Odchów kaczek – najtrudniejsze pierwsze tygodnie życia
Odchów kaczek jest najbardziej wymagający do 4. tygodnia życia. Do tego czasu nie funkcjonuje u nich gruczoł kuprowy, a układ termoregulacyjny organizmu pozostaje jeszcze niesprawny i w tym okresie kaczęta są dość wrażliwe na zimno. Należy więc zapewnić im zamknięte, ogrzewane pomieszczenie.
Bardzo ważna jest nie tylko temperatura powietrza, ale również podłoża w obiekcie. Dlatego po rozłożeniu ściółki w odchowalni, na dzień przed wstawieniem piskląt, należy pomieszczenie nagrzać. Wcześniej, jeszcze przed wyłożeniem ściółki, trzeba je, oczywiście, dokładnie umyć i zdezynfekować.
Jednodniowym kaczętom należy zapewnić temperaturę około 32°C, a potem można ją stopniowo obniżać do 28°C w drugim tygodniu i 24°C w trzecim. Podrośnięte kaczki pomiędzy 5. a 7. tygodniem powinny mieć zapewnioną temperaturę 18–20°C. Od 8. tygodnia temperatura wewnątrz budynku może być taka sama jak na zewnątrz.
Ogrzewanie i oświetlenie – kluczowe warunki w odchowalni
Kaczęta przywiezione z wylęgarni należy delikatnie wyjąć z koszy lub kartonów i postawić na ściółkę. Przez pierwsze godziny obserwujemy ptaki, czy podchodzą do karmideł i poideł. Jeżeli wystąpią trudności w pobieraniu paszy i wody, należy przyuczać do samodzielnego ich pobierania.
W pierwszych tygodniach po wstawieniu kaczek z wylęgarni zawiesza się w odchowalni promienniki (tzw. sztuczne kwoki), na wysokości 40–50 cm od podłoża, które dogrzewają pisklęta. Dookoła sztucznych kwok dobrze jest ustawić parawany o wysokości około 40 cm i średnicy 2 m, które usuwa się w 10. dniu życia piskląt. Parawany mają za zadanie skupiać pisklęta tuż przy sztucznej kwoce.
Młodym kaczkom należy zapewnić 16 godzin światła w ciągu doby, co sprzyja ich prawidłowemu rozwojowi. W pierwszym tygodniu życia wskazane jest nawet oświetlenie 24-godzinne, aby oswoiły się z pomieszczeniem. Kaczki są płochliwe i może dochodzić do zaduszeń i przygnieceń. Podczas tuczu powinny mieć zapewnione 10 do 16 godzin światła na dobę.
Obserwacja stada – jak rozpoznać niepokojące sygnały?
Podczas całego odchowu kaczek rzeźnych należy doglądać stada. Codzienna obserwacja pozwoli wychwycić we wczesnym stadium ewentualne anomalie zdrowotne. Dodatkowo obserwowanie zachowania kaczek pozwala stwierdzić, czy warunki panujące w odchowalni są dla nich optymalne. Utrzymanie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych w budynku pozwoli na ograniczenie w dużym stopniu występowania chorób.
W systemie ściołowym obsada kaczek powyżej 3. tygodnia życia to około 5 sztuk/m². W czasie trwania cyklu produkcyjnego należy pamiętać o dościelaniu podłoża w budynku. Zbyt wilgotna ściółka powoduje bowiem zwiększoną emisję amoniaku, siarkowodoru oraz dwutlenku węgla i sprzyja występowaniu pęcherzy piersiowych oraz zabrudzeń upierzenia. Zabrudzone poidła i karmidła przyczyniają się do rozwoju mykotoksyn, które są szkodliwe dla zdrowia i powodują straty ekonomiczne z powodu gorszego wykorzystania paszy i słabszych przyrostów masy ciała. Przy karmidle każdy ptak powinien mieć zapewnione 3,5–10 cm, a przy poidle 1,5–3 cm.
Pasze w przydomowym chowie kaczek – co warto podawać?
Kaczki najlepiej żywić mieszankami sypkimi lub granulowanymi, również w chowie ekstensywnym w pierwszych trzech tygodniach życia. Pasze granulowane są stosowane częściej, gdyż ich struktura przekłada się na lepsze wykorzystanie karmy. Średnie zużycie paszy na kilogram przyrostu masy ciała zależnie od rasy waha się od 2,5 do 3,3 kg. Gotowe pasze pełnoporcjowe są odpowiednio zbilansowane i pokrywają zapotrzebowanie na białko, energię, makro- i mikroelementy oraz witaminy. Dodatkowo zawierają w swoim składzie probiotyki i kwasy organiczne.
W systemie ekstensywnym żywienie kaczek oparte jest na naturalnym pożywieniu. Już 4–8-tygodniowe kaczki mogą korzystać z pasz objętościowych. Do roślin najchętniej zjadanych przez kaczki należą zielonki, a także marchew, parowane ziemniaki, sałata, pokrzywa czy komosa. Pasze te mogą być zadawane na wybiegach. Kaczki mogą być również wypuszczane na pola obsiane roślinami.
