Poznajemy szkodniki – śmietka kapuściana

Po wprowadzeniu zakazu używania zapraw z neonikotynoidami przez pewien okres nie było zarejestrowanych żadnych środków do zwalczania śmietki kapuścianej w rzepaku. Ta sytuacja zmienia się, ale walka ze śmietką jest znacznie trudniejsza.

Śmietka kapuściana oprócz rzepaku żeruje przede wszystkim na roślinach kapustowatych uprawnych (kapusta, brokuł, brukiew, rzepa ścierniskowa) i na chwastach (gorczyca polna, rzodkiew świrzepa, tobołki polne). Owad dorosły śmietki kapuścianej to muchówka – wygląda jak połowa muchy domowej. Jest długości od 5 do 6 mm i ma czerwoną plamkę na srebrzysto-białym czole. Samiec jest czarnoszary, samica brązowoszara. Larwa śmietki jest długości od 7 do 8 mm, żółtawobiała, bez wyraźnie wyodrębnionej głowy i bez odnóży. Poczwarka śmietki ma długość od 4 do 7 mm i jest brązowa w kształcie beczułki.

• Śmietka przypomina muchę, ale jest od niej znacznie mniejsza
  
  

Formą zimującą śmietki w glebie jest poczwarka. Osobniki dorosłe opuszczają glebę w kwietniu lub maju i po tygodniu samice składają jaja długości 1 mm, po ok. 100 sztuk w małych złożach przy szyjce korzeniowej roślin żywicielskich. Po 4–8 dniach wylęgają się larwy, które początkowo żerują na korzeniach bocznych, później na korzeniach głównych i szyjce korzeniowej. Po 3–4 tygodniach larwy przepoczwarczają się (najczęściej w glebie, czasami w uszkodzonych roślinach). Drugie pokolenie śmietki pojawia się w lipcu i sierpniu, a trzecie we wrześniu i październiku, opanowując młode rośliny rzepaku lub jego samosiewy.

Na szyjce korzeniowej i korzeniach uszkodzonego przez śmietkę rzepaku występują brązowe przebarwienia oraz miejsca nadgniłe. W zewnętrznej warstwie korzenia, jak i we wnętrzu szyjki korzeniowej znajdują się chodniki z obumarłą tkanką, w której żerują larwy śmietki kapuścianej. Silnie uszkodzone rośliny mogą całkowicie obumierać. Rośliny uszkodzone przez śmietkę są łatwiej porażane przez suchą zgniliznę kapustnych.

• Ewentualne chodniki z obumarłą tkanką, w której żerują larwy śmietki kapuścianej możemy zauważyć rozcinając szyjkę korzeniową. O żerowaniu i skali wyrządzonych szkód możemy też przekonać się wiosną obserwując korzenie rzepaku. Rzepak jest rośliną doskonale regenerującą uszkodzenia powodowane przez śmietkę, ale przy srogich zimach, takie rośliny wypadają z obsady w pierwszej kolejności. Śmietka niezwalczana znacznie osłabia zimotrwałość rzepaku
  
  

Niezwykle istotne w ograniczaniu śmietki kapuścianej jest stosowanie izolacji przestrzennej od innych roślin kapustowatych, unikanie monokultury i uproszczeń w agrotechnice oraz zwalczanie chwastów kapustowatych. Przy zagrożeniu śmietką zaleca się nieco wcześniejszy siew i zwiększenie normy wysiewu.

Progiem ekonomicznej szkodliwości śmietki kapuścianej jest w czasie obserwacji plantacji od września do listopada w fazie BBCH 15–19 stwierdzenie 1 śmietki w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni. Używając żółtych naczyń lub pułapek feromonowych określamy nalot muchówek na plantację, ale zagrożenie możemy też ocenić obserwując korzenie roślin (na plantacjach do 2 ha pobieramy 250 korzeni roślin wytypowanych losowo w 5 punktach po 50 sztuk. Na plantacjach wielohektarowych należy zwiększyć liczbę punktów obserwacyjnych o 1 (50 korzeni) na każdy kolejny hektar.

• Śmietkę kapuścianą można monitorować za pomocą żółtych naczyń, ale znacznie lepsze są pułapki feromonowe
  
  

Śmietkę kapuścianą ograniczają zabiegi insektycydowe wykonywane w celu zwalczania gnatarza rzepakowca oraz pchełek. Od ubiegłego sezonu materiał siewny wybranych odmian można kupić z zaprawą Lumiposa ograniczającą śmietkę. Powoli przybywa też insektycydów z rejestracją na śmietkę kapuścianą.