Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników do zmiany?
Wraz z początkiem lipca na biurko ministra rolnictwa i rozwoju wsi Stefana Krajewskiego trafiła interpelacja autorstwa posłanki Trzeciej Drogi Urszuli Pasławskiej, za której pośrednictwem domaga się nowelizacji art. 26 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, która jej zdaniem stanowi o tym, że wieloletnie opłacanie składek nijak przekłada się na wyższą emeryturę.
Jak napisała Pasławska, obwiązujące przepisy należałoby zmienić w taki sposób, by ostateczna wysokość emerytury rolniczej była wyższa z uwagi na długie lata opłacania składek przez rolników.
– Obecnie sytuacja wygląda inaczej. Jeśli rolnik pracuje i opłaca składki w KRUS dłużej niż przez 20 lat, tym niższą emeryturę relatywnie dostanie. Wynika to z art. 26 ww. ustawy: część uzupełniająca emerytury rolniczej, wynosząca standardowo 95 proc. emerytury podstawowej, jest obniżana o 0,5 proc. emerytury podstawowej za każdy pełny rok składkowy powyżej 20 lat. Skutkuje to obniżeniem świadczenia emerytalnego rolników posiadających długi staż ubezpieczeniowy, co budzi uzasadnione zastrzeżenia i poczucie niesprawiedliwości wśród tej grupy społecznej – napisała Pasławska.
Zobacz też: Mama rolniczki ma już 90 lat. Czy w związku z tym przysługuje jej świadczenie wspierające?
Rolnik płacił składki przez 32 lata – dostał niższą emeryturę
Pasławska jako przykład podała rolnika, który zgłosił się do jej biura poselskiego z problemem dotyczącym wypłacenia mu niższej emerytury rolniczej z uwagi na większą liczbę opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Z treści interpelacji wynika, że wspomniany mężczyzna opłacał składki przez 32 lata, jednak nie wyszło mu to na dobre, bo dzięki obowiązującym w tym zakresie przepisom, otrzymuje aktualnie emeryturę niższą o ponad 100 zł.
– Do mojego biura poselskiego zwrócił się rolnik, który pracował i opłacał składki przez 32 lata. W efekcie emerytura, jaką otrzymuje, jest niższa o 6 proc. w relacji do lat składkowych – o 0,5 proc. emerytury podstawowej za każdy rok powyżej 20 lat, czyli w jego przypadku 12 lat. Z prostych wyliczeń wynika, że jego miesięczne świadczenie byłoby wyższe o 101 zł, gdyby mechanizm naliczania części uzupełniającej emerytury rolniczej był taki, jak w przypadku innych grup zawodowych. Obecne przepisy karzą więc de facto rolników z dłuższym stażem ubezpieczeniowym – napisała Pasławska.
Wysokość emerytur nieadekwatna do nakładu pracy
Zdaniem Pasławskiej, rolnikom, którzy przez wiele lat ciężko pracują na to, by spokojnie odpocząć na starość, należy się godne wynagrodzenie. W podniesieniu stawek mogłoby zatem pomóc znowelizowanie ww. ustawy, a zwłaszcza art. 26, czyli „zniesienie mechanizmu obciążającego część uzupełniającą emerytury za każdy pełny rok składkowy powyżej 20 lat pracy”.
– Takie rozwiązanie pozwoli na sprawiedliwe i godne zabezpieczenie rolników z długim stażem pracy na emeryturze – argumentowała Pasławska, prosząc o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania:
1. Czy MRiRW planuje nowelizację ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, w szczególności art. 26, w celu zniesienia mechanizmu obniżającego część uzupełniającą emerytury rolniczej za każdy rok składkowy powyżej 20 lat?
2. Czy zmiana ma szansę wejść w tym roku w życie?
3. Jakie będą to roczne koszty dla budżetu państwa?
4. Czy argumenty, jakie w 1990 roku przemawiały za wprowadzeniem przepisu obniżającego emeryturę za długi okres składkowy, pozostają aktualne w 2025 roku?
5. Ustawa regulująca system wypłacania emerytur rolniczych pochodzi z 1990 roku. Czy resort pracuje nad dostosowaniem przepisów do współczesnych standardów?
Co na to MRiRW?
W odpowiedzi na interpelację posłanki Pasławskiej, minister rolnictwa Stefan Krajewski wyjaśnił, że rolnicy mają osobny system ubezpieczenia społecznego, czyli KRUS, który utworzono na początku lat 90., bo wcześniej byli poza systemem ZUS.
System KRUS składa się z części składowej, która jest zależna od liczby lat opłacania składek oraz części uzupełniającej, czyli finansowanej z budżetu państwa, by zapewnić minimalne zabezpieczenie.
Ile wynosi część składkowa, a ile uzupełniająca?
Zgodnie z prawem za każdy rok opłacania składek rolnik dostaje 1% emerytury podstawowej, która w Polsce wynosi 90% najniższej emerytury i to jest część składowa.
Natomiast część uzupełniająca wynosi 95% emerytury podstawowej w sytuacji, gdy ktoś ma mniej niż 20 lat składkowych. Po przekroczeniu 20 lat jest ona obniżana o 0,5% za każdy dodatkowy rok, ale nie mniej niż do 85%. W związku z czym, osoby długo płacące składki mają mniejszą część uzupełniającą, bo ustawodawca uznał, że powinny „bardziej same finansować swoją emeryturę”.
Dlaczego ustanowiono taki system?
Jak wyjaśnia minister Krajewski, powodem ustanowienia powyższego prawa była chęć ochrony przez państwo osób z krótkim stażem ubezpieczeniowym (np. renty rolnicze, w których przypadku staż jest niski), żeby zostawały bez środków do życia przy jednoczesnej dbałości o stabilność finansową systemu KRUS. Kompromis w tej sprawie doprowadził do sytuacji, w której dłużej płacący mają relatywnie mniejszą część uzupełniającą emerytury.
Czy MRiRW podniesie emerytury rolników z długim stażem składkowym?
Niestety, wbrew temu, co potwierdza sam minister rolnictwa, czyli postulatom dot. nowelizacji przepisy w zakresie art. 26, nie planuje nic zmieniać i na razie, system będzie taki, jaki jest.
Krótko mówiąc, uzupełniająca część emerytury po 20 latach składkowych wciąż będzie maleć, żeby system był „sprawiedliwy” wobec osób z krótkim stażem i żeby budżet państwa nie był nadmiernie obciążony.
Oprac. Justyna Czupryniak-Paluszkiewicz na podst. MRiRW, sejm.gov.pl
