Późne międzyplony ścierniskowe - jakie rośliny wysiać?

Dzisiaj przedstawiamy uproszczoną agrotechnikę międzyplonów ścierniskowych o krótkim okresie wegetacji (45–60 dni) i szybko rosnących po wschodach. Do takich roślin należą m.in. rzodkiew oleista (bardzo dobry międzyplon dla ziemniaków), gorczyca biała (bardzo dobry międzyplon dla buraków cukrowych uprawianych w mulcz), facelia i w uzasadnionych zmianowaniem przypadkach rzepak. Powinniśmy je wysiać najpóźniej do połowy sierpnia.

Jeżeli zamierzamy uprawiać gorczycę białą na paszę nie powinniśmy zwlekać z siewem i najlepiej jest go wykonać najpóźniej w pierwszej dekadzie sierpnia w ilości 15–20 kg nasion/ha. Pamiętajmy, że ta zielonka nie może być podstawą żywienia przeżuwaczy, ale w latach suchych może być cenną paszą alternatywną. Wyboru gorczycy na poplon należy unikać w gospodarstwach z dużym udziałem w strukturze zasiewów rzepaku i innych roślin kapustnych.

Zbiór na cele paszowe należy wykonać przed kwitnieniem gorczycy – potem bardzo szybko drewnieje i zwierzęta omijają takie rośliny. Zielonkę można skarmiać bezpośrednio, wypasać, a nawet kisić (koniecznie z dodatkami wspomagającymi zakiszanie; dobrą kombinacją jest kiszenie gorczycy razem z kukurydzą).

• Uniwersalną rośliną międzyplonową, którą można uprawiać na paszę i np. wypasać  lub uprawiać na mulcz pod buraki wyniszczającą populację mątwika jest gorczyca biała

Z jednego hektara gorczycy białej uprawianej w poplonie można uzyskać w sprzyjających warunkach pogodowych nawet do 40 t zielonki.

W Krajowym Rejestrze wpisanych jest 14 odmian gorczycy białej: Ascot, Bamberka, Bardena, Barka, Borowska (powoduje wzróść liczebności mątwika), Concerta, Dara, Maryna, Metex, Nakielska (powoduje wzrost liczebności matwika), Radena, Rota, Tango i Warta.

W przypadku uprawy gorczycy na mulcz pod buraki cukrowe trudnością jest ustalenie optymalnego terminu siewu, aby rośliny nie wybujały. Siew zbyt wczesny powoduje, że gorczyca wyrasta za mocno i zawiera za dużo włókna. Poplon nie może zakwitnąć, gdyż utrudnia to siew bezpośredni i siew w mulcz doprawiony agregatem uprawowym. W Polsce centralnej najodpowiedniejszym terminem siewu gorczycy na mulcz pod buraki jest 1 września. W uprawie na mulcz, po zbiorze zbóż należy zebrać słomę, wykonać orkę siewną, a następnie wysiać gorczycę w ilości około 20-25 kg na ha. Jeśli gleba zasobna jest w fosfor i potas wystarczy zasilić gorczycę azotem w ilości 40 - 60 kg N/ha. Rośliny pozostawia się na zimę, w czasie której przemarzają, zasychają i na wiosnę nie stanowią większego problemu w czasie uprawy gleby pod buraki.

• Rzodkiew oleista jeszcze skuteczniej niż gorczyca biała wabi i niszczy mątwika burakowego. Jest też doskonałym rozwiązaniem na walkę z nicieniami atakującymi ziemniaki. Można ją uprawiać w czystym siewie, ale jest też dobrym składnikiem mieszanek międzyplonowych

Oczywiście mulcz z gorczycy, ale tylko odmian mątwikobójczych, ma duże znaczenie fitosanitarne. Gorczyca wabi i niszczy nicienie. Z punktu widzenia maksymalnego odmątwiczenia stanowiska, gorczycę należałoby wysiać jak najwcześniej, zaraz po żniwach. Im wcześniejszy siew gorczycy, tym lepszy efekt zwalczania nicieni.

Rośliny muszą bowiem wytworzyć głęboki system korzeniowy, którego wydzieliny byłyby w stanie wywabić larwy z cyst.

