- Niezwykle dynamicznie zmieniająca się sytuacja na świecie powinna skłonić polityków do zastosowania pilnych korekt w zakresie krajowej i unijnej polityki rolnej – uważa Porozumienie Rolników "Zboża, oleiste, białkowe razem".
W specjalnym stanowisku sygnatariusze inicjatywy twierdzą, że zmiany są niezbędne, aby zagwarantować bezpieczeństwo żywnościowe kraju, jak i poprawę konkurencyjności, a także opłacalności produkcji polskim producentom.
Porozumienie Rolników: uwolnić grunty w zamian za dopłaty
"Należy ukierunkować wsparcie na producentów rolnych (bez dyskryminacji producentów rolnych – osób prawnych) produkujących na rynek, którzy udokumentują zarówno sprzedaż płodów rolnych, jak i zakupy środków do ich produkcji, które zagwarantują wysoki plon o wysokiej jakości. Konieczne jest więc wprowadzenie definicji aktywnego rolnika, która miałaby na celu przeznaczenie dopłat bezpośrednich i innych płatności tym, którzy spełnią ww. warunki" – czytamy w dokumencie.
W ocenie Porozumienia Rolników, celowe jest "przyspieszenie zmian struktury agrarnej". W jaki sposób?
"Może się to odbyć poprzez stworzenie możliwości dla rolników prowadzących gospodarstwa rolne np. do 10 ha, by – po wyłączeniu tzw. przydomowych gruntów – dobrowolnie uwolnili dla innych towarowych rolników pozostałe swe grunty. Mogliby je sprzedać lub zawrzeć pisemne umowy dzierżawy, koniecznie na dłuższy okres 20-30 lat. W zamian Rząd RP gwarantowałby im, a nie dzierżawcy gruntów otrzymanie dopłat bezpośrednich w dotychczasowej wysokości przez najbliższe 5 lat – argumentują członkowie inicjatywy.
Wiadomo, że celem jest między innymi racjonalne zmniejszenie ilości gospodarstw, które jako większe będą lepiej konkurowały na globalnym rynku. Przykłady średniej wielkości gospodarstw: Polska – 12 ha, Niemcy – 65 ha, Słowacja – 77 ha, Ukraina – ok. 800 ha, Francja – 54 ha.
Większe dopłaty dla rolników dbających o środowisko
Istotne jest również większe wsparcie dla zespołowej działalności rolniczej, m.in. dla grup i organizacji producentów, skierowane głównie na inwestycje. Konieczna jest zmiana filozofii wsparcia poprzez zwiększenie zwrotu kosztów kwalifikowanych dla ww. grup czy organizacji np. 50-60% wartości inwestycji, a zmniejszenie dla indywidualnych projektów producentów rolnych, np. 20-30%.
"Poza tym wprowadzenie znacznej różnicy w dopłatach bezpośrednich (np. większych o 50%) na korzyść tych rolników, którzy udokumentują stosowanie praktyk tzw. rolnictwa regeneratywnego. Celem jest m.in.: zwiększenie żyzności gleby, ochrona wody i środowiska, odbudowa potencjału plonotwórczego, produkcja wysokiej jakości żywności, a także zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych" – argumentują sygnatariusze stanowiska.
Porozumienie Rolników o pracach nad definicją aktywnego rolnika
Zasady konsultacji społecznych projektów aktów prawnych dotyczących rolnictwa, w tym producentów rolnych, powinny być wypracowane przez znaczące organizacje rolnicze, przy koordynacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, jako gwaranta rzetelności tych prac. Wnioski otrzymane od organizacji rolniczych (np. od zespołów tematycznych) minister rolnictwa powinien rozpatrzyć do 30 dni.
"W dotychczasowym rozwiązaniu – zaproponowane przez Krajową Radę Izb Rolniczych zasady prac zespołów – nie dają pewności rzetelności planowanych prac, m.in. z powodu sposobu naboru i ustalania członków poszczególnych zespołów, co faworyzuje niektóre organizacje lub członków" – twierdzi Porozumienie Rolników.
Handel z Ukrainą na nowych zasadach
W przypadku unijnej polityki rolnej kluczowe postulaty dotyczą "zapewnienia konkurencyjnych warunków handlu produktami rolnym pomiędzy Ukrainą a krajami Unii Europejskiej po 5 czerwca 2025 roku".
"Zamiast jak dotychczas zawierania umowy o wolnym handlu pomiędzy Ukrainą i UE (bez stosowania jakichkolwiek reżimów produkcyjnych, jak w krajach UE) należy po konsultacji z nami – organizacjami rolniczymi, wynegocjować warunki handlu na zasadach umowy stowarzyszeniowej. Chodzi o stopniowe otwieranie unijnego rynku na towary z Ukrainy, w miarę wdrażania standardów produkcji i jakości produktów rolnych na Ukrainie. Ponadto, konieczne jest otwarcie ukraińskiego rynku na eksport ww. produktów z UE" – czytamy w stanowisku.
Rolnicy chcą zasad blokowania importu
Co z umową Mercosur? "Niezbędne jest dokonanie analizy skutków wdrożenia do realizacji umowy pomiędzy krajami UE a krajami Mercosur" – twierdzą organizacje wchodzące w skład Porozumienia Rolników i dodają, że nie należy zamykać się na światowy handel, ale wypracować warunki przestrzegania, kontroli umieszczenia wynegocjowanych limitów poszczególnych produktów z krajów Mercosur na unijny rynek, jak i standardów produkcji i jakości sprowadzanych do nas produktów rolnych".
Ponadto – dla handlu z Ukrainą i Mercosur – niezbędne jest ustalenie szybkich zasad zablokowania importu, zwrotu, utylizacji produktów rolnych, które nie będą spełniać wspomnianych standardów.
"Konieczne jest wprowadzenie zmian WPR UE na bardziej konkurencyjną, a nie narzucanie nam – profesjonalnym rolnikom zasad, których inne kraje poza UE nie stosują. W głównej mierze chodzi nam o m.in.: eliminację stosowania środków ochrony roślin przy braku na rynku innych skutecznych i konkurencyjnych, wprowadzenia możliwość produkcji roślin GMO, które i tak możemy stosować. Celem jest m.in.: poprawa konkurencyjności unijnego rolnictwa na globalnym rynku" – czytamy w dokumencie.
* Porozumienie Rolników "Zboża, oleiste, białkowe razem" powstało na początku 2024 r. i zrzesza: Zamojskie Towarzystwo Rolnicze, Polską Federację Rolną, Spółdzielnię Grup "Polski Rzepak i Zboża", Stowarzyszenie "Agroport" Bartoszyce, Zrzeszenie Producentów Zbóż i Rzepaku "Rola" Człuchów, a także Grupę Producentów Rolnych "Krot-Plon". Inicjatywa za cel stawia sobie obronę polskich producentów rolnych przed destabilizacją rynku, wsparcie producentów poszczególnych upraw, a także dbanie o partnerskie relacje handlowe pomiędzy rolnikami a skupującymi, przetwórcami i eksporterami.
Krzysztof Zacharuk
