Kwestie te reguluje m.in. rozporządzenie ministra rolnictwa i rozwoju wsi z 19 listopada 2009 r. w sprawie szczegółowych przesłanek odroczenia, rozłożenia na raty lub umorzenia należności ANR oraz trybu postępowania w tych sprawach. Według jego § 2 ust. 3, należność, np. czynsz dzierżawny, może być umorzona w całości lub części również wtedy, gdy prowadzone przez Agencję (obecnie Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa) postępowanie wyjaśniające wykaże, że np. :
- dłużnik nie ma możliwości uzyskiwania dochodu z powodu przewlekłej choroby, potwierdzonej zaświadczeniem lekarskim lub orzeczeniem ustalającym stopień niepełnosprawności, albo konieczności sprawowania przez niego osobistej opieki nad przewlekle chorym małżonkiem, rodzicem lub dzieckiem, którego choroba jest potwierdzona stosownym zaświadczeniem lub orzeczeniem;
- na skutek okoliczności, za które dzierżawca nie ponosi odpowiedzialności i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu w stopniu znacznie przewyższającym obniżenie wysokości czynszu dokonane na podstawie art. 700 Kodeksu cywilnego, a zapłata należności byłaby związana z nadmiernymi trudnościami w odtworzeniu produkcji rolnej;
- dłużnik poniósł szkody spowodowane klęską suszy, gradobicia, nadmiernych opadów atmosferycznych, wymarznięcia, powodzi, osuwisk ziemi, huraganu, pożaru, plagą szkodników lub niedoborem tlenu w użytkowanych rybacko wodach.
Umorzenie całości lub części należności, odroczenie terminu zapłaty należności lub rozłożenie jej na raty może nastąpić przez zawarcie umowy w formie pisemnej. Jest ono dokonywane na uzasadniony i udokumentowany wniosek dłużnika. Wniosek powinien zawierać szczegółowe informacje dotyczące przesłanek umorzenia, odroczenia bądź rozłożenia na raty całości lub części należności, opis aktualnej sytuacji finansowej i materialnej dłużnika oraz dokumenty uzasadniające treść wniosku. Należy go złożyć przed upływem terminu płatności należności, chyba że wnioskodawca uprawdopodobni, że uchybienie terminu nastąpiło bez jego winy.
Warto dodać, że według art. 700 k.c. jeżeli wskutek okoliczności, za które dzierżawca odpowiedzialności nie ponosi i które nie dotyczą jego osoby, zwykły przychód z przedmiotu dzierżawy uległ znacznemu zmniejszeniu, dzierżawca może żądać obniżenia czynszu przypadającego za dany okres gospodarczy.
Poza tym, rolnicy, którzy ponieśli straty w gospodarstwach w sierpniowych huraganach, deszczach nawalnych oraz gradobiciach, mogą starać się o obniżenie czynszu dzierżawnego na podstawie uchwały nr 129/2017 Rady Ministrów z 28 sierpnia 2017 r. Obniżenie czynszu może nastąpić po złożeniu przez dzierżawcę wniosku, w którym zostaną zawarte informacje dotyczące:
- struktury upraw;
- okoliczności, które miały wpływ na znaczne zmniejszenie plonów;
- rodzaju uprawy i jej powierzchni, na którą miały wpływ te okoliczności potwierdzone protokołem komisji powołanej przez wojewodę,
- uzyskanego plonu i średniego plonu z 3 ostatnich lat;
- kwot uzyskanych z tytułu odszkodowań i ubezpieczeń.
dr hab. Aneta Suchoń
