Niestety, ze wszystkich groźnych jesiennych szkodników rzepaku śmietka jest na ich liście numerem jeden. Powodem tego jest, że nie ma zarejestrowanych środków do jej zwalczania. Populację śmietki ograniczają tylko zabiegi wykonywane w celu zwalczania gnatarza rzepakowca lub pchełek.
śmietki kapuścianej to muchówka – wygląda jak połowa muchy domowej. Jest długości od 5 do 6 mm i ma czerwoną plamkę na srebrzystobiałym czole. Samiec jest czarnoszary, samica brązowoszara. Larwa śmietki jest długości od 7 do 8 mm, żółtawobiała, bez wyraźnie wyodrębnionej głowy i bez odnóży. Poczwarka śmietki ma długość od 4 do 7 mm i jest brązowa w kształcie beczułki.
Formą zimującą śmietki w glebie jest poczwarka. Osobniki dorosłe opuszczają glebę w kwietniu lub maju i po tygodniu samice składają jaja długości 1 mm, po ok. 100 sztuk w małych złożach przy szyjce korzeniowej roślin żywicielskich. Po 4 – 8 dniach wylęgają się larwy, które początkowo żerują na korzeniach bocznych, później na korzeniach głównych i szyjce korzeniowej. Po 3 – 4 tygodniach larwy przepoczwarczają się (najczęściej w glebie, czasami w uszkodzonych roślinach). Drugie pokolenie śmietki pojawia się w lipcu i sierpniu, a trzecie we wrześniu i październiku opanowując młode rośliny rzepaku lub jego samosiewy.
Brązowe przebarwienia
i miejsca nadgniłe w szyjce korzeniowej i w korzeniach rzepaku to objawy działalności śmietki kapuścianej. W zewnętrznej warstwie korzenia, jak i we wnętrzu szyjki korzeniowej znajdują się chodniki z obumarłą tkanką, w której żerują larwy. Silnie uszkodzone rośliny mogą całkowicie obumierać. Rośliny uszkodzone przez śmietkę są łatwiej porażane przez suchą zgniliznę kapustnych. Z uwagi na brak zarejestrowanych insektycydów do zwalczania śmietki kapuścianej niezwykle istotne w jej ograniczaniu jest stosowanie izolacji przestrzennej od innych roślin kapustowatych, unikanie monokultury i uproszczeń w agrotechnice oraz zwalczanie chwastów kapustowatych. Przy zagrożeniu śmietką zaleca się nieco wcześniejszy siew i zwiększenie normy wysiewu.
Progi szkodliwości
śmietki kapuścianej są ustalone, mimo że nie ma aktualnie środków do jej zwalczania. W czasie obserwacji plantacji od września do listopada w fazie BBCH 15-19 1 progiem szkodliwości jest stwierdzenie śmietki w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni. Używając żółtych naczyń lub pułapek feromonowych określamy nalot muchówek na plantację, ale zagrożenie możemy też ocenić obserwując korzenie roślin (na plantacjach do 2 ha pobieramy 250 korzeni roślin wytypowanych losowo w 5 punktach po 50 sztuk. Na plantacjach wielohektarowych należy zwiększyć liczbę punktów obserwacyjnych o 1 (50 korzeni) na każdy kolejny hektar.
Środków nie ma
do zwalczania śmietki kapuścianej, ale ograniczają jej populację zabiegi chemiczne wykonywane w celu zwalczania pchełek i gnatarza rzepakowca.
Do zwalczania pchełek w rzepaku zarejestrowane są: Agria – Deltametryna 2,5 EC, Decis 2,5 EC, Decis Mega 50 EW, Delta 50 EW, Khoisan 25 EC, Patriot 100 EC i Spaviero. Przypomnę, że obserwację pchełki rzepakowej prowadzić należy we wrześniu i październiku (BBCH 12–19), gdzie progiem szkodliwości są 3 chrząszcze na 1 metrze bieżącym rzędu. Obserwacje pchełek ziemnych prowadzimy wcześniej (BBCH 10-15), a progiem szkodliwości jest 1 chrząszcz na 1 metrze bieżącym rzędu. Oczywiście w przypadku pchełek zwalczamy osobniki dorosłe.
Rejestrację do zwalczania gnatarza rzepakowca w rzepaku ma Decis Mega 50 EW i Delta 50 EW. Przypomnę, że obserwacje gnatarza należy prowadzić we wrześniu i październiku (BBCH 11–19). Zwalczamy larwy gnatarza po przekroczeniu progu szkodliwości , tj. stwierdzeniu 1 larwy na 1 roślinie.
Marek KALINOWSKI
