Odmiany hybrydowe żyta ozimego
W zakresie potencjału plonowania odmiany hybrydowe mają sporą przewagę nad odmianami populacyjnymi. Najlepsze hybrydy plonują w badaniach COBORU o kilkanaście procent powyżej wzorca. Tylko najlepsze odmiany populacyjne plonują na poziomie 90–95% wzorca. Daje to ponad 20-procentową przewagę plonowania mieszańców nad odmianami populacyjnymi.
Do najlepszych pod względem plonowania należą zwłaszcza najnowsze odmiany hybrydowe. Według zestawienia COBORU, najwyżej plonującymi odmianami hybrydowymi w ostatnim roku badań należą SU Fenn, Farmaleo, SU Fergusson, SU Atum, SU Einar i KWS Erebor. Najlepiej plonująca spośród nich odmiana SU Fenn uzyskała plon na poziomie 121% wzorca na poziomie a1 i 123% wzorca na poziomie a2. To w porównaniu z najlepiej plonującą odmianą populacyjną Dańkowskie Chantal więcej o 23% na poziomie agrotechniki a1 i aż o 28% więcej na poziomie agrotechniki a2.
W czołówce najwyżej plonujących odmian znalazła się także krótkosłoma odmiana KWS Erebor w 2024 r. plon 114% wzorca na poziomie a1. To odmiana bardzo interesująca. Zarejestrowana w br. jest pierwszą krótkosłomą mieszańcową odmianą żyta ozimego i wnosi istotny postęp w hodowli żyta ozimego. Obok wysokiego potencjału plonowania na poziomie najlepiej plonujących odmian mieszańcowych o tradycyjnym typie wzrostu, wyróżnia się wyraźnie krótszą słomą. Wysokość roślin odmiany KWS Erebor to zaledwie 103 cm, gdzie wysokość odmian mieszańcowych o tradycyjnym typie wzrostu wynosi 145–150 cm. To czyni tę odmianę bardzo odporną na wyleganie z maksymalną wyceną COBORU na 9 w skali 9-stopniowej.
Zobacz też: Pszenżyto ozime: Lista Odmian Zalecanych 2025
Duże różnice w odporności odmian hybrydowych
Jeżeli ktoś śledzi takie informacje przed każdym sezonem, zauważy, że systematycznie na LOZ przybywało odmian mieszańcowych. Od pięciu lat stanowią ponad 50% rekomendowanych odmian, w ub.r. i roku bieżącym udział ten wynosi 60% (na 30 odmian rekomendowanych 18 to hybrydy).
Aby uzyskiwać wysokie plony żyta trzeba je chronić i skracać. Najczęściej spotykanymi i najgroźniejszymi chorobami w uprawie żyta ozimego są: rdza brunatna, septorioza liści, rynchosporioza i mączniak prawdziwy. Odmiany różnią się tolerancją na sprawców tych chorób. Z doświadczeń COBORU w ub.r. wynika, że odmianami z największą odpornością na rdzę brunatną są populacyjne: Dańkowskie Kalcyt, Dańkowskie Turkus, Dańkowskie Kanter, Dańkowskie Hadron, Antonińskie i Dańkowskie Granat oraz mieszańcowe: SU Einar i SU Fenn. Natomiast najmniejszą odpornością na rdzę brunatną cechują się: KWS Dolaro, KWS Elebor, KWS Florano i KWS Britor.
Na septoriozę liści najbardziej odporne są Farmaleo, Tur i SU Fenn, a najmniej odporne: SM Temisto, Dańkowskie Kalcyt i Dańkowskie Alvaro. Duże różnice pośród odmian występują również w odporności na wyleganie, gdzie niekwestionowanym liderem jest wspomniana nowa i pierwsza odmiana krótkosłoma żyta KWS Erebor.
Jakościowa przewaga mieszańcowych odmian żyta
Poza przewagą w plonowaniu odmiany mieszańcowe mają też lepszą przydatność w żywieniu zwierząt i na rynku uzyskują lepsze ceny. Ale z żyta wypieka się też chleby i tutaj także odmiany mieszańcowe mają przewagę nad populacyjnymi. W produkcji żyta na cele piekarskie najważniejsza jest liczba opadania, a najwyższe wartości dla tej cechy mają najnowsze odmiany mieszańcowe. Liczba opadania, to podstawowy wskaźnik oceny mąki.
