Do podstawowych makroelementów, ważnych z punktu widzenia produkcji mleka, należą: wapń, sód, potas, siarka, chlor i magnez. Pełnią one rolę budulca komórek, mają wpływ na utrzymanie ciśnienia osmotycznego i odczynu pH. Wchodząc w skład tkanek i płynów ustrojowych, uczestniczą w przemianie materii, która w dużym stopniu decyduje o zdrowiu i produkcyjności zwierząt.
Od czego zależy zapotrzebowanie na makroelementy?
Z każdym kilogramem mleka krowa wydziela z organizmu ok. 1 g fosforu i 1,2 g wapnia. Dlatego dla zachowania zdrowia i dobrej kondycji produkcyjnej zwierzęciu należy dostarczyć składniki mineralne w ilościach i proporcjach niezbędnych do funkcjonowania organizmu. Zapotrzebowanie bydła na makroelementy zależy od:
Stosunkowo niskie są potrzeby krów zasuszonych, dużo większe u znajdujących się w okresie laktacji. Z tego powodu żywienie krów zasuszonych nie może być przypadkowe, gdyż decyduje o zdrowiu krów w całej laktacji.
- rasy,
- wieku,
- okresu fizjologicznego
- wielkości produkcji.
Stosunkowo niskie są potrzeby krów zasuszonych, dużo większe u znajdujących się w okresie laktacji. Z tego powodu żywienie krów zasuszonych nie może być przypadkowe, gdyż decyduje o zdrowiu krów w całej laktacji.
Krowy pobierają makroelementy w paszach objętościowych, mieszankach treściwych oraz w postaci pasz i dodatków mineralnych, takich jak: kreda (Ca), dolomit (Ca i Mg), fosforany wapniowe (Ca i P), sól (Na i Cl). Więcej wapnia, a mniej fosforu zawierają części wegetatywne roślin, głównie liście. Bogate w wapń są motylkowe, średnio zasobne – trawy, a mało go ma kukurydza. Ubogie w wapń, a bogate w fosfor są z kolei ziarna zbóż i śruty poekstrakcyjne.
Krowy mniej wydajne, żywione z reguły małymi dawkami pasz treściwych, są narażone na niedobór fosforu, z kolei w przypadku krów wysokowydajnych, które otrzymują dużo pasz treściwych, istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia niedoboru wapnia.
Najważniejsze mikroelementy
Do mikroelementów, niezbędnych dla przeżuwaczy, zalicza się żelazo, miedź, cynk, kobalt, jod oraz selen. Przyswajalność tych pierwiastków jest bardzo różna. Wysoka w przypadku jodu i kobaltu, średnia dla cynku, selenu i miedzi. Najsłabiej przyswajalne są żelazo i mangan.
Cynk dość powszechnie występuje w paszach, lecz jego zawartość jest zróżnicowana. Więcej cynku znajduje się np. w trawach niż lucernie. Bogatym źródłem tego pierwiastka są drożdże i otręby. Stosowane w żywieniu krów pasze nie pokrywają jednak w pełni zapotrzebowania zwierząt na cynk, dlatego nieodzowne jest stosowanie dodatków mineralnych zawierających ten pierwiastek.
Fot. Archiwum
Fot. ArchiwumZawartość miedzi w paszach zależy od jej zawartości w glebie (mało znajduje się w glebach kwaśnych). Niedobór miedzi w dawkach pokarmowych dla krów mlecznych wiąże się z zaburzeniami w rozrodzie (ciche ruje, zatrzymanie łożyska, trudne porody). Dodatkowa podaż miedzi wraz z magnezem ma zwykle korzystny wpływ na płodność.
U dorosłych przeżuwaczy nie spotyka się zwykle niedoboru żelaza, a zapotrzebowanie na ten mikroelement jest niewielkie. Przyswajalność żelaza u przeżuwaczy jest wysoka, a dobrym źródłem tego pierwiastka są rośliny zielone, siano i otręby.
Jod jest kluczowym pierwiastkiem śladowym dla przemiany materii. Uczestniczy w syntezie hormonów tarczycy i jest niezbędny do rozwoju systemu nerwowego płodu. Niedobór jodu powoduje zaburzenia płodności, osłabienie tempa wzrostu cieląt oraz zmniejszenie wydajności mlecznej.
Według norm żywienia dla krów w okresie laktacji dzienna dawka selenu powinna wynosić 0,1–0,3 mg/kg s.m. paszy, a nie powinna zaś przekraczać poziomu 0,5 mg/kg s.m. paszy. Niedobór tego pierwiastka może sprzyjać zatrzymaniu łożyska oraz zwiększeniu ilości komórek somatycznych w mleku.
Beata Dąbrowska
(Fot główne:Pixabay)
(Fot główne:Pixabay)