Rzodkiew oleista jest wykorzystywana głównie jako roślina pastewna z przeznaczeniem na paszę. Duże znaczenie ma także jej uprawa na przyoranie (jako zielony nawóz), jak również do przygotowania mulczu np. pod buraki. Jako roślina fitosanitarna jeszcze lepiej niż gorczyca biała ogranicza populację mątwika burakowego.

Na międzyplon rzodkiew może być uprawiana praktycznie na każdej glebie. Np. odmiany Adagio, Colonel, Pegletta i Romesa posiadają właściwości ograniczania liczebności populacji mątwika burakowego (o ok. 50%), przy czym zdecydowanie silniej ogranicza tę populację uprawa rzodkwi w plonie głównym. Odmiana Siletta Nova jest natomiast bardzo dobrą odmianą pastewną do użytkowania na zielonkę. Przed wyborem odmian rzodkwi oleistej warto zapoznać się z cechami i zleceniami hodowców.

W przypadku uprawy w poplonie wysiew rzodkwi w wąskie rzędy na głębokość 2–4  cm należy wykonać jak najszybciej po zbiorze przedplonu. Optymalna obsada roślin wynosi 80–120 nasion/m2 i uzyskuje się ją wysiewając (zależnie od odmiany i masy tysiąca nasion)

25–30 kg nasion na hektar.

Roślinę tę poleca się na gleby lekkie. Ma małe wymagania w stosunku do temperatur powietrza i uwilgotnienia. Jest bardziej wytrzymała na chłody niż słonecznik. Pole do siewu facelii ze względu na jej bardzo drobne nasiona musi być przygotowane bardzo starannie. Należy wykonać płytką orkę, zastosować wał (np. pierścieniowy) i przebronować. Na ha, na ściernisko, stosujemy 50–60 kg N, 40–50 kg P2O5, 60–80 kg K2O. W siewie czystym wysiewamy 5–8 kg nasion/ha, w rzędy co 15–18  cm, na głębokość 1–2 cm.

• Facelia wchodząc w rozwój generatywny bardzo szybko drewnieje. Na paszę można ją wykorzystywać zanim wykształci pąki kwiatowe

W Krajowym Rejestrze znajduje się 7 odmian facelii błękitnej: Anabela, Angella, Asta, Atara, Lisette, Natra i Stala. W mieszankach międzyplonowych najlepszym komponentem dla facelii jest seradela i wyka ozima. Skład przykładowej mieszanki może być następujący: facelia 4 kg/ha + wyka ozima 40 kg/ha (mieszanka bardzo polecana przy późniejszym siewie poplonu). Facelia jest bardziej wytrzymała na chłody niż np. słonecznik, ale koszenie zielonki najlepiej rozpoczynać gdy rośliny osiągną wysokość 30  cm. Zwlekanie ze zbiorem powoduje, że po wykształceniu pąków kwiatowych łodygi stopniowo drewnieją i włoski pokrywające roślinę stają się ostre. Zielonka ma wtedy małą wartość pokarmową i mniejszą smakowitość. Z ha poplonowej facelii można uzyskać 15–20 t zielonki.

Na międzyplon ścierniskowy można wysiewać rzepak, ale niestety zdarza się, że poplon rzepaku wchodzi po zbiorze rzepaku. Taka plantacja zakłada się właściwie sama, bo osypanych nasion rzepaku wystarczy, aby poplon szybko zazielenił pole.

• W gospodarstwach uprawiających rzepak, uprawa w poplonie rzepaku jest najgorszym rozwiązaniem z możliwych

Niestety, w gospodarstwach uprawiających rzepak taki poplon rzepaku jest najgorszym rozwiązaniem z możliwych. Daje przede wszystkim korzyści dla chorób grzybowych (suchej zgniliźnie kapustnych i kile), a także szkodników. Jest punktem zaczepienia dla kontynuowania rozwoju przez chorób rzepaku (głównie suchej zgniliźnie kapustnych) i siedliskiem dla jesiennych szkodników rzepaku(pchełce rzepakowej, śmietce kapuścianej i ślimakom). Takie postępowanie znacznie zwiększa ryzyko zasiedlenia stanowiska przez kiłę kapusty