Coraz więcej niekastrowanych knurków – czy rynek to zaakceptuje?
W ciągu ostatnich dziesięciu lat w Europie stopniowo wzrasta też liczba niekastrowanych samców, ale wymaga to większej aprobaty ze strony zakładów ubojowych, które obawiają się wystąpienia zapachu knura i braku akceptacji u odbiorców.
Tucz bez kastracji – tańszy, ale z problemami
Można tuczyć świnie bez kastracji, co kosztuje mniej wysiłku i dodatkowej pracy dla rolników, ale zbyt na takie zwierzęta jest mocno ograniczony, a poza tym trzeba się liczyć z gorszą ceną płaconą za tuczniki. Zwierzęta niewykastrowane są też bardziej agresywne. Trzeba również wziąć pod uwagę niższą wybojowość, gdyż przemysł przetwórczy nie zawsze może wykorzystywać poszczególne elementy tuszy knurów w taki sam sposób jak kastrowanych ze względu na zmianę ich właściwości. Knury mają pozostawione jądra, które w rzeźni traktowane są jako odpad. Produkcję niekastrowanych knurków w UE szacuje się na 45 mln sztuk, czyli 17% uboju. Immunokastracja stanowi około 1% uboju. Warto nadmienić, że kastracja immunologiczna nie ma niekorzystnego wpływu na jakość mięsa. Polega ona na szczepieniu samców, powodującym okresowe ograniczenie pracy jąder u knurów, przez co substancje odpowiedzialne za nieprzyjemny zapach mięsa oraz niepożądane zachowania są praktycznie wyeliminowane.
Czytaj więcej: Kastracja źle wpływa na prosięta z niską masą urodzeniową
Społeczny sprzeciw wobec kastracji bez znieczulenia
Kastracja chirurgiczna knurków wykonywana bez znieczulenia jest zabiegiem weterynaryjnym budzącym sprzeciw społeczny, dlatego coraz to nowsze przepisy poprawiające dobrostan świń sprawiły, że od 2022 roku chirurgicznej kastracji bez znieczulenia zakazała Francja. W Niemczech nastąpiło to jeszcze wcześniej, bo w 2021 roku. Zazwyczaj do tego celu używa się tam gazu – izofluranu, gdyż znieczulenie wziewne jest tańsze niż iniekcyjne, a poza tym może być wykonywane przez samych rolników po odbyciu szkolenia i uzyskaniu uprawnień. W porównaniu ze znieczuleniem iniekcyjnym wiąże się też z krótszą fazą wybudzania prosiąt. Oczywiście jest to czasochłonna metoda kastracji, a jej koszt szacowany jest na 2 euro na prosię.
Izofluran – rewolucja czy zagrożenie dla rolników?
Ponieważ duży nacisk kładzie się na ograniczanie bólu, aby uniknąć cierpienia świń, zabieg chirurgiczny w znieczuleniu wziewnym odbywa się z jednoczesnym podawaniem leków przeciwbólowych. Do wykonywania takiej kastracji potrzebne są specjalne urządzenia, a rolnicy muszą wykastrować co najmniej 200 knurków w znieczuleniu wziewnym pod nadzorem lekarza weterynarii, aby uzyskać certyfikat dopuszczający do samodzielnego wykonywania zabiegu. Izofluran to środek, który ma silne działanie usypiające, rolnicy obawiają się więc, że w przypadku niewłaściwego podawania, może być niebezpieczny dla ich zdrowia. Według ekspertów jest to mało prawdopodobne.
Dania – wzór jakości czy dodatkowe koszty dla rolników?
Produkcja niekastrowanych knurków w Danii stanowi 7% i jest przeznaczona głównie na rynek krajowy. Producent ponosi opłatę w wysokości 3,50 euro na świnię na pokrycie kosztów analizy i klasyfikacji. Pozostałe samce są kastrowane w znieczuleniu miejscowym (93%). Nie jest to wymóg prawny, ale od 2019 roku obowiązek dla producentów świń w ramach duńskiego programu jakości. Tamtejsze ministerstwo rolnictwa zapowiada zaostrzenie przepisów i wprowadzenie prawnego zapisu o konieczności stosowania znieczulenia przy kastracji, choć organizacje branżowe wskazują, że wymóg ten już jest powszechnie spełniany. W Danii dopuszcza się również kastrację w znieczuleniu ogólnym, na przykład z użyciem dwutlenku węgla (CO2).
Czytaj więcej: Żywienie i genetyka zamiast kastracji? Strategie na pozbycie się zapachu knura
Hiszpania – kraj, gdzie kastracja knurków to rzadkość
W Hiszpanii produkcja niekastrowanych knurków była powszechną praktyką, zanim pojawiły się obawy o dobrostan zwierząt. Tamtejsze rzeźnie nie wykrywają zapachu knura, a brak kastracji nie ma wpływu na stawki płacone za tuczniki. Waga ubojowa zwierząt jest niższa i wiek uboju młodszy, aby zminimalizować potencjalne ryzyko wystąpienia zapachu knura. Kastrowane są tylko najcięższe świnie iberyjskie, które stanowią 7% uboju.
W Niderlandach produkuje się 5,4 mln niekastrowanych knurków zgodnie z programem jakości powiązanym z dobrostanem zwierząt. Kastrację w znieczuleniu ogólnym z użyciem CO2 wykonuje się u 3 mln prosiąt. Immunokastracja jest słabo rozwinięta. Z kolei w Niemczech immunokastracja dotyczy około 5% ubijanych tuczników.
Dominika Stancelewska
