Duński i amerykański system odchowu jałówek - który jest lepszy?

Kiedy zaczyna się rozwój gruczołu mlekowego u jałówek?

Liczne badania wskazują, że w rozwoju gruczołu mlekowego, który m.in. warunkuje przyszłą wydajność mleka, najważniejsze są dwa okresy: pierwsze 8 tygodni życia oraz okres od połowy 4. miesiąca życia do momentu osiągnięcia dojrzałości płciowej, czyli do 10. miesiąca życia. Każdy hodowca chciałby więc wiedzieć, jakie powinny być odpowiednie przyrosty masy ciała jałówek w tym okresie.

Czym różni się duński model odchowu jałówek od amerykańskiego?

Od kilku już lat, w podejściu do żywienia jałówek przed osiągnięciem dojrzałości płciowej istnieją dwa modele odchowu: duński i amerykański.

Duńczycy potwierdzili badaniami, że energetyczne przekarmianie jałówek w okresie od 4. miesiąca życia do osiągnięcia przez nie dojrzałości płciowej powoduje, że oprócz zwiększonych kosztów „mocnej dawki”, jałówka będzie w przyszłości produkowała o 20 – 30% mleka mniej niż wynikałoby to z jej możliwości genetycznych. Duńczycy tłumaczą to w następujący sposób: w organizmie intensywnie żywionej jałówki, której krew szybko krąży przez wątrobę, metabolizowana jest znaczna ilość hormonu wzrostu odpowiedzialnego za rozwój gruczołu mlekowego. A zatem, dawki energetyczne dla jałówek w tym okresie zmniejszają nawet o 45% poziom somatotropiny, prowadząc tym samym do mniejszego udziału tkanki parenchymatycznej w wymieniu, którą z kolei zastępuje tkanka tłuszczowa. Według duńskich uczonych, szybkie tempo wzrostu młodych jałówek może pogarszać rozwój gruczołu mlekowego, dlatego zalecają przyrosty nie większe niż 700 g/dzień. Ale, aby osiągnąć 570 kg w wieku 24 miesięcy niezbędny jest przyrost 820 g/dzień, tak więc wydaje się, że ten model zawodzi, bowiem gdy myślimy o kryciu jałówek w wieku 13 – 14 miesięcy, to przyrosty na poziomie ok. 700 g dziennie są niewystarczające.

Z kolei amerykańscy uczeni przekonują, że warto dbać o dobre przyrosty jałówek (nawet 1 kg dziennie), bo im więcej przyrasta jałówka od odsadzenia do krycia, tym większej wydajności mlecznej możemy się spodziewać. Pod jednym jednak warunkiem – przyrost wagi następuje w białku, a nie w tłuszczu młodego organizmu.

Obecnie w modelach żywienia jałówek, w okresie od 4. miesiąca do uzyskania dojrzałości płciowej, zaleca się zapewnienie wystarczającego poziomu dobrej jakości białka w dawce, aby umożliwić zwierzętom osiąganie dobrych przyrostów. Zaleca się więc podawanie w tym czasie 750 – 1000 g paszy białkowej. 7-miesięczna jałówka otrzymuje ok. 500 g śruty rzepakowej, 250 – 300 g śruty sojowej i pewną ilość mocznika, a także sianokiszonkę z traw lub lucerny oraz dodatki mineralne. Najlepiej, gdy wszystkie składniki są dobrze ze sobą wymieszane.

Jeżeli w tym czasie będziemy przekarmiać jałówki zamiast komórek parenchymatycznych w wymieniu powstawać będą komórki tłuszczowe, co oznacza, że wymię staje się tłuste.

• Optymalny wiek pierwszego wycielenia w większości stad to 22 – 24 miesiące, ale aby uzyskać najlepsze wyniki od własnych jałówek, muszą być one odpowiednio wyrośnięte

Jakie są najnowsze zalecenia dotyczące żywienia cielnych jałówek?

A jak żywić jałówki w czasie ciąży? Otóż, jak podaje większość zaleceń, w okresie ciąży jałówki powinny przyrastać od 750 do 800 g na dobę, przy czym ważną zasadą jest skarmianie w tym czasie dawki o umiarkowanej koncentracji energii i białka ogólnego, tak by utrzymać właściwą kondycję zwierząt. Jałówka w dniu porodu powinna mieć kondycję nie większą niż 3,5 w skali BSC oraz widoczne 3 żebra. Na tydzień przed porodem jej masa ciała powinna wynosić 95% masy ciała krowy w trzeciej laktacji, a tydzień po wycieleniu 85% tej masy ciała.

Beata Dąbrowska
Zdjęcia: Beata Dąbrowska

Artykuł ukazał się w Tygodniku Poradniku Rolniczym 3/2023 na str. 48. Jeśli chcesz czytać więcej podobnych artykułów, już dziś wykup dostęp do wszystkich treści na TPR:  Zamów prenumeratę.