Materiał siewny jest specyficznym środkiem w produkcji rolniczej. W oparciu o odpowiednią wiedzę, dochowując należytej staranności, rolnik może samodzielnie na potrzeby swojego gospodarstwa wyprodukować przyzwoite nasiona do wykorzystania w następnym sezonie. Podkreślamy: tylko na potrzeby swojego gospodarstwa! Produkcja materiału siewnego dla innych rolników, na sprzedaż, wymaga spełnienia dodatkowych warunków formalnych, takich jak rejestracja w PIORiN, uzyskanie licencji od hodowcy, zgłoszenie plantacji czy kwalifikacja jakościowa nasion.
Dlaczego rolnicy coraz częściej decydują się na siew materiałem kwalifikowanym?
Coraz większa liczba rolników zamiast siewu ze zbioru decyduje się jednak na zakup kwalifikowanego materiału siewnego. Jest to rozwiązanie opłacalne choćby dlatego, że materiał kwalifikowany daje wyższy plon niż własne nasiona lub sadzeniaki. Kwalifikat to środek produkcji tańszy również od nawozów i środków ochrony, gdyż jego wpływ na wielkość i jakość zbioru jest większy niż podnoszenie poziomu nawożenia.
Kwalifikowany materiał siewny cechują wysokie parametry jakościowe, podlegające kontroli służb publicznych. Kupując materiał z urzędową etykietą, mamy gwarancję ich jakości. Warto poprosić sprzedawcę o kopię lub wgląd do świadectwa kwalifikacji nasion lub sadzeniaków po ocenie laboratoryjnej. Jeśli materiał siewny budzi nasze zastrzeżenia, możemy skorzystać z konsumenckiego prawa do reklamacji. Najlepiej towar obejrzeć już w momencie zakupu i w razie podejrzeń reklamować natychmiast, a nie dopiero podczas wsypywania do siewnika albo sadzarki, lub też w trakcie uprawy. Na szczęście w Polsce coraz więcej jest producentów kwalifikowanego materiału siewnego, którzy sami na siebie nakładają rygor spełnienia najwyższych wymogów jakościowych, stawianych materiałom elitarnym.
Jakie są korzyści z wykorzystania materiału kwalifikowanego?
Korzyści z siewu kwalifikatu są znacznie większe niż pieniądze zainwestowane w zakup: korzystanie z postępu biologicznego, gwarancja wysokiej jakości i tożsamości pożądanej odmiany, możliwość precyzyjnego siewu dostosowanego do stanowiska, jednorodny i zdrowy łan, ograniczenie wydatków na ochronę, wyższa masa i jakość zbioru. Jeśli rolnikowi przysługuje de minimis, może otrzymać dopłaty za to, że obsiał pole materiałem kwalifikowanym. Nie ma on też obowiązku uiszczać żadnych dodatkowych opłat dla hodowcy odmiany.
Oczywiście rolnik może również zdecydować się na ponowne rozmnożenie części swojego zbioru. Ta opcja ma jednak swoje wady, gdyż w porównaniu do kwalifikatu trzeba zastosować nawet o połowę podwyższoną normę siewu, uwzględniającą zanieczyszczenia i siłę kiełkowania. Materiał przed siewem trzeba bardzo dokładnie wyczyścić i przesortować, aby odrzucić m.in. nasiona innych gatunków i chwastów, uszkodzone ziarno lub też, w przypadku ziemniaków, bulwy zgniłe albo porażone chorobami. Dopiero teraz można przystąpić do zaprawiania najlepszej frakcji materiału.
Siew materiału z własnego zbioru wiąże się również z obowiązkiem uiszczenia opłaty dla hodowcy z tytułu tzw. odstępstwa rolnego, jeśli wysiana odmiana jest objęta ochroną wyłącznego prawa. Opłatę należy wpłacić w ciągu 30 dni od daty siewu, bez oczekiwania na wezwanie ze strony hodowcy lub Agencji Nasiennej Sp. z o.o. Jeżeli rolnik wysieje odmianę chronioną bez uiszczenia opłaty, naruszy wyłączne prawo hodowcy, co skutkuje sankcjami cywilnoprawnymi.
O czym należy pamiętać, nabywając nasiona lub sadzeniaki do siewu? Przede wszystkim, unikajmy tzw. „okazji” - nie nabywajmy do siewu materiału niekwalifikowanego z targowiska, ogłoszenia w prasie lub Internecie albo z „wymiany sąsiedzkiej”. Jeśli okaże się, że były to nasiona lub sadzeniaki odmiany chronionej, rolnik i sprzedawca mogą zostać obciążeni przez hodowcę wysokim odszkodowaniem za naruszenie wyłącznego prawa. Zgodnie z przepisami, do siewu możemy używać tylko materiału kwalifikowanego lub z własnego zbioru.
