Kto jest światowym liderem importu nawozów?
Ekspert Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej Arkadiusz Zalewski przedstawia najnowsze dane dotyczące importu i zużycia nawozów w krajach Mercosur.
- Stosowane w rolnictwie krajów Mercosur nawozy mineralne pochodzą w przeważającej części z importu, a wszystkie kraje Mercosur są ich importerami netto. Brazylia jest największym światowym importerem tych środków produkcji. Zdecydowanie największy udział w imporcie do Brazylii ma Rosja, z której import nawozów do UE od 1 lipca tego roku objęty jest dodatkowymi cłami. Można zatem zaryzykować stwierdzenie, że żywność importowana z krajów Mercosur do UE jest w istotnym stopniu wyprodukowana dzięki nawozom z Rosji - wyjaśnia Arkadiusz Zalewski.
Ponieważ własna produkcja nawozów mineralnych we wszystkich krajach Mercosur pokrywa jedynie niewielką część zapotrzebowania, to import z roku na rok rośnie. Jak podaje Arkadiusz Zalewski, łączny import nawozów mineralnych do krajów Mercosur wzrósł z 11,1 miliarda dolarów w 2014 roku do 16,2 miliarda w 2024 roku.
Zużycie nawozów w UE i Mercosur
Zalewski podkreśla, że dynamika zużycia nawozów w UE i Mercosur przebiega całkowicie odmiennie. W Europie konsumpcja spada, podczas gdy w krajach Mercosur, szczególnie w Brazylii, rośnie wraz z ekspansją upraw i zwiększaniem intensywności nawożenia. Wyższe zużycie w krajach Mercosur wynika nie tylko z ekspansji areału, ale też z bardziej intensywnego modelu produkcji i klimatu umożliwiającego większą liczbę cykli uprawowych.
- W ciągu kilkunastu lat zużycie nawozów w UE zmalało średnio o kilkanaście procent, ale były takie kraje jak Niemcy czy Francja, gdzie ten spadek był jeszcze głębszy. Natomiast w krajach Mercosur zużycie w tym czasie wyraźnie wzrosło, w tym w Brazylii niemal podwoiło się. Wzrost zużycia nawozów w Brazylii wynikał z jednej strony ze zwiększenia intensywności nawożenia, z drugiej natomiast ze zwiększenia powierzchni upraw, np. soi o 90% i kukurydzy o 76%, które niemal wyłącznie są uprawami GMO - podsumowuje ekspert z IERiGŻ.
Wysoka intensywność nawożenia przekłada się zatem na większą produkcję roślinną oraz stale rosnące zapotrzebowanie na import nawozów.
Intensywność nawożenia
Arkadiusz Zalewski podkreśla, że różnice w zużyciu nawozów między UE a Mercosur dotyczą również poziomu nawożenia w przeliczeniu na hektar ziemi uprawnej.
- Przykładowo w Brazylii w odniesieniu do krajów UE stopień intensyfikacji produkcji roślinnej, w tym zużycia nawozów mineralnych, jest bardzo wysoki. Wyraźnie większe jest zużycie nawozów na hektar ziemi uprawnej, co ma związek m.in. ze specyfiką produkcji roślinnej w tym kraju - w jednym roku prowadzone są często 2 cykle produkcyjne, np. soja-kukurydza, soja-bawełna, a w niektórych bardziej sprzyjających rejonach Brazylii nawet 3, np. soja-kukurydza-fasola - wyjaśnia Zalewski.
Krótko mówiąc, większa liczba cykli uprawowych sprawia, że zapotrzebowanie na surowce nawozowe rośnie w Brazylii szybciej niż w krajach o klimacie umiarkowanym.
Zużycie nawozów na hektar i struktura importu
Jak podaje Arkadiusz Zalewski, średnie zużycie nawozów mineralnych w sezonie 2023/24 w Brazylii wyniosło 320 kilogramów na hektar ziemi uprawnej, podczas gdy średnia w UE wyniosła 116 kilogramów, a w Polsce 147 kilogramów.
Idąc dalej, w całym Mercosur średnie zużycie osiągnęło 208 kilogramów na hektar, czyli o 77 procent więcej niż średnio w UE, a w Brazylii ponad dwa i pół razy więcej. Struktura nawożenia różni się od europejskiej, w Brazylii dominuje fosfor i potas, a udział nawozów azotowych jest znacznie mniejszy, wyjaśnia ekspert.
Zagadnienie m.in. importu i zużycia nawozów mineralnych w UE i w krajach Mercosur było omawiane podczas konferencji „Ocena potencjalnych skutków utworzenia strefy wolnego handlu UE-MERCOSUR dla sektora rolno-żywnościowego UE”, którą 21 listopada 2025 r. zorganizował Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej.
źródło: IERiGŻ, wywiad własny
oprac. Agnieszka Sawicka