Najwyższe wartości dla tej cechy mają mieszańcowe odmiany: KWS Berado, KWS Inspirator, KWS Tayo, KWS Initiator i KWS Serafino. Pod względem wydajności mąki w pierwszej trójce są: KWS Valentor (wydajność 54,5%), Farmaleo (54,2%) i KWS Cursor (53,9%).
Listy Odmian Zalecanych żyta ozimego do siewu jesienią 2025 r. pokazujemy na mapie i tradycyjnie przedstawiamy charakterystykę kilku najczęściej rekomendowanych w kraju odmian (wg Listy opisowej odmian COBORU). Te rekomendacje zmieniają się i wpływ na to mają wyniki plonowania w doświadczeniach, a także susze w ostatnich sezonach. Najczęściej rekomendowaną odmianą żyta do siewu jesienią br. jest KWS Igor (rekomendacje w 15 województwach), a za nim w kolejności: Dańkowskie Kanter (14 woj.), KWS Gilnmor (12 woj.), KWS Jethro (8 woj.), KWS Pulsor (8 woj.) i SU Perspectiv (8 woj.). W sumie na tegorocznej Liście Odmian Zalecanych jest 12 odmian populacyjnych i 18 odmian mieszańcowych.
- KWS Igor - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus” tj. ze wzmocnioną odpornością na porażenie sporyszem), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na septoriozy liści – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego i rynchosporiozę – średnia, na rdzę brunatną i rdzę źdźbłową – dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren średnia, wyrównanie ziarna dość słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
- Dańkowskie Kanter - odmiana populacyjna, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plon ziarna powyżej najlepiej plonujących odmian populacyjnych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki poniżej średniej. Odporność na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i rdzę źdźbłową – dość duża, na mączniaka prawdziwego, rynchosporiozę i septoriozy liści – średnia. Rośliny średniej wysokości, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania dość wczesny. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna słabe, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania średnia, zawartość białka duża. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo mała, końcowa temperatura kleikowania dość wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
- KWS Glimor - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na septoriozy liści – duża, na pleśń śniegową i mączniaka prawdziwego – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, rdzę brunatną i rynchosporiozę – średnia, na rdzę źdźbłową – dość mała. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren i gęstość ziarna w stanie zsypnym średnie. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość duża, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania średnia. Tolerancja na zakwaszenie gleby duża.
- KWS Jethro - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plenność bardzo dobra. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę brunatną i septoriozy liści – dość duża, na pleśń śniegową, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia. Rośliny dość niskie, o dość dużej odporności na wyleganie.Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dość dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie dość duża, liczba opadania duża do bardzo dużej, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania bardzo wysoka. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna.
- KWS Pulsor - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa (z systemem „Pollen Plus”), przeznaczona do uprawy na ziarno. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki powyżej średniej. Odporność na rdzę brunatną i septoriozy liści – dość duża, na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową i rynchosporiozę – średnia, na pleśń śniegową – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia dość późny, dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren duża, gęstość ziarna w stanie zsypnym dość mała. Odporność na porastanie ziarna w kłosie i liczba opadania dość duże, zawartość białka mała do bardzo małej. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego duża do bardzo dużej, końcowa temperatura kleikowania bardzo niska. Tolerancja na zakwaszenie przeciętna.
- SU Perspectiv - odmiana mieszańcowa trójkomponentowa, przeznaczona do uprawy na ziarno. Plon ziarna bardzo duży. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki przeciętny. Odporność na choroby podstawy źdźbła, mączniaka prawdziwego, rdzę źdźbłową, rynchosporiozę i septoriozy liści – średnia, na rdzę brunatną – dość mała. Rośliny dość niskie, o przeciętnej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren dość duża, wyrównanie ziarna dobre, gęstość ziarna w stanie zsypnym średnia. Odporność na porastanie ziarna w kłosie przeciętna, liczba opadania dość duża, zawartość białka dość mała. Lepkość maksymalna kleiku skrobiowego bardzo duża, końcowa temperatura kleikowania wysoka do bardzo wysokiej. Tolerancja na zakwaszenie gleby dość duża.
Marek Kalinowski
