wiązania wody zmiękcza kał, minimalizując ryzyko zaprać. Zatrzymanie treści pokarmowej wywołuje nadmierne namnożenie bakterii w jelitach, produkcję endotoksyn i prowadzi do gorączki poporodowej oraz zapalenia wymienia.
Lochy w porównaniu z innymi grupami świń charakteryzują się znacznie większą pojemnością przewodu pokarmowego. Pojemność żołądka wynosi u nich 4–6 litrów, a jelita grubego około 11 litrów, wykazując wahania do 30% w zależności od systemu żywienia i masy ciała. Dlatego trawienie włókna w żołądku oraz jelicie grubym odgrywa u nich szczególną rolę – w większym stopniu wykorzystują substancje odżywcze w nim zawarte.
Niedobory włókna w paszach mogą wpływać na zbytnie otłuszczenia macior w ciąży, co skutkuje pogorszoną użytkowością rozpłodową. Lochy pobierające nadmiar składników pokarmowych w okresie ciąży charakteryzują się trudnymi porodami, wykazują mniejszą troskliwość macierzyńską, częściej przygniatają prosięta oraz mają słaby apetyt w okresie laktacji. Podawanie zbyt energetycznej paszy lochom w okresie pierwszych 35 dni ciąży jest przyczyną zwiększonej śmiertelności embrionalnej. Lochy żywione paszą o zwiększonym udziale włókna rodzą i odchowują więcej prosiąt aniżeli te karmione paszą o małej zawartości włókna.
Energia pochodząca z fermentacji włókna w jelicie grubym jest dostępna znacznie dłużej po karmieniu, ale w mniejszych ilościach, zapewnia bardziej stałe pobranie energii z układu pokarmowego i przyczynia się do stabilnego stężenia glukozy we krwi. Będzie to miało duże znaczenie podczas porodu. Dlatego zwiększenie pobrania błonnika przez lochy jest ważne, zwłaszcza jeśli w okresie okołoporodowym nie można karmić ich częściej niż dwa razy dziennie.
Dominika Stancelewska
