Złotówka w sklepie, grosze dla rolnika - WIR pokazuje skalę problemu
Według opracowania Grzegorza Wysockiego z Wielkopolskiej Izby Rolniczej współczesne łańcuchy dostaw żywności są długie i złożone, a rolnicy w Polsce otrzymują tylko niewielką część ceny końcowej produktów.
- Rolnik to fundament łańcucha, a nie jego margines. To rolnik wstaje przed świtem, pracuje w rytmie natury i w pocie czoła, inwestuje w nasiona, paszę, nawozy, maszyny, a przede wszystkim - w swój czas, zdrowie i niepewną przyszłość - czytamy w opracowaniu Grzegorza Wysockiego.
WIR podkreśla, że w wielu przypadkach rolnicy otrzymują zaledwie 5-15% końcowej ceny produktu, podczas gdy reszta trafia do pośredników, przetwórców, hurtowników i sieci handlowych.
Marże rosną, ale nie dla rolników
Izba zauważa, że zyski w łańcuchu dostaw nie są dzielone sprawiedliwie: - W drodze od pola do stołu produkt pokonuje wiele etapów, a z każdym z nich wzrasta jego cena końcowa. Jednak zyski z tej drogi nie są dzielone równo ani uczciwie. Najmniej zarabiają ci, bez których cały system w ogóle by nie istniał - rolnicy - podkreśla Grzegorz Wysocki.
W opracowaniu WIR wskazano, że obecny system premiuje siłę negocjacyjną pośredników i sieci handlowych, a rolnicy mają ograniczoną możliwość obrony swoich interesów.
Brak sprawiedliwego podziału marż zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu
WIR podkreśla, że niesprawiedliwy podział zysków może zagrozić produkcji żywności i stabilności rynku rolnego w Polsce:
- Jeśli rolnik nie jest w stanie utrzymać się z pracy na roli, to przestaje produkować. (...) Utrata bazy produkcyjnej to prosta droga do uzależnienia się od importu i osłabienia bezpieczeństwa żywnościowego kraju - czytamy w opracowaniu Grzegorza Wysockiego.
Izba wskazuje, że maleje liczba małych i średnich gospodarstw, a młodzi ludzie coraz rzadziej podejmują pracę w rolnictwie. Brak godziwego wynagrodzenia ogranicza również inwestycje w innowacje i zrównoważony rozwój.
Rozwiązania proponowane przez WIR
W opracowaniu przygotowanym przez Grzegorza Wysockiego dla WIR przedstawiono konkretne propozycje, które mogą zwiększyć udział rolników w marżach:
- Transparentność cenowa - WIR podkreśla, że konsumenci powinni wiedzieć, ile z każdej złotówki trafia do rolnika, co może zwiększyć presję na uczciwy podział zysków.
- Handel bezpośredni i kooperatywy - według Izby skrócenie łańcucha dostaw przez targowiska, sklepy farmerskie i grupy producenckie pozwala rolnikom zwiększyć udział w marży końcowej i wzmocnić pozycję negocjacyjną.
- Polityka publiczna i regulacje - Izba rekomenduje wprowadzenie przepisów ograniczających nadużycia dużych sieci handlowych i wymuszanie uczciwych cen skupu.
- Świadome wybory konsumentów - WIR zaznacza, że kupowanie lokalnych produktów i sprawdzanie ich pochodzenia pozwala konsumentom realnie wspierać rolników i promować sprawiedliwy system wynagradzania.
„Sprawiedliwość to nie dobroczynność - to inwestycja”
- Sprawiedliwość to nie dobroczynność - to inwestycja. Sprawiedliwy rozkład marż w łańcuchu dostaw to nie tylko kwestia ekonomii - to fundament etyki biznesu. (...) Rolnik nie powinien być na końcu kolejki po resztki z zysku. Powinien być partnerem - szanowanym i wynagradzanym uczciwie - akcentuje Grzegorz Wysocki z WIR.
WIR podkreśla, że sprawiedliwy podział marż nie oznacza równego podziału, lecz taki, który uwzględnia realny wkład, ryzyko i wartość dodaną każdego ogniwa. Izba ostrzega, że jeśli jedno ogniwo zostanie pominięte, cały system traci stabilność.
Agnieszka Sawicka na podstawie opracowania Grzegorza Wysockiego WIR
