Warto przy tym dodać, że nawet utajony i niewielki niedobór cynku i boru znacznie ogranicza efektywność działania najbardziej plonotwórczego składnika – azotu. Kluczowym partnerem dla azotu jest cynk. To od niego najbardziej zależy efektywność wykorzystania azotu, ale i płodność ziaren pyłku. Bor pełniący istotne funkcje jest ważny, bo mało polskich gleb zawiera wystarczające jego ilości.
Cynk rozwinie korzeń
Cynk bierze m.in. udział w syntezie auksyn stymulujących wzrost systemu korzeniowego. Jest on niezwykle ważny, bo pozwala w nawożeniu kukurydzy zaoszczędzić znaczne ilości azotu. Aby spełnił swą korzystną rolę cynk musi być jednak zastosowany odpowiednio wcześnie – najpóźniej do fazy 4–5 liści kukurydzy (najlepiej do 3 liścia) w dawce 0,5 do 1,5 kg/ha. Tylko wtedy zadziała i wspomoże rozwój systemu korzeniowego. Dlaczego jest to tak istotne?
Cynk zastosowany odpowiednio wcześnie wzmaga pobieranie azotu w krytycznej fazie 5–6 liści, kiedy to powstają pierwotne zawiązki kolb. Roślina z dobrze rozbudowanym systemem korzeniowym pobierze więcej wody, fosforu i potasu i będzie odporniejsza na suszę i choroby. Podany roślinom cynk działa plonotwórczo również w kolejnych dwóch krytycznych dla kukurydzy fazach – w okresie kwitnienia (cynk zwiększa żywotność ziaren pyłku) i w okresie dojrzewania (rośliny bogate w cynk asymilują więcej dwutlenku węgla, zwiększają ilość węglowodanów w ziarniakach i tym samym podnoszą masę tysiąca ziaren).
Niewielkie niedobory cynku są utajone i niewidoczne, ale trzeba mieć świadomość, że nawet niewielki jego deficyt prowadzi do utraty od 10 do 15% plonu ziarna kukurydzy. Tyle plonu cynk uratuje w normalnym sezonie, a w latach niesprzyjających dla rozwoju kukurydzy, z suszą w lipcu, możemy uzyskać znacznie większą zwyżkę plonu. Wiele badań wskazuje na to, że stosując poprawne nawożenie, ale bez cynku, można uzyskać ten sam plon co przy zastosowaniu cynku i obniżeniu dawki azotu o 50%. Realnie, w praktyce rolniczej można jednak przyjąć, że stosując wczesne nawożenie cynkiem z dawki azotu wyliczonej pod zakładany plon można odjąć (zaoszczędzić) ok. 50 kg N, bez uszczerbku na plonie.
Cynk jest przede wszystkim składnikiem enzymów łańcucha fotosyntezy. Zwiększa odporność roślin na suszę i choroby oraz poprawia efektywność nawożenia azotowego. Niedobór cynku również prowadzi do zahamowania wzrostu roślin z powodu małej ilości auksyn – hormonów roślinnych stymulujących ten proces. Symptomem niedoboru cynku są białe pasy po obu stronach głównego nerwu liścia. Zwykle niedobór cynku pojawia się na glebach świeżo wapnowanych oraz przenawożonych fosforem.
Bor na płodność
i zaziarnienie
Kukurydza jest wdzięczna za dokarmianie borem, ale aplikacja tego składnika musi nastąpić najpóźniej na 3 tygodnie przed kwitnieniem i w dawce od 0,3 do 0,6 kg B/hektar. W przypadku tego składnika niedobory będą na roślinach bardzo widocznie. Niedobór boru w czasie kwitnienia prowadzi do zakłócenia procesu formowania kolb i objawia się guzikowatością kolb. Szczyty kolb nie są zaziarnione podobnie jak przy deficycie potasu.
Największe problemy z niedoborem boru pojawiają się w kukurydzy w lata suche, gdyż pierwiastek ten jest pobierany i transportowany w tzw. prądzie transpirującej wody. Dlatego, zwłaszcza w takich sezonach i w obliczu spodziewanej suszy, zalecane jest stosowanie tuż przed wyrzucaniem wiech boru oraz cynku, który poprawi w tej sytuacji płodność ziaren pyłku.
Oczywiście nie w każdym gospodarstwie takie zalecenie da się zrealizować z uwagi na wysokość roślin. Jeżeli nie, to w sytuacji zagrożenia suszą warto wykonać nawożenie tymi mikroelementami najpóźniej jak jest możliwy wjazd na plantację.
Bor decyduje o prawidłowym wzroście roślin i reguluje procesy kwitnienia, zawiązywania nasion oraz gospodarkę wodną roślin. Zwiększa również efektywność stosowanych nawozów NPK. Bor jest składnikiem najlepiej przyswajanym z gleb o odczynie lekko kwaśnym i obojętnym. Niedobory tego pierwiastka występują więc w glebach zarówno zbyt kwaśnych, jak i zasadowych.
Miedź i mangan
Te mikroelementy są mniej istotne niż cynk i bor, ale ich niedobór wywiera istotny wpływ na plonowanie. Miedź jest składnikiem enzymów oddechowych oraz utleniających. Niedostateczne odżywienie kukurydzy miedzią powoduje słabe zapylanie, zaburza rozwój ziaren oraz kolb. Mangan odpowiada za prawidłowy przebieg procesu fotosyntezy. Poza tym jest ważnym czynnikiem biosyntezy kwasów tłuszczowych, aktywuje wzrost rośliny, wiąże wolne rodniki powstające w warunkach stresowych.
Miedź to składnik enzymów oddechowych oraz utleniających. Niedostateczne odżywienie kukurydzy miedzią powoduje słabe zapylanie, zaburza rozwój ziaren oraz kolb. Charakterystycznym objawem braku miedzi jest słabe zawiązywanie kolb. Najbardziej wrażliwe są młode liście, które przy znacznym niedoborze tego pierwiastka, więdną i skręcają się. Często pojawiają się również na nich brązowe plamy. Długotrwały brak miedzi może spowalniać wzrost całej rośliny
Mangan odpowiada za prawidłowy przebieg procesu fotosyntezy. Poza tym jest ważnym czynnikiem biosyntezy kwasów tłuszczowych, aktywuje wzrost rośliny, wiąże wolne rodniki, powstające w warunkach stresowych. Mangan bierze głównie udział w fotosyntezie i w tworzeniu chloroplastów. Na glebach o wysokim pH występuje problem dostępności manganu.
Marek KALINOWSKI
