Resztki pożniwne ze zbóż, rzepaku i kukurydzy
Przeciętnie po żniwach pozostaje 4-6 t/ha słomy podstawowych zbóż i rzepaku oraz dwukrotnie więcej kukurydzy. Zróżnicowane ilości bogatej w azot słomy pozostawiają rośliny strączkowe uprawiane na nasiona.
Wprawdzie słoma zawiera wszystkie niezbędne dla roślin składniki pokarmowe (najwięcej potasu), ale jej wartość nawozowa oceniana jest głównie pod kątem wniesienia znacznej ilości substancji organicznej, z której tworzone są związki próchniczne.
Wyjątkiem jest słoma kukurydziana, bowiem ze względu na większą masę, jej wartość odpowiada w przybliżeniu 30 t obornika. Poza tym dostarcza (po mineralizacji) ponad dwukrotnie więcej składników.
Cenniejsza od podstawowych zbóż jest także słoma rzepakowa, zawierająca szczególnie dużo wapnia i potasu, ale też mikroelementów, zwłaszcza boru, manganu i molibdenu.
Zobacz też: Jak przyspieszyć rozkład słomy po żniwach? Praktyczny poradnik
Jak zagospodarować resztki pożniwne?
W słabszych stanowiskach oraz na lżejszych glebach, przed przyoraniem, pociętej i równomiernie rozrzuconej na polu słomy zbożowej, wskazany jest dodatek 5-8 kg N na t słomy, ewentualnie rozlew gnojowicy (20-30 m3/ha).
Rodzaj nawozu azotowego nie ma większego znaczenia, choć duża zawartość formy saletrzanej (azotanowej) nie jest wskazana, ze względu na jej możliwe straty w wyniku wymywania.
Z reguły zaleca się mocznik lub RSM, ewentualnie siarczan amonu. Wniesiony w tych nawozach (także gnojowicy) azot stanowi pożywkę dla drobnoustrojów, które się wówczas intensywnie namnażają, czego efektem jest szybsza mineralizacja i humifikacja słomy.
Przy jego niedoborze bakterie zużywają N glebowy, co może negatywnie wpływać na wegetację ozimin. Wniesiony na słomę azot nie jest tracony, bowiem po jej mineralizacji i obumarciu mikroflory, wraca do powtórnego obiegu.
Bezpośrednio po wysiewie azotu lub rozlewie gnojowicy, wskazana jest podorywka lub inny zabieg, który rozdrobni i wymiesza z glebą ścierń, słomę i nawóz oraz ułatwi kiełkowanie nasion chwastów i samosiewów.
Wapnowanie lepsze o pozostawionych samosiewów?
Na lepszych glebach i stanowiskach (po rzepaku, udanych zbożach, a zwłaszcza strączkowych) dawki N można zmniejszyć o połowę, a nawet zrezygnować z ich stosowania. Bakterie skorzystają wówczas z azotu glebowego, co ochroni go przed stratami w wyniku wymycia lub ulatniania do atmosfery.
Na glebach kwaśnych, korzystnie na rozwój mikroorganizmów i mineralizację słomy wpłynie wapnowanie ścierniska. Wówczas stosowanie nawozów azotowych lub gnojowicy nie jest zalecane, ze względu na możliwe straty N w postaci amoniaku.
W stanowisku po rzepaku, przy jego wysiewie co 4 lata lub rzadziej na danym polu, warto niekiedy pozostawić stalerzowaną glebę, stwarzając korzystne warunki dla kiełkowania i wegetacji samosiewów tej rośliny.
Stworzy to korzystne warunki dla rozkładu słomy, choć znacznie przesuszy glebę. Podobnie można postąpić po zbiorze roślin strączkowych i gryki.
Czym zastąpić nawożenie azotowe resztek pożniwnych?
Zamiast N celowe może być też wniesienie na pociętą słomę specjalnych preparatów, ułatwiających mineralizację i humifikację słomy. Oto niektóre z nich: Agrosłoma, Akra Kombi, BaktoKompleks, Bactim Słoma, Cellulad, Florahumus, Preparon słoma, Rosahumus.
Niektóre z nich zawierają bakterie wiążące wolny azot z powietrza, co ułatwia mineralizację słomy oraz wzbogaca glebę w ten składnik.
W celu szybszej mineralizacji resztek pożniwnych oraz dodatkowego wniesienia substancji organicznej, zaleca się w przypadku uprawy w następnym roku roślin jarych, wysiew po zbiorze zbóż międzyplonów.
Masa makroelementów (w kg) wniesiona do gleby w przeciętnym plonie słomy
(po jej mineralizacji przez mikroorganizmy)
prof. dr hab. Czesław Szewczuk
