Chociaż rolnicy są zobowiązani do znakowania zwierząt, to jednak wciąż się jeszcze zdarza, że tego nie robią i sprzedają, np. prosięta, bez kolczyka czy tatuażu pomimo że jest to zabronione. To, że w gospodarstwach utrzymywane są świnie niezgłoszone do Agencji, pokazała też sytuacja z wykryciem ognisk ASF w stadach na Podlasiu.
System Identyfikacji i Rejestracji Zwierząt, który ma służyć ustaleniu miejsc pobytu i przemieszczeń zwierząt, tylko wówczas będzie właściwie funkcjonował, jeśli rolnicy będą przestrzegali tych wymogów. Ale ważne jest to dla hodowców także z innego, dotkliwszego dla nich, powodu. Nieprzestrzeganie zasad oznakowania i rejestracji zwierząt w związku z wymogami wzajemnej zgodności (cross-compliance) wiąże się bowiem z mniejszymi płatnościami bezpośrednimi.
Kolczyk lub tatuaż
Każdy hodowca ma obowiązek zgłoszenia się do ARiMR w celu uzyskania numeru producenta oraz rejestracji siedziby stada. Musi też zgłaszać wszelkie zdarzenia dotyczące utrzymywanych zwierząt. Wymagane jest prawidłowe oznakowanie świń i zgłoszenie ich do rejestru oraz prowadzenie księgi rejestracji. W systemie rejestracji zwierząt gospodarskich w grudniu 2014 roku były zgłoszone 287 202 stada trzody chlewnej.
Ustawa o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt nakłada obowiązek oznakowania, którego w przypadku świń dokonuje się poprzez założenie kolczyka na lewą małżowinę uszną lub wytatuowanie w obu małżowinach usznych zwierzęcia albo na jego grzbiecie numeru siedziby stada nadanego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Wytatuowanie tatuownicą numeru identyfikacyjnego stada dopuszcza się w przypadku świń innych niż hodowlane kierowanych bezpośrednio do uboju.
Pierwszą metodą jest kolczykowanie, czyli założenie świni kolczyka usznego. Kolczyk zakłada się kolczykownicą w lewym uchu zwierzęcia. Zawiera on numer siedziby stada miejsca urodzenia. Kolczyki do oznakowania zwierząt składają się z dwóch części, „żeńskiej” i „męskiej”, zakładanych odpowiednio z przodu i z tyłu ucha. Na kolczyku dla świń znajduje się 14-znakowy numer:
dwie pierwsze to litery „PL”,
dziewięć pierwszych cyfr to numer gospodarstwa, w którym zwierzę się urodziło,
ostatnie trzy cyfry to numer siedziby stada,
znak graficzny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Tatuowanie polega na naniesieniu tatuownicą na uszach lub na grzbiecie tatuażu składającego się z cyfr o wysokości od 15 mm do 20 mm wytatuowanych w sposób czytelny i trwały. W przypadku tatuażu w uszach obowiązuje zasada, że na prawej małżowinie usznej tatuuje się 7 pierwszych cyfr numeru siedziby stada, a na lewej pozostałe cyfry albo cały numer na grzbiecie. Nadzór nad oznakowaniem i rejestracją zwierząt sprawuje Inspekcja Weterynaryjna.
Numer identyfikacyjny świni jest numerem siedziby stada, w której zwierzę się urodziło lub w której po raz pierwszy zostało zgłoszone do rejestru zwierząt gospodarskich oznakowanych.
Dokumentacja
Dane zwierzęcia zawarte są w księdze rejestracji i przechowuje się je przez co najmniej 3 lata od dnia opuszczenia stada przez zwierzę. Księga rejestracji powinna być uzupełniana najpóźniej do 7 dni od zdarzenia. Jest podstawowym dokumentem okazywanym podczas kontroli przeprowadzanej w gospodarstwie. Na jej podstawie może być dokonywana aktualizacja stanu siedziby stada w rejestrze zwierząt gospodarskich.
Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt, rolnik musi zgłosić do ARiMR w terminie 30 dni zwiększenie lub zmniejszenie liczebności stada oraz miejsce pochodzenia lub przeznaczenia zwierząt. Musi też powiadomić o uboju zwierząt z podaniem ich liczby. W przypadku świń przywiezionych z państw członkowskich jest obowiązany zgłosić do Agencji wwóz zwierząt w terminie 7 dni od dnia, kiedy znalazły się na terenie Polski, chyba że miejscem przeznaczenia zwierząt jest rzeźnia, a ich uboju dokona się w terminie 30 dni. W 2014 r. z UE wwieziono do Polski 4 512 881 prosiąt do dalszego chowu, z tego z Danii 3 761 106. Natomiast tuczników do uboju 1 002 888 sztuk, z tego z Niemiec 779 973.
Rejestracja i znakowanie zwierząt pozwala nie tylko łatwo ustalić ich przemieszczanie, ale przede wszystkim zadbać o zdrowie i bezpieczeństwo stad, a także konsumentów oraz w porę wyeliminować ewentualne zagrożenia.
Dominika Stancelewska
Co zrobić w przypadku utraty kolczyka?
W przypadku uszkodzenia bądź utraty kolczyka należy złożyć we właściwym biurze powiatowym ARiMR wniosek o wydanie kolczyków lub duplikatu kolczyka na formularzu udostępnionym przez Agencję.
W przypadku utraty lub uszkodzenia kolczyka, którym oznakowane było zwierzę sprowadzone z kraju będącego członkiem Unii Europejskiej, Agencja wydaje duplikat kolczyka, na którym znajduje się numer identyfikacyjny zwierzęcia znakowanego nadany w tym kraju, z cyfrą rzymską oznaczającą kolejny numer duplikatu wydanego w Rzeczypospolitej Polskiej, umieszczony nad symbolem kraju, w którym zwierzę zostało oznakowane.
