Lucerna - wielki uzdrowiciel
Lucerna siewna po angielsku nazywana jest lucerne albo alfalfa. Ta druga nazwa pochodzi z języka arabskiego i oznacza „ojca całej żywności”. Nazwa nawiązuje do jej właściwości wzmacniających i leczniczych.
Lucerna jest ludziom znana już od starożytności. W Persji ok. 500 lat p.n.e. używano jej do karmienia koni rasy kapadockiej. W pierwszych wiekach nowej ery lucerna była już powszechnie uprawiana na półwyspie Apenińskim.
Franz Bauer, XIX-wieczny austriacki ilustrator botaniczny i miłośnik lucerny podobno mawiał, że "co jest dobre dla prosiaczków jest i dobre dla dzieciaczków” i nazywał lucernę „wielkim uzdrowicielem”.
Lucerna siewna należy do roślin motylkowatych drobnonasiennych i stanowi dobrej jakości bazę paszową w postaci zielonki, kiszonki czy słomy. Uprawa nie jest skomplikowana, może się opłacać, a od 2010 r. można otrzymać dotację, tzw. specjalną płatność obszarową do powierzchni upraw roślin strączkowych i motylkowatych drobnonasiennych, jeśli występuje w plonie głównym.
Wymagania uprawowe lucerny siewnej
Lucerna preferuje stanowisko słoneczne, ciepłe, suche o glebach dobrej jakości, które są zasobne w składniki mineralne, przepuszczalne i szybko nagrzewające. Najlepiej, aby należały do kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego lub żytniego bardzo dobrego o wysokiej zasobności w wapń. Wymaga gleb o odczynie obojętnym lub lekko alkalicznym (pH=6,5–7,2), w przypadku stwierdzenia niższego pH należy przed orką zimową wykonać wapnowanie gleby (1–3,5 CaO/ha).
Choć sama roślina jest odporna na mróz, to jej siewki są wrażliwe na wiosenne przymrozki, które mogą uszkadzać szyjki korzeniowe i powodować zamieranie. Nie zaleca się więc uprawiania lucerny w rejonach nadmorskich i górskich, gdzie panuje chłodniejsza i wietrzna pogoda. Przed założeniem plantacji stanowisko powinno być dobrze odchwaszczone - szczególnie groźny jest perz i jego rozłogi. Odchwaszczanie możemy wykonywać ręcznie lub mechanicznie, lucerna bardzo źle reaguje na działanie herbicydów.
Ze względu na życie w symbiozie z bakteriami brodawkowatymi nie wymaga szczególnego nawożenia azotem, wystarczy tylko przedsiewna dawka w ilości ok. 20–25 kg/ha. Ważniejsze jest coroczne nawożenie fosforem i potasem, ok. 80–90 kg P i 120 kg K na 1 ha.
Jak siejemy lucernę?
Lucernę siewną rozmnaża się przede wszystkim przez wysiew nasion, który należy go przeprowadzić wiosną (koniec IV- początek V). Jako że lucerna jest rośliną ciepłolubną, najlepiej rozwija się w temperaturze ok. 20-25°C. Niekiedy rolnicy stosują także wysiew letni, jednak trzeba sprawdzić czy to się opłaca, chociażby ze względu duże ryzyko wystąpienia suszy.
Nasiona wysiewamy w rzędy oddalone od siebie o ok. 15 cm. w ilości ok. 0,5 kg. na 500 m2. Ważne, aby nasiona pochodziły z pewnego źródła i były wolne od patogenów, gdyż tylko wtedy ich wschody będą odpowiednio liczne, a rośliny zdrowe. Dodatkowo watro je zaprawić przed siewem środkiem przeciw zgorzeli siewek.
To co ważne, to fakt, że po wysiewie lucernę należy obserwować. Dlaczego? Przeczytaj nasz artykuł: Lucernę po wysianiu należy obserwować,
Właściwości lucerny siewnej - to nie tylko roślina pastewna
Lucerna siewna należy do roślin modelowych wykorzystywanych w badaniach nad szukaniem nowych substancji czynnych do ochrony roślin użytkowych.
Lucerna siewna posiada właściwości lecznicze, ponieważ zawiera szereg cennych związków chemicznych i witamin.
W jej składzie znajdziemy między innymi białka, aminokwasy, związki mineralne (żelazo, potas, wapń, magnez, fosfor, cynk, mangan), witaminy (K, C, A, E, B), luteinę, garbniki, saponiny, kwasy organiczne, flawonoidy oraz chlorofil.
Wyciągi czy nalewki na bazie lucerny siewnej charakteryzują się działaniem:
- wzmacniającym i oczyszczającym,
- wspomagają pracę układu immunologicznego,
- poprawiają przemianę materii,
- łagodzą stany zapalne błon śluzowych (jamy ustnej i gardła),
- działają moczopędnie,
- wspomagają leczenie niestrawności i innych chorób układu pokarmowego,
- pomagają obniżyć wartość złego cholesterolu we krwi,
- wpływają odżywczo na skórę i spowalnia procesy starzenia oraz mają zastosowanie w leczeniu anemii i cukrzycy.
Lucerna siewna posiada także silne działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, wykorzystywane między innymi w leczeniu zakażeń skóry.
Co więcej, roślina zalecana chorym na cukrzycę, substancje w niej zawarte zmniejszają insulinooporność i stabilizują poziom cukru we krwi.
Lucernę to także roślina wykorzystywana w kuchni. Z młodych liści można przygotować sałatki lub zjadać je jako kiełki.
Kiedy lucerna może zaszkodzić?
Preparatów na bazie lucerny szkodzą osobom zażywającym leki zmniejszające krzepliwość krwi (ze względu na dużą zawartość w zielu witaminy K).
Samej lucerny nie należy stosować długotrwale, ponieważ zawiera dużo witamin, które są rozpuszczalne w tłuszczach, a w ten sposób mogą kumulować się w organizmie. Grozi to hiperwitaminozą, która jest równie niebezpieczna, jak awitaminoza. Zatem przy spożywaniu lucerny unikajmy naturalnych preparatów oraz uważać, aby nie przyjmować tych samych mikro i makroelementów z różnych źródeł.
Oprac. Natalia Marciniak-Musiał
fot. arch. red (Monika Kopaczel-Radziulewicz)
