Zbieraj ze zdrowych roślin
Amatorsko zbieramy nasiona z pospolitych gatunków, jakimi są m.in. nagietki, aksamitki, nasturcje, a z warzyw – koper ogrodowy, szczypiorek, rzodkiewka, cebula. Ogórek też do niedawna widniał na tej liście – teraz w uprawie są przede wszystkim odmiany heterozyjne, które nie nadają się ponownego wysiewu. Odmiany heterozyjne (F1) powstają w wyniku krzyżowania dwóch lub więcej linii rodzicielskich, które dają doskonałe wyniki w uprawie w pierwszym pokoleniu, cechuje je większa odporność na choroby, szkodniki i niekorzystne warunki, ale niestety nie powtarzają tych cech w kolejnych latach uprawy. Rośliny uzyskane z odmian heterozyjnych w drugim roku uprawy wydają słaby plon, czasem zupełnie inaczej wyglądają, tracą na smaku, wartości, a także mają zmieniony kształt. Jeżeli zatem wysialiśmy nasiona F1, nie zbierajmy z nich nasion – na kolejny sezon zaopatrzmy się w nasiona w sklepie ogrodniczym.
Nie wszystkie nasiona są F1, więc można pozyskać z własnych upraw. Nie zbieramy nasion z roślin porażonych chorobami, niedojrzałych, w dzień deszczowy czy tuż po opadach. Zbieramy tylko z roślin zdrowych, dobrze wyrośniętych, w pełni dojrzałych. Im wcześniej kwitnie dana roślina, tym wcześniej dojrzewają jej nasiona.
Jak rozpoznać właściwy termin zbioru?
Jeżeli chodzi o termin zbioru, trzeba być czujnym, by go nie przegapić. Nasiona w strączkach (fasola, groch, rzodkiewka) są dojrzałe, gdy ich okrywa zaczyna zasychać, zmieniać kolor i pękać, ale nie mogą być przejrzałe, bo zaczną same się rozsiewać. Jeśli wyjątkowo zależy nam na jakichś nasionach, a obawiamy się ptaków lub silnych wiatrów, załóżmy na rośliny woreczki z cienkiej organzy lub torebki papierowe. To również dobra metoda w przypadku owoców pękających, których nasiona szybko się rozsiewają. Należy jednak odczekać, by nie zakładać woreczków zbyt wcześnie ani na wilgotne owocostany.
Suszenie i czyszczenie nasion
Nasiona suszymy na sicie lub w woreczkach, w miejscu przewiewnym, ale nie w słońcu. Nasiona kopru, nasienniki pora, cebuli czy szczypiorku najlepiej ścinać przed południem, kiedy są lekko wilgotne. Jeśli chodzi o koper, to zbiera się przede wszystkim nasiona z baldachów pierwszego rzędu. Wtedy nasiona się nie osypią. Ścięte pędy kwiatostanowe wiesza się w przewiewnym miejscu powiązane w pęczki. Pod spodem należy rozłożyć papier, najlepiej biały, bo część nasion już zacznie się osypywać. Po dosuszeniu resztę nasion się otrzepuje. W przypadku pomidorów, dyni, papryki i melonów czekamy, aż owoce zaczną gnić. Muszą być wyrośnięte, zdrowe, dobrze dojrzałe i odpowiednio wybarwione. Po zbiorze należy je odłożyć na kilka dni w celu lepszego dojrzenia nasion. Po przekrojeniu na pół należy wydobyć nasiona, spłukać na sicie pod bieżącą wodą, by usunąć resztki miąższu, i wysuszyć na sicie, płótnie lub papierze.
Jak przechowywać nasiona?
Wysuszone i doczyszczone nasiona pakuje się w papierowe opisane torebki albo szczelnie zamykane słoiki. Do kolejnego sezonu trzyma się je w miejscu chłodnym i suchym.
Małgorzata Wyrzykowska
