Odmiany rzepaku odporne na kiłę kapusty
Przestrzeganie zasad dobrej praktyki rolniczej byłoby najlepsze, ale nikt przecież nie zrezygnuje z dochodowej uprawy dla idei. Na szczęście rozwiązania dostarczają hodowcy rzepaku i są one coraz lepsze. Odmiany o potwierdzonej podwyższonej odporności na kiłę nie ustępują już potencjałem plonowania klasycznym mieszańcom. Te najnowsze mają dodatkowy pakiet odporności na wirusa żółtaczki rzepy i suchą zgniliznę kapustnych.
O wysokim potencjale ich plonowania plus minus na poziomie odmian wzorcowych, można przekonać się zaglądając do wyników porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego. W ub.r. w tych badaniach wzięły udział zarejestrowane odmiany kiłoodporne: Crocant, Croissant, Cromat, Crotora, DK Plasma, LG Anarion, LG Baracuda, LG Scorpion, Pegazzus, Richmond oraz Crossfit – odmiana ze Wspólnotowego katalogu odmian roślin rolniczych, która uzyskała pozytywną ocenę wartości gospodarczej w doświadczeniach rozpoznawczych i została włączona do badań PDO. Dodatkowo trzy odmiany kiłoodporne z katalogu CCA (Crateo, DK Pledge i Kocazz) testowano w badaniach rozpoznawczych. Przy doborze odmian warto kierować się rekomendacjami List Odmian Zalecanych.
Zobacz też: Jak ograniczać kiłę kapusty w rzepaku? Jakie odmiany wybierać?
Odmiany rzepaku odporne na kiłę nie rozwiązują problemu
Odmiany kiłoodporne nie rozwiązują problemu kiły raz na zawsze, a odporność odmian jest przełamywana. Sprzyja temu lekceważenie zaleceń hodowców tych odmian, którzy kładą nacisk na zarządzanie odpornością odmian. Najważniejszą zasadą jest, że odmiany odporne na kiłę wysiewać należy tylko i wyłącznie na stanowiskach zakażonych kiłą kapusty z zachowaniem 4-letniej przerwy w uprawie rzepaku.
Kiłoodporne odmiany to jedyne rozwiązanie na stanowiska zainfekowane. Jeżeli chcemy glebę wyleczyć, musimy zaniechać uprawy rzepaku nawet na 20 lat i systematycznie zwalczać chwasty z tej rodziny. Musimy zaniechać uprawy międzyplonów, w których składzie jest np. gorczyca.
Pierwotniak sprawcą kiły kapusty
Sprawcą kiły kapusty jest Plasmodiophora brassicae, organizm należący do królestwa pierwotniaków. Zakres żywicieli kiły kapusty jest bardzo szeroki (ok. 300 gatunków), a najbardziej podatny grunt stanowią rośliny kapustowate. Zarodniki pływkowe kiły infekują korzenie rzepaku. Tam powstają zarodnie z zarodnikami pływkowymi zarażającymi sąsiadujące korzenie i cykl powtarza się kilka razy w jednym sezonie wegetacyjnym. W trakcie różnych podziałów i przemian tzw. plazmodia dzielą się na fragmenty, z których wykształcają się kuliste zarodniki przetrwalnikowe. Po rozpadzie guza (narośli) zarodniki te dostają się do gleby. Niestety, te właśnie zarodniki mogą przeżyć w glebie nawet do 20 lat bez obecności żywiciela.
Kiła pojawia się na początku w małym nasileniu, placowo i rolnik może nawet nie zauważyć tego problemu. Przy odpowiednim zmianowaniu i przerwie w uprawie rzepaku choroba nie przybierze rozmiarów epidemii. Łamiąc natomiast prawidła agrotechniczne, uprawiając rzepak w monokulturze albo uprawiając na stanowisku po rzepaku w ramach programów rolnośrodowiskowych poplony gorczycy i innych roślin kapustowatych, kiła może rozwijać się lawinowo.
Co sprzyja rozwojowi kiły kapusty?
Rozwojowi choroby sprzyjają gleby torfowe, gliniaste i ilaste, zlewne i źle zmeliorowane, zakwaszone o pH od 5,3 do 5,7, wysoka wilgotność i temperatura od 9 do 35°C. Kiedy w płodozmianie występują często po sobie rośliny z rodziny kapustowatych oraz gdy na polu nie są zwalczane chwasty z rodziny kapustowatych, szybko może pojawić się kiła kapusty. To choroba groźna, bo może rozprzestrzeniać się na sąsiednie pola poprzez użycie na nich tych samych maszyn do uprawy, co na plantacjach skażonych. Doskonale przemieszcza się również wraz z resztkami korzeni przeniesionymi przez wiatr, czy silne opady deszczu. Roznosi je zwierzyna łowna. Choroba może też wędrować i zasiedlać nowe miejsca przez sieć drenarską.
Marek Kalinowski
