Nic nie zastąpi obornika

Ponieważ skład nawozów naturalnych jest zmienny, orientacyjnie podaje się, że roczna dawka obornika nie powinna przekraczać 30–35 t na ha, a gnojowicy 45 m³. Nawozy te powinny być przykryte lub wymieszane z glebą za pomącą narzędzi uprawowych nie później niż następnego dnia po ich zastosowaniu. Naturalne nawozy stałe można stosować od 1 marca do 31 października na gruntach ornych lub od 1 marca do 30 listopada na uprawach trwałych, wieloletnich i na użytkach zielonych.

Z nawozów naturalnych bezdyskusyjnie najlepszym jest obornik. Wywiera olbrzymi korzystny wpływ na właściwości gleby i na plonowanie roślin. Właściwie nie można dopatrzeć się wad tego nawozu, który poza dużą ilością substancji organicznej i makroelementów wprowadza do gleby niezbędne dla roślin mikroelementy. Ten nawóz o wielostronnych właściwościach ma działanie strukturotwórcze i próchnicotwórcze.

Obornik nie jest w stanie zastąpić szybko działających nawozów mineralnych, ale może znacznie zmniejszyć nawozowe nakłady na produkcję. To najtańszy, bo własny nawóz. Szacując działanie nawozowe i bilansując nawożenie w oparciu o dawkę zastosowanego obornika, trzeba znać jego przybliżoną wartość nawozową. Ta nie jest stała i zależy od wielu czynników. Wartość i skład obornika zależy od sposobu jego składowania, gatunku zwierząt i szeregu innych czynników.


Fot. Marek Kalinowski

Obornik, niezależnie, czy uprawiane będą na nim okopowe, czy wywieziemy go na użytki zielone, powinien być drobny i przefermentowany. W przypadku użytków zielonych korzystnie wpływa na poprawę składu botanicznego runi i poprawia wartość pokarmową paszy. Jako nawóz o wielostronnych właściwościach wpływa na zwiększenie masy korzeniowej roślin. Po zastosowaniu obornika wyraźnie poprawiają się właściwości fizykochemiczne i biologiczne gleb. Gleba staje się cieplejsza, poprawia się przyswajalność składników pokarmowych, podnosi się odczyn pH, zwiększa się aktywność pożytecznej fauny i flory glebowej. Działanie następcze obornika na plony roślin trwa, zależnie od rodzaju gleby, przez 3–4 lata.

Tabela. Zawartość suchej masy i makroskładników
w % oraz mikroskładników w mg/kg suchej masy od różnych zwierząt  (wg Maćkowiaka i  Żebrowskiego IUNG, 2000 r.)

Zawartość suchej masy  i makroskładników w % w świeżym oborniku	Obornik bydlęcy	Obornik świński	Obornik koński	Obornik owczy
Sucha masa	20,99	21,44	24,71	26,82
Azot (N)	0,47	0,51	0,54	0,75
Fosfor (P2O5)	0,28	0,44	0,29	0,38
Potas (K2O)	0,65	0,68	0,90	1,19
Wapń (CaO)	0,43	0,44	0,43	0,58
Magnez (MgO)	0,15	0,18	0,16	0,19
Sód (Na2O)	0,10	0,11	0,06	0,12
Mikroskładniki w  mg/kg suchej masy	Obornik bydlęcy	Obornik świński	Obornik koński	Obornik owczy
Bor (B)	20,9	15,9	13,6	18,4
Miedź (Cu)	21,5	22,5	12,3	18,4
Mangan( Mn)	345	288	270	290
Molibden (Mo)	1,66	1,57	0,94	1,23
Cynk (Zn)	173	213	94	112
Kobalt (Co)	1,8	1,46	1,02	0,86

Skład chemiczny nawozów naturalnych spotkać można w wielu publikacjach polskich jednostek badawczych. Te informacje są ważne z punktu widzenia planowania nawożenia i bilansowania planów nawozowych, ale również z uwagi na przepisy. Stosowane dotychczas normy, wskaźniki i przeliczniki nie uwzględniały w pełni zmian, jakie dokonały się w technologiach produkcji zwierzęcej, jak również w genetyce zwierząt. Konieczna była aktualizacja danych o produkcji i składzie nawozów naturalnych.

Takiej znaczącej korekty dokonał zespół naukowców pod kierownictwem dr. inż. Jacka Walczaka z Instytutu Zootechniki PIB w Balicach. Przypominamy w tabeli dokładny skład obornika w oparciu o badania przeprowadzone kilkanaście lat temu w IUNG. Ten skład jest bogaty. Obornik zawiera makro- i mikroelementy. Trudno ocenić wartość jednej tony obornika, bo oprócz pierwiastków wprowadzimy dużą ilość ważnej materii organicznej. W ogłoszeniach rolniczych ceny sprzedaży jednej tony świeżego obornika wahają się od 25 zł do 120 zł. Biorąc pod uwagę kalkulacje ze strony 13 (obliczone ceny czystych składników w nawozach mineralnych) oraz zawartość jedynie NPK w oborniku (tabela) cena 1 tony powinna wynosić co najmniej 40 zł. Uważam, wyliczając wartość wszystkich pozostałych makro- i mikroelementów oraz materii organicznej, że obornik jest wart co najmniej dwa razy więcej.