Pana list nie wyjaśnia, z jakiego stosunku prawnego wynika zobowiązanie spłaty. Jeżeli gospodarstwo zostało przekazane Pana ojcu w darowiźnie, to prawdopodobnie jest to polecenie. Zgodnie z art. 893 Kodeksu cywilnego, darczyńca może nałożyć na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, nie czyniąc nikogo wierzycielem. Przyjmuje się, że polecenie to jest co do swojej istoty tożsame z poleceniem testamentowym.
Jeśli natomiast gospodarstwo zostało przekazane na podstawie umowy o dożywocie, to przypuszczalnie jest to zawarta jako zastrzeżenie umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej przewidziana w art. 393 § 1 k.c. W takiej sytuacji umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej może pełnić funkcję zapisu z art. 968 § 1 k.c.
Przepisy Kodeksu cywilnego nie określają precyzyjnie przedmiotu zapisu. Najistotniejszy w tej mierze art. 968 § 1 k.c. wskazuje jedynie ogólnie, że spadkodawca może przez rozrządzenie testamentowe zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby. Z przepisu tego wynika więc, że przedmiotem zapisu może być m.in. świadczenie polegające na zapłacie oznaczonej sumy pieniężnej. Wątpliwość natomiast powstaje co do tego, w jaki sposób spadkodawca powinien tę sumę określić. Chodzi w szczególności o to, czy konieczne jest ścisłe oznaczenie tej sumy w samym testamencie. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego dopuszczalne jest oznaczenie przez spadkodawcę kwoty pieniężnej stanowiącej przedmiot zapisu w sposób pośredni. Tak więc przez jej ustalenie według innego niż pieniądz miernika wartości. Przedmiot zapisu może być zatem określony jako równowartość pieniężna pewnego obszaru gruntu, pewnej ilości zboża itp.
W sytuacji, gdy wysokość świadczenia pieniężnego z tytułu zapisu jest określona nie w pieniądzu, pojawia się pytanie, jaką chwilę należy przyjmować za decydującą dla jego oszacowania. Kwestii tej nie normuje żaden przepis prawny. Dlatego można jedynie odwołać się do zasad wyliczenia zachowku.
Jego obliczenie następuje na podstawie wartości spadku ustalonej według cen z daty orzekania o roszczeniach z tego tytułu. Należy zatem uwzględnić aktualne ceny ziemi.