Kaczki chętnie pobierają uboczne produkty przemysłu rolno-spożywczego, jak młóto browarniane, serwatkę, kiełki słodowe i wysłodki buraczane. W systemie półintensywnym pełnoporcjowe pasze w pierwszym okresie żywienia powinny być podawane do woli. Natomiast później skład dawki stanowią w 60% zboża, 10% rośliny strączkowe, a resztę ziarno kukurydzy, śruty poekstrakcyjne, mieszanki mineralno-witaminowe. Najbardziej wartościowe w żywieniu kaczek są śruta kukurydziana, jęczmienna, pszenna, pszenżytnia oraz ziarno owsa.
Żywienie gospodarskie – czego unikać w domowych mieszankach?
Jeżeli stosujemy jedynie pasze gospodarskie, należy dodatkowo podawać kaczkom mieszankę mineralną złożoną z kredy pastewnej i żwiru oraz dwa razy w tygodniu zestaw witamin.
Warto pamiętać, żeby podczas tuczu sposobem gospodarskim nie przekraczać w dziennej dawce pokarmowej 5% śruty rzepakowej, 10% buraków, 10% roślin strączkowych, 15% kiszonek, 15% poekstrakcyjnej śruty sojowej, 15% mleka i jego przetworów, 30% zielonek, 40% zbóż, w tym owsa 10%, 40% ziemniaków parowanych i marchwi.
Mięso kacze – wartości odżywcze i zalety spożycia
Kaczki charakteryzuje szybkie tempo wzrostu i większa odporność w porównaniu z innymi gatunkami drobiu. Dostarczają też dużą ilość wartościowego mięsa, choć jego spożycie u nas w kraju jest niewielkie. Tymczasem jest ono bogate w białko, zawiera witaminy z grupy B, w tym witaminę B12, która jest ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, oraz kwas foliowy, ma dobry profil kwasów tłuszczowych.
Przyzagrodowy chów kaczek daje możliwość otrzymania smacznego mięsa. Intensywny odchów kaczek pekin trwa 7–8 tygodni, zaś przyzagrodowy około 9–10 tygodni. Ptaki po tym czasie uzyskują masę ciała do 3,5 kg. Kaczki piżmowe odchowuje się dłużej, ale kaczory mogą finalnie ważyć nawet 4–4,5 kg.
Rasy kaczek – które wybrać do małego gospodarstwa?
Obok tradycyjnych i znanych ras można utrzymywać te rzadsze, które uatrakcyjnią podwórko. Ciekawą rasą kaczek jest rouen. Są to duże, mięsne kaczki pochodzące z Francji.
Dziób, głowa i szyja kaczora są zielonkawe, natomiast pozostałe pióra mają barwę szarobrązową, z wyjątkiem turkusowego lusterka na skrzydłach. Mieszańce te cenione są ze względu na bardzo smaczne mięso oraz wygląd przypominający upierzeniem dziką kaczkę.
Z kolei kaczki czubate są to zwykle niewielkie ptaki o masie ciała 2–2,5 kg. Ponieważ największy wkład w utrwalenie dużego czuba na głowie włożyli Holendrzy, nazywa się je bardzo często holenderskimi. Są one mniej odporne na zmienne warunki środowiska niż pozostałe rasy, co tłumaczyć można brakiem części kości czaszki. Pewna mutacja w przeszłości sprawiła, że oprócz kacząt zdrowych z jaj wykluły się kaczęta pozbawione całkowitej ochrony najważniejszego organu ciała, czyli mózgu.
Natura sprawiła, że miejsce braku kości zaczęło porastać dużo grubszą skórą i piórami – wszytko po to, aby uchronić newralgiczne miejsce. U coraz starszej kaczki owa ochrona wraz ze wzrostem ciała robi się grubsza i okazalsza, osiągając wygląd ozdobnego dla hodowcy czuba.
Ciekawe rasy kaczek – nie tylko pekin i piżmowa
Jednym z gatunków, od których pochodzą współcześnie żyjące użytkowe rasy kaczek, jest kaczka piżmowa. Wygląd dzisiejszych kaczek piżmowych niewiele się zmienił od czasów jej udomowienia. Należą do ogólnoużytkowego typu kaczek i mogą być hodowane zarówno w kierunku produkcji jaj, jak i mięsa. Charakteryzują się dobrą nieśnością oraz wydajnością rzeźną. Ich mięso ma posmak dziczyzny i jest drobnowłókniste. Kaczki te dobrze wysiadują jaja oraz są troskliwymi matkami. Możliwe jest również krzyżowanie ich z popularnymi kaczkami typu pekin, dzięki czemu można uzyskać niepłodne mieszańce (mulardy) charakteryzujące się ciekawym wyglądem i bardzo dobrą mięsnością.
Idealne do chowu w małych gospodarstwach są kaczki dworki. Cechuje je bardzo atrakcyjne czarno-białe upierzenie, a także szybkie przyrosty masy ciała, małe otłuszczenie i dobre umięśnienie. W związku z tym, że wyhodowano je w Polsce, bardzo dobrze czują się w naszej strefie klimatycznej i są szczególnie polecane do gospodarstw.
Dominika Stancelewska
