Lepiej odpajać cielęta siarą czy pozostawić je z matką?
Na pytania te szeroko odpowiadała prof. Lena Lidfors z Swedish University of Agricultural Sciences ze Szwecji, podczas konferencji „Dobrostan bydła mlecznego – współczesne wyzwania” jaka odbyła się w połowie marca br. na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie.
– Wieloletnie badania wykazały, że około 32% cieląt pozostających z matką nie ssie siary w pierwszych 4 godzinach po wycieleniu. Mało tego, od 13 do 45% cieląt nie ssało w czasie pierwszych 6–8 godzin po wycieleniu i to może być czynnikiem ryzyka w przyszłości. Ponadto badania dowiodły, że im w wyższej laktacji jest krowa, tym więcej czasu mija do pierwszego ssania. To wystarczające argumenty przemawiające za tym, że zdecydowanie lepiej jest, gdy wydoimy krowę i podamy cielęciu siarę. Jeśli bowiem nie sprawdzimy, czy pozostawione z matką cielę wypiło siarę, to narażamy się na problemy zdrowotne nie tylko w późniejszym okresie odchowu, ale i w dalszej przyszłości – mówiła prof. Lena Lidfors, zaznaczając, iż z powyższych względów, w Szwecji coraz większe jest zainteresowanie hodowców podawaniem cielęciu siary sondą, zaraz po urodzeniu, a działanie to przyczynia się do lepszych efektów zdrowotnych w odchowie.
Smoczek czy sonda?
W USA wykonano badania, które miały odpowiedzieć na pytanie: czy są różnice w zachowaniu się cieląt odpajanych siarą przez sondę i przez butelkę ze smoczkiem. Okazało się, że podawanie siary przez butelkę ze smoczkiem zabiera cielęciu zdecydowanie więcej czasu niż pobranie przez sondę. Niektóre cielęta mogą się więc męczyć zbyt długim okresem pobierania siary i obserwuje się u nich lekki stres i dłuższą wokalizację.
Ile mleka podawać cielętom?
Kolejnym zaprezentowanym przez prof. Lidfors badaniem była obserwacja cieląt utrzymywanych z krowami w indywidualnych kojcach przez pierwsze 4 dni po wycieleniu. Częstotliwość ssania wynosiła u takich cieląt około 6,6 raza na dobę (minimum 2, a maximum 16), a czas trwania każdego karmienia wynosił średnio 8,5 minuty, przy czym zmienność wahała się w granicach 3,6 do nawet 30 minut ssania.
- Badania potwierdziły, iż cielęta otrzymujące większe ilości mleka – 12 litrów dziennie – bawiły się i biegały więcej niż cielęta otrzymujące mniej mleka – 6 l/dzień. Ponadto więcej zapału do zabawy miały cielęta odsadzane w 13. tygodniu niż te odsadzane w 7. tygodniu
Przy naturalnym ssaniu, cielęta podchodzą do matki zazwyczaj wczesnym rankiem i późnym popołudniem od 3 do 11 razy dziennie. Za każdym razem spędzają przy na ssaniu 10 minut, co daje średnio 40–60 minut ssania dziennie.
– Trzeba pamiętać, że trawieniec może zmieścić 2,5–3 l mleka. Mleko nadmiarowe dostaje się do żwacza lub jelita cienkiego bez koagulacji, co prowadzi do biegunek. Cielęta pijące mleko często w małych porcjach, mogą przyrastać 900–100 g/dzień. Mleko podawane 2 razy dziennie powoduje przyrosty 500–700 g/dziennie – mówiła prof. Lidfors, podkreślając jednocześnie, że mleko powinno być podawane w temperaturze 40°C, gdyż dochodzi wtedy do optymalnej koagulacji w trawieńcu. Ciepłe mleko koaguluje w ciągu 5 minut, zimne potrzebuje do tego procesu kilku godzin.
– Jeśli mleko jest o 6°C chłodniejsze, potrzebuje dwa razy więcej czasu, aby skoagulować. Pamiętajmy, że pH w trawieńcu cielęcia wynosi 4,5 i takowe chroni je przed infekcją. Jeśli mamy mleko zakwaszone (poniżej 4 pH) to czas potrzebny do uzyskania pH 4,5 po pobraniu przez cielę, w przypadku mleka pełnego wynosi 3 godziny, a preparatu mlekozastępczego 5 h.
- – Cielęta powinny ssać pójło, otrzymując wystarczająco duże posiłki, które spowodują uczucie sytości. Powinny mieć również stały dostęp do paszy treściwej , kiszonki, siana i wody oraz być utrzymywane w małych grupach – zalecała prof. Lena Lidfors
Obsysanie cieląt niepożądanym zachowaniem
Na jakie problemy w zachowaniu cieląt możemy napotkać przy tworzeniu grup żywionych mlekiem?
– Otóż, cielęta pojone mlekiem z otwartych wiader potrzebują około 2 minut, aby je opróżnić. Tak szybkie wypicie stymuluje u nich potrzebę ssania, a więc zwierzęta zaczynają się wzajemnie ssać. Obsysanie jest najbardziej intensywne w czasie pierwszych 5 minut i stopniowo zmniejsza się po około 15 minutach. Wzajemne obsysanie oznacza problemy. Może bowiem dojść do uszkodzeń mechanicznych w okolicach pępka, a stąd już tylko krok do infekcji. Wzajemne ssanie się jałówek, to ryzyko wystąpienia u nich tzw. mlecznej wydzieliny – wyjaśniała prof. Lidfors.
- Cielę potrzebuje od 15 do 17 MJ energii metabolicznej dziennie, aby mogło przyrastać 700–800 g/dzień. Mleko pełne zawiera 2,9 MJ/l, czyli cielę potrzebuje 5–6 litrów mleka dziennie i 2–3 posiłki, by mogło rosnąć tak szybko, jak chcemy.
Beata Dąbrowska
